1TIJDSCHRIFTVOORVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN1932 NS 3 13^ JAARGANG MAARTGELUIOOEMPEND SPIJKERVASTGIPSNWANDBRANDVRIJEen Directeup van Qemdente-werksn : ,, de opgedane ar-varing it wal van dien aapd,S T E R K|dat Jk Z8 meep in de gemeenta-bestekken van scheidingswandenzai voorschpgven ."N. V. DE METEOOR TELEFOON aos D E S T E E GN.V. VAN MUNSTER'S UITQEVERS MAAT8CHAPPIJ - HAARLEiMMERWEG B 378 - AMSTERDAM (W.)INLICHTINGENDIAMETANHET GEVAARLOOZE VERGASSiNGaVIIODEL TERVERDELGING VAN WANDLUIZEN --GEMAKKELiJK TOE TE PASSEN, ABSOLUUTAFDOENDE --GEEN SPECIALE APPARATEN BENOODIGDVERKRIJGBAAR BIJ APOTHEKERS EN DROGiSTENN.V. HANDELMAATSCHAPPIJ "NEDIGEPHA"NIEUWE KEIZERSGRACHT 58, A'DAM (C.)TELEFOON 52521 en 52621WANDGEDIERTEHiermede berichten wij U, dat dooronswoningen,gebouwen enschepen gezuiverd worden van wandgedierte, kakkerlakken, eta.Door onze methode van zuiveren wordt aan de woningenniets beschadigdv Verf en behangsel hebben niets te lijdea enwij behoeven gcen plinten of andere voorwerpen los te maken.Ook behoeven de bewoners tijdens het zuiveren de woningniet tc verlaten of hun inboedel te verplaatsen. Onze methodeis EENVOUDIG, GEMAKKELIJK en DOELTREFFEND.In de navolgende plaatsen hebben wij reeds gewerkt: Coevor-den. Delft, Dodewaard, Edc, Enschede, Franeker, Gorinchem,Gouda, Sappemeer, Kethel, Lonneker, Maassluis, Maastricht,Bussum, Naaldwijk, Noordwijkerhout, Nunspeet, Roermond,Rotterdam, Schiedam, Sliedrecht, Tilburg, Vlijmen, Vlissingcn,den Helder, Zandvoort, Zwolle, enz.Vraagt prijsopgave en inlichtingen:Fa. LIEVE & Co. (M. WAPENAAR)KORTEDIJK 16 - VLAARDINGEN - TELEF. 108BQ (to tUciitins ,,EMMER CENTRALE W0NIN6B0IIW", eemtlgd teEmmen, kan worden gepiaatst e?nHUISBEZOEKSTER,om ug de bewoners van met ryksvoorsclwtten gefeoowde woningen, ge-komen uit keten en krotten, toezicht op de bewoning te boaden en degezinnen met read en daad MJ te staan.OpIeMing als sociale werkster (maatscbappeWi wiffc, K. ea 0., ver-pleegster) komt in aanmerking.Saiaris t 1800.--, met een vergoeding voor onkostoi van t 800.--intnnctietreding zoo spoedig mogeiyk.Soilicitatiebrieven, met volledige inliditingen, vMr 10 Fetamari a.s. aanden Impecteur van de Volksgezondheid, Ir. A. H. Lieberi. te Huizumbg Leeuwaiden.P J VAN SCHAIK lOOD^ZIIII{WEi[lielc..SPECIMLellllmOIIIK^^' NASSAUKADE 312 - TEL. 23485 A'DAMISOLA-BOUWHET BE8TE EN GOEDKOOP8TE 8Y8TEEIW VOORHET BOUWEN VAN COMPLEXEN VOLKS- ENMIDDEN8TAND8WONINGEN. - SELF8UPPORTINGN.V. INTERN. GEWAPENDBETONBOUW BREDAWettig Gedeiponeerd Handels-MericUITGEVOERD O.A. PLM. 370 WONINGEN VOOR DEGEMEENTE 's HERT0GENB08CH - NOG IN UITVOERINQO.A. 400 WONINGEN VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAMKONING & BIENFAIT - Da Costakade 104^ AMSTERDAMOnderzoek van alie maferialen voor den VOLKSWONINGBOUWMAANDBLAD 13= JAAROANO NO. 3 MAART 1932TIJDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINGiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii EN STEDEBOUW iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS-VESTING EN STEDEBOUW EN DEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BOND VAN WONINOBOUWVEREENIQINOENREDACTIE: H. P. J. BLOEMERS, J. BOM-MER, J. DouwES JR., MR. D. HUDIG, JHR.M. J. I. DE JONGEVAN ELLEMEET, IR. P.BARKER SCHUT, IR. J. M. A. ZOETMULDERVASTE MEDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KRUSEMAN, IR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D,E. WENTINKADRES DER REDACTIE EN ABONNEMENTSPRIJS f 8.ADMINISTRATIE iKLOVENIERSBUEGWAL 70 - AMSTERDAMPOSTREKENING NO. 29080REDACTIE VAN DE RUBRIEK,,UIT DEN KRING DER BOUW-VEREENIGINGEN",,HET NIEUWE HUIS" (KAMER 171)ROELOF HARTPLEIN 4 - AMSTERDAM-- ADVERTENTIES --V. MUNSTER'S UITGEVERSMAATSCHAPPIJHAARLEMMERWEG B 378 - A'DAM (W.)DE LEDEN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW(LIDMAATSCHAP VOOR PHYSIEKE LEDEN f 7.50)EN DE LEDEN VAN DEN NATIONALENWONINGRAAD ONTVANGEN HET BLADKOSTELOOSLOSSE NUMMERS. f I.-Inhoud: Officieele Mededeelingen - De Woningen voor Ouden van Dagen te Amsterdam door A. J. A.Rikkert. - De Belangen van de Volkshuisvesting en van het Verkeer, in verband met het Behoud vanNatuurschoon door D. E. Wentink - Binnenland - Uit den Kring der Bouwvereenigingen - Buitenland -Overzicht van Tijdschriften - Wetten, Kon. Besluiten, enz. - Rechtspraak.OFFICIEELE MEDEDEELINGENRAPPORT INZAKE HUISVESTING VAN KROT-BEWONERSHet rapport der commissie, ingesteld door hetInstituut en den Nationalen Woningraad om eenonderzoek in te stellen naar de huisvesting vankrotbewoners, is in Februari verschenen en aanalle leden van Instituut en Woningraad toege-zonden. AUe gemeentebesturen in Nederlandhebben een exemplaar ontvangen met een bege-leidend schrijven, waarin hun wordt verzocht hunaandacht aan deze belangrijke aangelegenheid tewijden.Op 9 April a.s. zal een gecombineerde verga-dering van het Nederlandsch Instituut voorVolkshuisvesting en Stedebouw en van den Natio-nalen Woningraad te Amsterdam plaats hebbenter bespreking van het rapport.Meerdere exemplaren van het rapport zijn a/ 1.25 bij beide secretariaten verkrijgbaar.NEDERLANDSCH INSTITUUTDR. H. P. BERLAGEOp 7 Maart is aan Dr. Berlage door het RoyalInstitute of British Architects de gouden medailleuitgereikt, de hoogste onderscheiding, welke ditlichaam kan verleenen.BESTUURTengevolge van verandering van de bezettingder wethouderszetels te Rotterdam is de HeerJ. Brautigam als vertegenwoordiger dier gemeenteuit ons bestuur getreden. In zijn plaats is aan-gewezen de Heer A. H. S. Stemerding.De Ned. Vereeniging voor Tuin- en Landschap-kunst. Bond van Ned. Tuinarchitecten (B.N.T.)heeft den Heer Dr. Ir. J. P. T. Bijhouwer alsvertegenwoordiger in ons bestuur aangewezen inde plaats van wijlen den Heer Th. J. Dinn.NATIONALE WONINGRAADLEDENVERGADERINGOp Vrijdag, 8 April a.s., houdt de Woningraadin het gebouw van de Maatschappij voor denWerkenden Stand te Amsterdam een buitenge-wone ledenvergadering, gewijd aan de financieelemoeilijkheden, wdke: zich voordoen bij de ex-ploitatie van vereenigings- en gemeentewoningen.Nadere bizonderheden omtrent deze vergaderingzijn den leden bij afzonderlijke convocatie mede-gedeeld.46 ARTIKELENUpendammerstraat in het Tuindorp NieuwendamDE WONINGEN VOOR OUDEN VANDAGEN TE AMSTERDAMIndien ik goed georienteerd ben, dan is Amster-dam de eerste stad geweest, waar door of metmedewerking van de overheid woningen zijngebouwd, speciaal bestemd voor ouden van dagen.Hoe is Amsterdam daartoe gekomen"?Ir. A. Keppler zegt hieromtrent in ,,De Schakel"van Maart 1928:,,In de dagen dat de Woningdienst zich bezig,,hield met het ontwerp van het Tuindorp-Nieu-,,wendam, mocht ik door een Engelsch tijdschiift,,kennis nemen van een ontworpen modern hofje,,in een der kleinere plaatsen. Deze omstandigheid,,is eigenhjk de oorzaak geweest van het bouwenARTIKELEN47Ilpendammerstraat in h^t Tuindorp Nieuwendam,,van een i8-tal woningen voor ouden van dagen,,in het Tuindorp-Nieuwendam Het nieuwe,,ontwerp voor een groot armenhuis met afzonder-,,lijke woninkjes kon ook toen mij elken dag in,,een slecht humeur brengen. Zoo'n stad der,,ouden als in Kopenhagen was en is mij nog,,bijzonder onsympathiek.... Bovendien be-,,speurde ik bij vele gezinnen de neiging om niet^^^^^p""-^ -*--"..,'1w^*---'---_^&ft^AiL,:iTfei-m ^^3m\- "^HP ?K^ i r.JL^s4\A^^^ 5S, , y V , .J _ , If* .'t^.^.^11 . fc,? M?>^^^ v..???;*lfiS-^^;''?*?t?*Pf??>?^f?^^? ,.-i,'-v KatiimBinnenhof in den Buiksloterham De Brink in het Tuinaorp Watergraafsmeer48AHTIKELENHlbHUfaHIIMUbanWUfeilMTuindorp Nieuwendam, eerste gedeelte,,al te ver van grootvader en grootmoeder af te,,willen wonen. Bouwde ik dus een groot complex,,,dan moest er toch ook voor de huisvesting van,,ouden gezorgd worden. In het Tuindorp-Nieu-,,wendam meende ik een proef te moeten nemen.,,Doch als ik zulks bij het Gemeentebestuur zou,,bekend maken, dan zou het een kluif in de poH-,,tieke soep worden. Dat kon dus niet. Mijn Dienst,,ontwierp dus i8 kleine woningen zonder meer.,,De Gemeenteliike Commissie voor Maatschap-,,peUjk Werk kende ik in het plan. Meer dan een,,achttiental mocht ik niet bouwen.... De proef,,slaagde, de oudjes zijn tevreden en zij, die zich,,jarenlang bezig hielden met vergaderen over de,,huisvesting van ouden van dagen, kwamen kijken,,en.... keken op hun neus!"Het is niet bij deze i8 woninkjes gebleven.Thans zijn op zeven verschillende plaatsen,telkens bij grootere complexen gemeentewoningen.VOLtNDAMHta?/C.q.Tuindorp Nieuwendam, tweede gedeeltein totaal 270 woningen voor ouden van dagen inexploitatie.Daarnaast hebben enkele vereenigingen een kleinaantal dergelijke woninkjes in hun complexenopgenomen.Bij den Woningdienst te Amsterdam zijn thansde volgende complexen in exploitatie.ComplexAantalwoningenSedertIlpendammerstraatBinnenhofHeimanspleinBrinkDuindoornstraat ........Urkstraat ..............Volendammerweg181140382647Jan. '27Nov. '29Juni '30Sept. '30Febr. '31Sept. '31Nov. '31Samen 270Binnenhof, Buiksloterham Heimansplein, BuiksloterhamARTIKELEN 49Brink, Tuindorp WatergraafsmeerNaast het ideeele motief, dat heeft geleid totden bouw van het eerste complex woninkjes voorouden van dagen, werd Amsterdam later gedwongenop dien weg voort te gaan.Toen in 1926 weder tot onbewoonbaarverklaringop groote schaal werd overgegaan en toen daarnaook de saneering van verschillende oude wijkenaan de beurt kwam, met als gevolg de gedwongenontruiming van een groot aantal woningen, moesto.a. worden voorzien in de huisvesting van somszeer oude gezinnen, die vaak jaren lang hunbestaan hadden gerekt in de kleine krotten, omdatzij niet in staat waren een betere, dus duurdere,woning te betrekken.Indien deze gezinnen door overheidsmaatregelenhun woning moeten verlaten, dan rust op de over-heid ook de moreele plicht voor een ander onder-d k te zorgen.Duindoornstiaat, BuiksloterhamUrkstraat, Tuindorp BuikslootVroeger was de keus voor de verdreven oudjesniet groot om weer onder dak te komen, wanneerzij hun woning moesten verlaten. Wanneer deinkomsten gering waren, dan moest onderdakgezocht worden bij gehuwde kinderen, die vaakook reeds te klein waren gehuisvest. Daar onder-vonden de afgetobde oudjes ook de bezwaren vanhet regelmatige omgeven zijn door rumoerigekleinkinderen. Enkelen vonden onderdak in eender bestaande hofjes of gestichten, maar dan moestmen meestal regelmatig zijn kerkelijke verpHch-tingen zijn nagekomen en dan werd vaak hetstuitende ondervonden dat 70- en So-jarigen, diesteeds hun eigen leven hadden geleid, onder toe-zicht kwamen te staan van veel jongere menschenen deze met ,,vader" en ,,moeder" moesten aan-spreken en hun overeenkomstigen eerbied bewijzenen gehoorzaamheid verschuldigd waren. Was geendezer oplossingen mogelijk, dan restte slechts hetmet het mooie woord ,,Verzorgingshuis" aange-duide gebouw, meer bekend of berucht als hetArmenhuis.Meer humane denkbeelden omtrent de huis-vesting van de verdreven ouden van dagen kwamennaar voren en dit, gepaard aan den veelvuldiguitgesproken wensch der oudjes om zelfstandigte kunnen blijven wonen, indien mogelijk in debuurt, maar niet in dezelfde woning, van ge-trouwde kinderen, heeft ertoe geleid dat Amsterdammet den bouw van deze soort woningen is voort-gegaan en zeer zeker te gelegener tijd nog verdervoort zal gaan.De tot nu toe gebouwde complexjes liggen alletemidden of aan den rand van grootere complexengemeentewoningen.Indien zulks eenigszins mogelijk is, worden dewoningen verhuurd aan oudjes, wier kinderen inhet groote complex wonen. Dit heeft een dubbelvoordeel. In de eerste plaats blijft de belangstelling#,"50 AHTIKELEN210 X225y&ii\ 3.95Tuindorp Nieuwendameerste complexBinnenhof,BuiksloterhamHeimansplein, BuiksloterhamEengezinshuisjesin kind en kleinkind levendig en daarmede debelangstelling voor de uitingen van den nieuwentijd, die zooveel verschillen van de omstandighedenvan ,,hun tijd". Daarnaast is het een groot voordeeldat bij ziekte e.d. een kind in de onmiddellijkeomgeving woont, dat dan tot op zekere hoogte deverzorging van de oudjes op zich kan nemen,zonder dat het eigen gezin daaronder te veel lijdt.Een deel der woningen is gelegen in eengezins-huisjes en een ander deel in tweegezinshuisjes.De splitsing is als volgt;TweegezinshuisjesComplexIlpendammerstraatBinnenhofHeimanspleinBrinkDuindoornstraatUrkstraatVolendammerwegSamen,,... tl^!00?MO rmWOONKAMEK2 b6xii6MHI lU-j--ll IB1 .SLAAPKAMLQ3 so 3 95^ F"WOON l^AMER3 95 ^ k 25. 1--\m\--m\ ^iDuindoornstraat, Buiksloterham. TweegezinshuisjesUit den aard behoeven de woningen slechtsklein te zijn. Enkele woningen hebben meer daneen slaapvertrek. Deze woningen worden bij voor-keur verhuurd aan ouders, waarvan de kinderenbuiten Amsterdam wonen en die dan bij bezoekook kunnen blijven logeeren.Voor de meest voorkomende typen der woningenwordt verwezen naar de afbeeldingen.De woningen in de tweegezinshuisjes aan hetBinnenhof hebben geen afzonderhjke keuken,maar hebben een kooknis in de kamer. Dit is welhet kleinste type woning, dat gebouwd is. Bijvoorkeur worden deze woninkjes dan ook verhuurdaan alleenlevende mannen of vrouwen, want ookdie worden vaak in de op te ruimen krotten aan-getroffen. De alleenlevende vrouwen zijn veelalweduwen. Van de alleenlevende mannen hebbenverschillende vroeger gevaren en hebben toengeleerd hun eigen huishoudinkje te voeren.Of het toeval is weet ik niet, maar daar waar eenalleenlevende vrouw in een benedenhuisje woont,woont een alleenlevende man op de bovenwoning.Booze tongen hebben wel eens beweerd dat deWoningdienst zich ook op de huwelijksmakelarijgaat toeleggen.In totaal wonen thans in de woningen:200 echtparen, 22 alleenlevende vrouwen, 46alleenlevende mannen en 2 maal twee samen-wonende zusters, tezamen 472 personen. Hiervanzijn er 332, die ouder dan 65 jaar zijn. De woningenvoldoen dus wel ten voile aan de bestemming.L=Xt1--11--II--, U 1 -1IftUKCM^/OONK&MCR^.iyz>.icitI^uJTIO^UoNq^*APWAMC8M)i50*it\0 \^/i 1J2Binnenhof, Buiksloterham. Tweegezinshuisjes Brink, Watergraafsmeer. TweegezinshuisjesARTIKELEN51Het was van belang na te gaan welke de bronnenvan inkomsten er waren. In vele gevallen vloeidende inkomsten uit verschillende bronnen n.l.:loon bij 33 gezinnenpensioen .......... ,, loi ,,ouderdomsrente .. ? 173 ,,invaliditeitsrente .. ,, 41 ,,steun van kinderen ,, 84 ,,steun van kerk .... ,, 18 ,,steun van de overheid ,, 105 ,,De steun, welke door den Dienst voor Maat-schappelijken Steun wordt verleend, is meestaleen aanvullende steun, omdat noch de anderebronnen van inkomsten, noch de kinderen in staatwaren voldoende in het onderhoud der oudjes tevoorzien.De woningen worden door de bewoners zeer opprijs gesteld. Vooral zij, die vroeger ergens op eenhoog gelegen verdieping woonden, welke slechtsbereikbaar was langs een moeilijk begaanbaretrap, ondervinden thans eindelijk eens de voor-deelen van een woninkje, waar zij niet in voort-durende angst behoeven te zitten hoe het levente redden, wanneer onverhoopt eens brand mochtuitbreken. In hun oude woning was het ondernormale omstandigheden al een heel karwei omeens of tweemaal per dag de donkere trappen metals ,,leuning" vaak een vettig touw op en af temoeten klimmen.Verhuizingen uit de complexjes komen dan 00kzelden voor. De mutaties, welke niettemin plaatshebben, zijn meestal het gevolg van het overlijdenvan een der bewoners, of van het zoodanig optredenvan ouderdomsgebreken, dat het afzonderlijkblijven wonen niet meer mogelijk is.De opzichteressen, die de zorg hebben voorden goeden gang van zaken in de grootere com-plexen woningen, waarin de complexjes woningenvoor ouden van dagen zijn gelegen, bestedenspeciale aandacht aan de hierboven bedoeldegezinnen. Zij verleenen haar tusschenkomst bijallerlei moeilijkheden, die de oudjes ondervinden.Voor de bewoners van enkele complexjes zijndes zomers uitstapjes georganiseerd naar boschen zee. Het is dan meer dan eens voorgekomendat zoo'n oudje aan de begeleiders vroeg of zij nuin een werkelijk bosch waren en wanneer zij opden strandboulevard te Zandvoort naar het Westenkeken, of dat nu werkelijk de zee was, waaroverzoo'n oudje wel veel gehoord, maar die het nognimmer met eigen oogen gezien had.Na zoo'n geval is het niet enkel de overver-moeidheid van den begeleider, die belet dat hij's nachts den slaap maar niet kan vatten. De vragerswaren immers menschen van 70 en 80 jaren!Op deze wijze wordt getracht den bewoners ophun levensavond nog eenigejvreugde, die vroegerimmers maar al te vaak ontbroken heeft, te ver-schaffen.Het zal zaak zijn met den bouw en de exploitatievan complexen als bovenomschreven geregeldvoort te gaan, want de huisvesting van zeer veleoude gezinnen laat bijna alles te wenschen over.Talrijke bestaande hofjeswoningen, waar veleouden hun laatste levensjaren slijten, voldoen nietmeer aan redelijk te stellen eischen. Een nieuweoplossing voor de huisvesting van deze menschendient te worden gezocht. Voor een deel ligt dezeoplossing in den bouw van complexen als hierbovenbedoeld.Amsterdam, Februari 1932 A. J. A. RIKKERTDE BELANGEN VAN DE VOLKS-HUISVESTING EN VAN HET VER-KEER, IN VERBAND MET HET BE-HOUD VAN NATUURSCHOONDe door bosch en heide en dan eens door hetpolderlandschap voerende buitenwegen, 00k die,welke naar en uit de bevolkingskernen leiden,vormen zoowel op zich zelf, b.v. door hun fraaie,hoog opgaande beplanting, als door hun omgevingof belending, in het landschap een element vangroote beteekenis.Van beteekenis, zoowel uit een oogpunt vannatuurschoon, als ten opzichte van de volkshuis-vesting.Het is om die reden dat op het ongerept behoudvan die wegen en van hun belending bizonderprijs moet worden gesteld. Dit behoud is nietalleen een belang voor de gemeente en voor destreek, waarin die wegen gelegen zijn, het is meernog een zaak van nationaal belang.Dit geldt zoowel voor de wegen, die het verkeerdienen, m.a.w, de groote verkeerswegen, als voorde wegen, die totnutoe door het verkeer onge-moeid werden gelaten.Helaas wordt dit behoud, zooals men rondomzich ziende in vele streken van ons land kan waar-nemen, door verschillende omstandigheden ernstigbedreigd en is reeds veel van wat behouden hadkunnen blijven, reddeloos bedorven en verlorengegaan.Van de omstandigheden, die hieraan schuldigzijn, kunnen er twee worden aangewezen, diedaarbij wel het meest op den voorgrond treden, n.l.:1?. de toenemende ontwikkeling van het ver-keer, en2". de zich steeds verder buiten de bebouwdekom verspreidende bebouwing, welke zichbij voorkeur langs de bestaande wegen be-weegt en daardoor in het leven riep wat menpleegt aan te duiden als de lintbebouwing.De van ouds bestaande heirbanen, waarvan het52 ARTIKELENontstaan dikwijls teruggaat tot in historische tijden,konden het verkeer in den tijd van de diligenceverwerken. Voor het huidige verkeer bleken zij alzeer spoedig geheel onvoldoende en de nood-zakelijkheid deze wegen daarvoor geschikt te maken,trad met aandrang naar voren.De het luidst sprekende eischen in deze warendie van het snelverkeer en onder den invloeddaarvan werd een schema voor een verbreedingvan die wegen ontworpen, niet in het veld, dochop het teekenboid en volgens het teekenbord uit-gevoerd, met het gevolg dat aan het behoud vannatuurschoon niet werd gedacht. Zoo althans wasde gang van zaken in den aanvang,Gelukkig zijn er gevallen aan te wijzen, waaruitblijkt dat men van dezen weg terug kwam, en kanmen langs verschillende wegen thans constateerendat bij de werkzaamheden, die beoogen de be-staande wegen dienstbaar te maken aan het ver-keer van heden, met het landschapschoon weldegelijk en met zorg rekening werd gehouden.Hoewel dit tot dankbaarheid stemt, moet tochbetwijfeld worden of met de tegenwoordige werk-wijze wel een alleszins bevredigend resultaat kanworden verkregen. Men verkrijgt althans denindruk, dat bij de wijze waarop bestaande wegendienstbaar worden gemaakt aan het hedendaagschverkeer, de gedachten nog te uitsluitend zijngeconcentreerd op de eischen van het snelverkeer.De op den weg aanwezige boomen worden,waar mogelijk, gespaard en buiten de boomenrijenworden min of meer benauwde fietspaden en somsook wel voetpaden aangelegd, evenwel, zoo althansis de ind?"uk, alleen om. wat hinderlijk kan zijnvoor het snelverkeer, n.l. fietsrijders en voetgangers,van den bestaanden weg te verwijderen. Met hetwoonverkeer, d.i. het verkeer, dat ontstaat, wanneerde bebouwing langs den weg zich voortzet of indichtheid toeneemt, wordt geen rekening gehouden.Dat dit een factor is, die geenszins kan wordenverwaarloosd, moge blijken uit het hierondervolgende.Meer nog dan door de eischen van het verkeer,wordt het ongerept blijven van de fraaie buitenwegenen van de omgeving daarvan bedreigd door de steedsvoortschriidende bebouwing,De groote buitenplaatsen om en nabij de dorpenof andere bevolkingscentra gelegen, die het decorvan den weg vormen en daaraan aantrekkelijkheidgaven, worden, hetzij als gevolg van de econo-mische omstandigheden of om andere redenen,geleidelijk door de bezitters verlaten en onver-mijdelijk vallen ze dan in handen van grond-speculanten.Hetzelfde ziet men geschieden met de langs debuitenwegen gelegen bosschen, heidevelden enandere terreinen, die te gelde moeten wordengemaakt, dikwijls, zoo niet meestal, om den fiscuste kunnen bevredigen.Buitenplaatsen en andere terreinen worden dan,zonder te letten op iets anders dan op directgeldelijk voordeel, verkaveld en door den speculatie-bouwer, geactiveerd door de vraag naar gelegenheidom buiten te wonen, bebouwd.De bebouwing, die op die wijze ontstond, i.e. delintbebouwing, heeft op niets ontziende wijzereeds zooveel onherstelbaar kwaad gesticht, zoo-veel landschappelijk schoon vernietigd en boven-dien verkeersproblemen dikwijls zoo verscherpt ofin het leven geroepen, dat zulks voor ieder, diezich langs den weg beweegt, zoo duidelijk zicht-baar is, dat verdere uitweiding daarover over-bodig kan worden geacht.Van meer belang is de beantwoording van devraag, die, dit behoeft geen nader betoog, vanmeer dan gewone urgentie is: Op welke wijze kandit kwaad worden gestuit?Het meest afdoende zou zijn wanneer zondermeer het bouwen aan de buitenwegen, die daar-voor in aanmerking komen, kon worden verboden.Wanneer er evenwel geen wettelijke of anderebepalingen blijken te zijn, waarin een dergelijkverbod steun kan. vinden, zal men genoodzaakt zijneen andere oplossing te zoeken.De bestaande wegen, die verkeerswegen zijn,zijn in vele gevallen reeds overbelast. Deskundigenop het gebied van verkeer zijn van meening, datdit nog lang niet tot voile ontwikkeling is gekomen,met andere woorden, dat in de toekomst nog moetworden gerekend op een belangrijke toenemingdaarvan.De bestaande wegen bieden, gemeten tusschende boomenrijen, en nog niet altijd, ten hoogsteruimte voor twee of drie voertuigenstroomen enin het gunstigste geval dus juist genoeg ruimte voorhet snelverkeer.Het moet daarom duidelijk zijn dat, wanneerlangs dergelijke wegen bebouwing wordt gesticht,op die wegen voor het daardoor ontstane woon-verkeer geen plaats is en dat voor het verkrijgenvan de daarvoor noodige ruimte dus een doel-matige oplossing behoort te worden gevonden.Behalve met het feit dat voor het woonverkeergeen ruimte beschikbaar is op den bestaandenweg, heeft men er rekening mede te houden datde daarlangs te stichten bebouwing tallooze uit-wegen noodig zal maken.Het doorgaand verkeer zal daardoor aan debewoners groot ongemak en gevaar veroorzaken enevenzoo zullen die uitwegen gevaar opleveren voorhet snelverkeer. Dit wijst erop dat het niet alleennoodzakelijk is voor het woonverkeer andere ruimtete zoeken, doch dat er daarbij ook op te letten isdat het aantal uitwegen op den bestaanden wegtot een minimum wordt beperkt.Een oplossing daarvoor zou kunnen wordengevonden door naast en evenwijdig aan de be-staande wegen en op den afstand daarvan, die inARTIKELEN 53BEST*An DtWe'lUIIIIUIIIIHMIlI; CMKtUt M01Z.CM ISMETDoaBCLC HUIZEM 25MtlVOORtt^XtLC HUl"iEIS 15 McT?nVAN HtT BOiiWaM [>.HGSOUlTtMNWEGtH .^ 0.; EHUtlLC. MU1ZCM 3oMc.TtR OCLatLt MUlitH 50McTtRlEM 25 Mr-TER -^^^^ORIELQURGEM, FcBR. 1952.elk geval zal noodig blijken, woonwegen te projec-teeren. Aan deze woonwegen behoeft geen over-dreven breedte te worden gegeven; in de meestegevallen zal wel kunnen worden volstaan meteen rijweg ter breedte van 6 M.. en een voetpadvan 4 M., waartusschen een strook van ten minste2 M. voor beplanting.Op die wijze wordt een profiel verkregen, alsaangegeven op de afbeelding.Ora den bestaanden weg zoo ongerept mogelijkte kunnen houden, zal de woonweg ten minste4 M. daarvan verwijderd moeten blijven.Is de weg, zooals meermalen voorkomt, aanweerszijden beplant met twee of meer boomenrijenof is op de grens van den weg andere beplantingaanwezig, die uit een oogpunt van landschappelijkschoon dient te worden behouden, dan zal dezeafstand, n.l. die van het vak A op de teekening,naar rato grooter moeten zijn.Dezen woonwegen kan uitgang op den bestaandenweg gegeven worden bij de dwarswegen, indienaanwezig, en verder op de onderlinge afstanden,die in ieder bizonder geval noodig worden ge-oordeeld.De eerste stap om de woonwegen hierbovengeschetst te verwerkelijken zal zijn deze op hetplan van uitbreiding te brengen, desnoods in denvorm van partieele plannen vast te stellen, voorelken weg afzonderlijk.Tegelijkertijd zal een verordening (bebouwings-voorschriften) in het leven moeten worden ge-roepen, waarbij verboden wordt aan bepaald aan-geduide wegen of weggedeelten, ook voor die, welkeaan het Rijk of aan de Provincie behooren, tebouwen anders dan aan de daarnaast geprojec-teerde woonwegen, die evenals andere nieuwewegen moeten worden aangelegd overeenkomstigde door den Raad vastgestelde voorwaarden en aande gemeente in eigendom worden overgedragen.Met het oog op de misstanden, welke door delintbebouwing reeds ontstonden, zal het bouwenaan de woonwegen niet zonder meer kunnen ge-schieden. Daarvoor zal een regeling moeten wordenvastgesteld, die bevordert dat de te stichten be-bouwing en de plaatsing daarvan, zoowel op zichzelf als in verband met het karakter van den wegen van de omgeving daarvan, althans een passabelaspect vertoont.Daartoe zou men de rooilijn dienen te bepalenop ten minste 20 M. uit de grens van den woonwegen moeten voorschrijven dat niet meer dan tweehuizen aaneen gebouwd mogen worden; dat dezij-afstand, gemeten tot aan de afscheiding, voorenkele huizen moet bedragen ten minste 15 M. envoor dubbele huizen ten minste 25 M., zoodat deonderlinge afstanden zuUen bedragen voor enkelehuizen 30 M. en voor dubbele huizen 50 M.Verder dient te worden bepaald dat de grootstevoorgevellengte ten hoogste mag bedragen 15 M.voor enkele huizen en 25 M. voor dubbele huizen.Door den aanleg van woonwegen als hierbovenbedoeld kan in elk geval worden bereikt dat debestaande fraaie buitenwegen, al zal de schoonheiddaarvan niet geheel ongerept blijven, toch eenelement van beteekenis zullen blijven vormen inhet landschap, dat zij doorsnijden en zonder datdaardoor moeilijkheden zullen ontstaan voor hetverkeer, of het verkeer gevaar en hinder zal op-leveren ten opzichte van de volkshuisvesting.54 ARTIKELEN - BINNENLANDBovendien zal door het regelen van de bebou-wing, in den geest als zooeven geschetst, kunnenworden bereikt dat aan de tot dusverre niet testuiten lintbebouwing een ijlheid wordt gegeven,die ten goede komt, zoowel aan den welstand vanden weg, als aan dien van de bebouwing op zich^elf.Zooals reeds in den aanvang werd opgemerkt,is de^e zaak niet alleen van belang voor de gemeenteof voor de betreffende streek, maar moet de^e ook,en nog veel meer, beschouwd worden als een zaakvan nationaal belang.De vraag is daarom gewettigd of het onder deoogen zien en het ter hand nemen van deze buiten-gewoon urgente zaak niet in de eerste plaats ligtop den weg van de hoogere instanties, waaronderde belangen van de volkshuisvesting en van hetverkeer ressorteeren.Deze vraag klemt te meer, omdat de ervaringleert dat, zoude in deze het initiatief aan de plaat-selijke bestuursorganen worden overgelaten, eralle reden is aan te nemen dat plaatselijke belangenen plaatselijke invloeden ten op^ichte van hettempo een overwegend op den voorgrond tredendenfactor zullen vormen.Bovendien is er rekening mede te houden datjuist daar, waar het de meest bedreigde puntenbetreft, de technische outilleering van de plaat-selijke bestuursorganen niet van dien aard is, datdaarvan beheersching van en ook belangstellingin het vraagstuk is te verwachten.En in deze urgente zaak is het betrachten vangrooten spoed een eerste voorwaarde.Driebergen, Februari 1932D. E. WENTINKBINNENLANDRIJKSBEGROOTING 1932VOORLOOPIG VERSLAG VAN DE COMMISSIE VAN RAPPORTEURS(EERSTE KAMER) OVER HET ONTV(^ERP VAN WET TOT VAST-STELLING VAN HOOFDSTUK V (DEPARTEMENT VAN BINNEN-LANDSCHE ZAKEN EN LANDBOUVS?)Bescherming van natuurschoonGevraagd werd, of de Minister aandacht heeft geschonkenaan de voortgaande bebouwing van het Gooi en het gevaar.waarmede aldus het zoogenaamde Reservaat wordt bedreigd,nameh'jk, doordat groote gedeehen door huizen worden om-zoomd en dientengevolge hunne waarde zullen verliezen.Naar de meening van de hier aan het woord zijnde leden,is hierin eene reden gelegen, om opnieuw samenvoegingder Gooische gemeenten te overwegen, terwijl huns inziensook aandacht moet worden geschonken aan de vraag, ofniet eene wijziging van de Gemeentewet en van de Woning-wet noodig is, ten einde het vaststellen van uitbreidings-plannen over te brengen in handen van gewesteh'jke com-missies of andere, in het leven te roepen colleges met ver-ordenende bevoegdheid.Enkele leden klaagden over het uitblijven van een ont-werp van wet tot natuurbescherming. Deze leden vroegen,of de Regeering geen aanleiding vindt om aan de Neder-landsche Vereeniging tot behoud van Natuurmonumenteneen subsidie toe te kennen, als blijk van waardeering vooren als steun bij het nuttige werk dezer vereeniging. Enverder gaven zij in overweging de Boschwet eene zoodanigewijziging te doen ondergaan, dat aan gemeenten subsidieskunnen worden verleend voor aankoop en onderhoud ookvan ander natuurschoon dan dat, hetwelk wordt gevormddoor bosschen en andere houtopstanden. Tevens uittenzij den wensch, dat in die wet zal worden Voorgeschrevenwelk gedeelte van een bosch jaarlijks zal mogen wordengerooid, waarnevens dan de verplichting van aanplant vangelijken omvang moet worden gesteld.Andere leden zouden veeleer wenschen de Natuurschoon-wet 1928 uit te breiden tot ander natuurschoon dan bosschenen houtopstanden, en deze leden verwachtten, nu genoemdewet zoo veelvuldige toepassing heeft gevonden, van dieuitbreiding zooveel natuurbescherming met vrijwilligemedewerking van den eigenaar, dat daardoor eene nieuwewet, die natuurbescherming als dwang zoude opieggen,overbodig zoude worden.Weder andere leden klaagden, dat bij het verleenen vansubsidie krachtens de Boschwet te harde voorwaardenworden gesteld, zoo bij voorbeeld, dat van hetgeen dengesubsidieerde eventueel door meerwaarde in den schoolvalt, ook een evenredig deel aan den Staat moet wordenafgestaan.VOORLOOPIG VERSLAG VAN DE COMMISSIE VAN RAPPORTEURS(EERSTE KAMER) OVER HET ONTWERP VAN WET TOT VAST-STELLING VAN HOOFDSTUK X (DEPARTEMENT VAN ARBEID,HANDEL EN NIJVERHEID)WoningwetVerscheidene ieden zouden den Minister gaarne enkelevragen willen stellen met betrekking tot de practijk derWoningwet. Deze leden stelden voorop, dat die wet par-ticulier initiatief bij den woningbouw als regel aanvaardt,ook wat betreft de exploitatie van grond en woningen.Zich op dit standpunt stellende, achtten zij het in strijdmet het systeem der bedoelde wet, wanneer gemeente-besturen door aankoop van voor bebouwing in aanmerkingkom.ende gronden, het optreden van particulieren te dierzake beletten. Evenmin konden deze leden het billijken,dat in vele gevallen zoodanige besturen verkoop of uitgiftevan gronden in erfpacht afhankelijk plegen te stellen vanvoorwaarden van zuiver privaatrechtelijken aard, daar dezeleden Overheidsbemoeiing op dit gebied slechts dan geoor-loofd achtten, indien het particulier initiatief al te zeerte wenschen over zoude laten. Ingrijpen van gemeente-wege in den aangegeven zin ligt huns inziens -- behoudensde genoemde uitzondering -- buiten de taak, welke hetStaatsrecht den gemeenten oplegt.pit alles is van groot gewicht in eenen tijd. waarin opmiddelen wordt gezonnen, om. het tekort in de schatkistaan te zuiveren. Immers, woningbouw alsmede exploitatievati grond en woningen zouden, mits in handen van parti-culieren blijvende, in velerlei opzicht eene hechtere basisbieden voor fiscale heffingen dan ingeval gemeenten enwoningbouwvereenigingen zich met den bouw van woningenen hetgeen daarmede in den meest uitgebreiden zin deswoords samenhangt, gaan belasten.Gaarne zouden de leden, hier aan het woord, eenigegegevens ontvangen ter beoordeeling van het belang vanden fiscus bij winsten, welke worden gemaakt en bij kapi-talen, welke worden gevormd. indien het initiatief vanparticulieren uitgaat. Opdat eene juiste vergelijking kanworden getroffen, zouden zij eveneens prijs stellen op heterlangen van gegevens ter aanduiding van het belang vanden fiscus bij initiatief. van publiekrechtelijke corporatiesuitgaande.Voorts meenden deze leden te weten, dat, ingeval ge-BINNENLAND 55meenten of woningbouwvereenigingen het bouwbedrijfvoeren, de huurprijzen veelal lager zijn dan indien hetinitiatief van particulieren is uitgegaan en zulks ondankshet feit, dat de kosten, aan het bouwen verbonden, in beidegevallen even hoog zijn. Dit zou een gevolg zijn van dendirecten of indirecten steun, van Overheidswege verstrekt.Het voorgenoemde verschil in huurprijs zal,. naar dezelieden opmerkten, onvermijdelijk invloed hebben op denaanslag in de personeele belasting, zoodat de bewonersvan peiceelen, gebouwd op initiatief van gemeenten ofwoningbouwvereenigingen, in eene bevoorrechte positiekomen te verkeeren in vergelijking met hen, die hun perceeivan particuliere ondernemers hebben gehuurd, terwijlvelen dier bewoners geenen steun behoeven.Nu aldus de huurprijzen van eene bepaalde groep wonin-gen kunstmatig laag worden gehouden door overdrachtvan risico's en lasten voornameh'jk op publiekrechtelijkelichamen, is de vreeze gerechtvaardigd, dat eene oneerlijkeconcurrentie dreigt te ontstaan ten nadeele van het parti-culiere initiatief, eene verkapte steuniegeling, waarbij geenrekening wordt gehouden met den welstand van de huurderspersoonlijk, zoodat een stelsel van ondersteuning wordttoegepast naast en rechtstreeks in strijd met dat, in deArmenwet aanvaard.Nog werd gevraagd, of de Minister bereid is eene uit-voerige regeling van het beroep ingevolge de Woningwette bevorderen, opdat aan de eischen der rechtszekerheidder bij den woningbouw belanghebbenden worde voldaan,te meer, daar -- gelijk gezegd -- door het groote bezit vangrond en woningen bij gemeenten en woningbouwvereeni-gingen, de gemeentebesturen niet zelden optreden alsdirecte of indirecte concurrenten van bij den woningbouwbelanghebbende particulieren.Sommige andere leden gaven hun misnoegen te kennenover het -- naar hunne meening -- vaststaande feit, datmenigmaal geen woningen worden gebouwd, daar, waar zijvolgens de Woningwet noodig zijn, omdat er te weinigvoorschotten ten behoeve van den bouw worden gegeven.WEGENFONDS 1932VOORLOOPIG VERSLAGSommige leden betuigden hun instemming met de denk-beelden van Ir. A. A. Mussert, neergelegd in diens brochure,,Vrij baan voor de toekomst", betreffende den aanlegvan autosnelbanen. Die snelverkeersbanen zouden uit-sluitend voor autoverkeer bestemd moeten worden enlintbebouwing zou geheel moeten worden geweerd doorbij onteigening voor nieuwe wegen zooveel mogelijk aan-wezige verkavelingen te volgen, zooals bij het nieuwe planvoor den weg Amsterdam-Den Haag door de Haarlem-mermeer is geschied. Overigens zou bij onteigening geenrecht op uitpad moeten worden gegeven, en, voor zooverdit niet kan worden volgehouden, zouden langs den wegparallelwegen moeten worden aangelegd, die slechts openkele plaatsen een uitweg op de snelbaan geven. Viaduct-bouw zou moeten worden toegepast, waar de bodem-gesteldheid zulks noodig maakt en tevens om nadeeligekruisingen te vermijden.MEMORIE VAN ANTWOORDIn het Voorloopig Verslag werd gezegd, dat de grootesnelverkeersbanen uitsluitend voor autoverkeer moetenworden bestemd, dat de lintbebouwing door aanwezigeverkavelingen te volgen moet worden geweerd, dat bij ont-eigening geen recht op uitpad moet worden gegeven, enzoover dit niet kan worden doorgevoerd, parallelwegenmoeten worden aangelegd, en dat viaductbouw onderbepaalde omstandigheden behoort te worden toegepast.Met deze opmerkingen kan geheel worden ingestemd enmedegedeeld kan worden, dat deze beginselen reedsgeruimen tijd bij de wegenverbetering toepassing vinden.terwijl, naar vermeend wordt, 00k uit het Rijkswegen-plan 1932 voldoende spreekt, dat, 00k bij de uitvoeringvan dit plan, voor de Voornaamste verbindingen aan ver-keersbanen uitsluitend bestemd voor autoverkeer ge-dacht is.VOORLOOPIG VERSLAG VAN DE COMMISSIE VAN RAPPORTEURS(EERSTE' KAMER)Enkele leden hadden met genoegen gezien, dat een wets-ontwerp omtrent de lintbebouwing in overweging is. Zijwilden er niettemin nog eens op aandringen hiermedevooral niet langer te wachten dan dringend noodzakelijkis, omdat volgens hen de totstandkoming van een dergelijkwetsontwerp geen uitstel gedoogt.Andere leden zouden gaarne naar aanleiding van hetgeende Minister ten opzichte van deze aangelegenheid heeftmedegedeeld in zijne Memorie van. Antwoord op het Voor-loopig Verslag der Tweede Kamer (biz. 2, 3de aiinea)worden ingelicht, wanneer en waar de daar genoemdemaatregelen werden toegepast.HET RAPPORT DER COMMISSIE-VLIEGENHet rapport der commissie, ingesteld tot onderzoek vande vraag welke moeilijkheden zich voordoen bij de exploi-tatie van de met financieelen steun van het Rijk en degemeenten gebouwde woningen, welke maatregelen vanoverheidswege ter tegemoetkoming aan die moeilijkhedenzouden kunnen worden genomen en welke gevolgen diemaatregelen voor de geldmiddelen van het Rijk en deGemeenten zouden hebben (gewoonlijk de commissie-Vliegen genoemd), is in den loop van Februari verschenen.Wij hopen er in een volgend nummer op terug te komen.LINTBEBOUWINGDe N.R.C. weet mede te deelen dat de staatscommissievoor de waterstaatswetgeving een voor-ontwerp van eenwet betreffende de lintbebouwing bij den Minister vanWaterstaat heeft ingediend.WONINGBOUW MET OVERHEIDSSTEUN BUITENDE WONINGWET OMDe Raad van Amersfoort heeft besloten aan een bouw-vereeniging aldaar een voorschot onder eerste hypothecairverband, groot / 198.500.-, te verleenen voor den bouwvan 52 eengezinshuizen.CENTRALE VOORZIENINGEN IN WONING-BLOKKENIn den jaargang 1930 (Augustus-nummer) hebben wijeen beschrijving opgenomen van het door de N.V,H. van Saane te Amsterdam gebouwde blok arbeiders-woningen, waarin centrale voorzieningen waren opgenomen.De N.V. heeft thans een enquete ingesteld bij de bewonersen hun oordeel gevraagd over de getroffen voorzieningen;zij stelt de redactie in de gelegenheid de uitkomsten daar-van mede te deelen.CENTRALE VERWARMINGAlle woningen zijn voorzien van radiatoren in woon-kamer en in hall, welke laatste erop is berekend dat deslaapkamers en de keuken worden mede-verwarmd.De vragen en antwoorden over deze installatie luidden:Vraag: Antwoorden:Voldoet de Centrale Verwarming UV 100 antw. ,,Ja"Vindt U C.V. een gemak? 92 ,, ,,Ja"Heeft U voldoende warmte ? 88 ,, ,,Ja"Vindt U het een prettige warmte ? 79 ,, ,,Ja"Of: Vindt U het stoken van eigen kachel inUw woning te verkiezen ? 100 antw. ,,Neen"Uit een oogpunt van! kostenbesparing ? 33 Eigen stook-gelegenheid welf ietsivoordeeliger56 BINNENLAND - UIT DEN KRING DER BOUWVEFEENIGINGENOf: Vindt U kachelwarmte aangenamer? i8 antw. ,,Ja"Opmerking: Deze laatste 33 resp. 18 hebben de vraag ofde C.V. voldoet, bevestigend beantwoord, omdat %t devoordeelen van C.V. erkenden. Een bewoner maakte nogde opmerking, dat kachelwarmte 00k daarom voordeeligeris, omdat in den winter minder gas wordt verbruikt, waareen kachel tevens dienst doen kan voor het koken vanwater.BADCEL EN CENTRALE WARMWATERVOORZIENING IN BADCELWarm water wordt gedurende de volgende uren in debadcellen voor gebruik van douche-bad verstrekt:elken Dinsdag- en Donderdagavond van 6-9 uur,, Zaterdagmiddag ,, 1-4 ,,,, Zaterdagavond ,, 6-9 ,,Vraag: Antwoorden:Bevalt het gebruik van de badcel U? 96 antw. ,,Ja"waarvan vele met ,,zeer zeker" en,,buitengewoon".Hebt U voldoende gelegenheid daarvan ge-bruik te maken? 90 antw. ,,Ja"Is de temperatuur van het water vol-doende? 86 ,, ,,Ja"Of: Vindt U het gebruik van een bad bui-tenshuis te verkiezen ? 96 ,, ,,Neen"4 ? >Ja"omdat ze door hun beroep op detijden van verstrekking altijd af-wezig zijn.BIZONDERE VOORZIENINGENVraag: Antwoorden :Is het wonen Uom een of anderereden bizonderaangenaam VWelke reden dan '!9 antw. ,,Ja" zonder opgaaf vanredenen;20 ,, ,, reden: comforts;18 ,, ,, gemeensch. tuin en kin-derspeelplaats;10 ,, ,, ordelijke en nette be-woning;9 ,, ,, toezicht;7 ,, ,, indeeling det woning;6 ,, ,, bergruimten parterre;5 ,, ,, gezonder dan ouder-wetsche woning;4 ,, ,, rustig wonen;2 ,, ,, frissche keuken,DE OPHOOGING VAN DEN GROND TE AMSTER-DAMIn Bouw- en Interieurkunst, bijvoegsel van De Standaardvan 26 Februari 1932, verdedigt de Heer C. Hellingman Jr.voor Amsterdam het denkbeeld om de gebruikelijke zand-ophooging te vervangen ,,door een groote, platte, sterke,doosvormige constructie ', waarop de straten zoudenworden aangelegd en de huizen gebouwd. Deze construc-tie Zou tot een zoodanige besparing leiden, dat de ge-meente niet alleen als in het geval van Landlust geentekort op de grondexploitatie zou behoeven te lijden,maar bovendien ruimere en goedkoopere woningen metsluitende exploitatierekening zouden kunnen worden ge-bouwd. Het groote sousterrain zou als bergplaats, winkel-en werkruimte kunnen worden gebezigd. Ten aanzienvan den straataanleg worden twee oplossingen aan dehand gedaan, een waarbij de straat geheel ligt bovenop de genoemde doosvormige ruimte, wat het nadeelheeft dat goederen vandaar steeds trappen zouden moetenworden op- en afgedragen naar de lager gelegen ruim-ten, en een waarbij het middelgedeelte van de straatgelijk is aan de vloer van het sousterrain.DE BEBOUWING VAN HET BLIJDORP-TERREINTE ROTTERDAMIn den vorigen jaargang van ons Tijdschrift hebben wijherhaaldelijk gewag gemaakt van den strijd over de be-bouwing van het Blijdorp-terrein te Rotterdam, waarbijde vraag of aldaar alcoofwoningen zouden mogen wordengebouwd, zulk een belangrijke rol speelde.Op het laatste oogenblik greep bovendien de Ministervan Arbeid in door zijn verklaring, dat hij een regelingder bebouwing langs privaatrechtelijken weg in strijd metde Woningwet achtte en derhalve regeling bij verordeningnoodig zou zijn. Een dergelijke verordening is thans doorden gemeenteraad vastgesteld. Zooals men zich zal het-inneren, zal alcoofbouw op een gedeelte van het terreingeoorloofd zijn.UIT DEN KRING DER BOUWVER-EENIGINGENTOELATING INGEVOLGE DE WONINGWETSedert de vorige opgave zijn, als uitsluitend werkzaamter verbetering van de volkshuisvesting, toegelaten deWoningbouwvereeniging ,,Oterleek" te Oterleek, de Ver-eeniging ,,de Goede Woning" te Terbregge-Hillegersbergen de Stichting ,,Centraal Woningbeheer" te Haarlem.Ontbonden is de Woningbouwvereeniging ,,Baflo"te Baflo.Het aantal toegelaten corporaties bedraagt thans 1081.CENTRALE WARMWATERVOORZIENING IN AR-BEIDERSWONINGENOiider auspicien van de Federatie van AmsterdamscheWoningbouwvereenigingen en den Gemeentelijken Woning-dienst van Amsterdam vond in 1931 een studiereis plaatsnaar Hamburg en Berlijn. Aan het daarvan uitgebrachterapport ontleenen wij de volgende indrukken:1. toepassing van controle warmwatervoorziening -- eneventueel centrale verwarming -- in groote woning-complexen, is technisch onmogelijk;2. de voorziening van een centraal punt uit, blijkt ookvoor voorziening op grooten afstand, technisch onmo-gelijk;3. bij een bodemgesteldheid en een niveau van het grond-water als te Hamburg en Berlijn, zijn kostbare bouw-kundige werken in wegen en erven, ter beveiliging vande warmwatertransportleidingen niet noodig, waardoorhet vraagstuk van warmtetransport daar ter plaatseZooveel eenvoudiger is dan te onzent;4. de exploitatiemogelijkheden van dergelijke centralevoorzieningen te onzent, zijn zonder meer niet af teleiden van hetgeen op het gebied van warmwatervoor-ziening, enz. te Hamburg en Berlijn is tot stand gebracht.Bij gebrek aan nadere gegevens omtrent de exploitatievan de centrale inrichtingen aldaar, is vergelijking zeermoeilijk;5. zoowel te Hamburg als te Berlijn blijken de woningen,waarin centrale voorzieningen zijn aangebracht, meeren-deels een zoo hooge huurwaarde te hebben, dat uitdien hoofde die woningen moeilijk onder het begrip,,arbeiderswoningen" gerangschikt kunnen worden;6. de toepassing van centrale voorzieningen blijkt in degenoemde steden nog in een beginstadium te verkeeren.HUUR EN BIJDRAGENaar het Alg. Handelsblad mededeelt, hebben B. en W.van Haarlem aan eenige woningbouwvereenigingen aldaarmedegedeeld dat de gemeentelijke huurbijslag zal wordenvermindeid bij verlaging van het gezinsinkomen. DeUIT DEN KRING DER BOUWVEREENIGINGEN - BUITENLAND - OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN 57meerderheid van het college acht den tijd voor deze ver-min dering gekomen, nu er een voldoend aantal woningenleeg staat. Het gevolg van deze mededeeling zal zijn, datverschillende vereenigingen de huren der woningen zullenverhoogen. Besturen van woningbouwvereenigingen hebbennog een bespreking met B. en W. verzocht, in de verwachting,dat men tot een vergelijk kan komen.VOLTOOIDE COMPLEXENDe Woningbouwvereeniging ,,Onze Woning" te Haarlemvoltooide een complex van no woningen. Het benoodigdekapitaal werd verkregen in den vorm. van een voorschotuit de gemeentekas. De stichtingskosten (zonder grond)bedrcegen gemiddeld / 3312.- per woning. De hurenvarieeren van / 5.80 tot / 6.60 per week. De exploitatieis zelfdekkend.De Stichting ,,Volkshuisvesting" te 's Hertogenboschvoltooide een complex van 30 eengezinshuizen. Het kapitaalwerd door de gemeente gefourneerd. De stichtingskosten(zonder grond) bedrcegen gemiddeld ongeveer / 3800.-pei woning, de gemiddelde grondkosten ongeveer / 1200.-.De huren varieeren van / 4.85 tot / 7.25 per week. Hettekort op de exploitatie, hetwelk is geraamd op / 600.-per jaar, zal worden gedekt uit een overschot op een andercomplex.BIJEENKOMSTENDe Afdeeling Utrecht van den Nationalen Woningraadhield Zaterdag 27 Februari j.l. een ledenvergadering in hetGebouw van Kunsten en Wetenschappen te Utrecht,onderleiding van den voorzitter, den Heer Lambeck. Deze heettein zijn openingswoord alle aanwezigen welkom, in hetbizonder de vertegenwoordigers van de gemeentebesturenvan Utrecht en Zuilen, alsook den Heer J. Bommer, secre-taris van den Nationalen Woningraad. In aansluiting op dekennisgeving betreffende de wijziging van de agenda merktehi) verder op dat Mr. Dr. G van den Bergh wegens zeerdringende redenen zijn toezegging om over de Wijzigingvan de Woningwet te komen spreken. heeft mceten mtrek-ken. Het bestuur vend evenwel den Heer Bommer bereidover ,,Het Vraagstuk der Krotwoningen in Nederland"een inleiding te houden.De Heer Bomm.er, die daarna het woord verkreeg, gafallereerst een overzicht van de vroegere en tegenwoordigewoningtoestanden, waarna hij uitvoerig de oorzakenschetste, die tot het ontstaan van krotwoningen hebbengeleid en nog leiden. Vervolgens ging hij de middelen na,welke tot verbetering van den bestaanden toestand kunnenworden aangewend, om ten slotte met een beschouwingover de huisvesting der gezinnen uit de krotwoningen teeindigen. 1 ? jNadat de Heer Lambeck den inleider voor zijn boeiendecauserie dank had gebracht, werd overgegaan tot de bestuurs-verkiezing. welke tot resultaat had, dat de aftredende leden,de Heeren R. Dorresteyn, G. Pruis en G. Voerman bijenkele candidaatstelling werden herkozen.In zijn slotwoord wees de voorzitter er nog op dat ineen binnenkort te houden ledenvergadering het rapportder Commissie-Vliegen aan de orde zal worden gesteld.Rt L).op Vrijdag, 26 Februari j.l., hield de Woningbouwver-eeniging ,,Volksbelang" te Vianen een ledenvergadering,waarop de Heer J. Bommer een inleiding hield over ,,Ver-betering van de Volkshuisvesting". Deze inleiding werdmet groote aandacht aangehoord.Op 25 Februari j.l. hield de WoningbouwvereenigingVolksbelang" te Lisse haar asste jaarvergadering. Devoorzitter, de Heer M. v. d. Lans, gaf een overzicht vanhetgeen in de afgeloopen periode is tot stand gebracht.Gedurende de eerste jaren heeft de vereeniging met veeltegenwerking te kampen gehad. Eerst in 1915 kwamende eerste 25 woningen gereed. In 1919 volgden er wederom34, terwijl daarna nog drie complexen tot stand kwamen.waardoor de vereeniging thans 132 woningen heeft. Vanverschillende zijden ontving de vereeniging blijken vanbelangstelling, teiwijl in het bizonder den voorzitter huldewerd gebracht ter gelegenheid van het feit, dat hij zijnfunctie gedurende 25 jaar had waargenomen.VRAGENRUBRIEKVraag No. 56. Onze vereeniging is toegelaten ingevolgede Woningwet, maar heeft niet met steun van rijkswegegebouwd. Is zij nu toch verplicht telkenjare een balans metverlies- en winstrekening te zenden aan den Minister vanArbeid, Handel en Nijverheid ?Antwoord No. 56. In de statuten der sedert 1921 toe-gelaten vereenigingen komt de bepaling voor, dat hetbestuur elk jaar aan het gemeentebestuur en aan denMinister van Arbeid, Handel en Nijverheid zendt eenberedeneerd verslag over het afgeloopen jaai, met bijvoegingvan balans en van verlies- en winstrekening. Indien ook Uwstatuten deze bepaling bevatten, dan hebt U U vanzelf-sprekend hieraan te houden. Ontbreekt deze bepalingevenwel in Uw statuten, dan bestaat bedoelde verplichtingvoor Uw vereeniging niet.BUITENLANDINTERNATIONAALSTEDENCONGRESVan 23 tot 28 Mei zal te Londen het Internatio-naal Stedencongres worden gehouden. De meestete behandelen onderwerpen liggen buiten hetveld van volkshuisvesting en stedebouw. In eetider vrije bijeenkomsten echter, welke op 28 Meiaan de London School of Economics zullen plaatsvinden, zullen krotopruiming en uitbreidings- enstreekplannen worden besproken.OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTENNEDERLANDBouwbedrijf, No. 4, 12 Februari 193a.De Huisvesting van moeilijke gezinnen te Amsterdam,door Ir. M. E. H. Tjaden. Beschouwing over de Amster-damsche practijk, waarvan de bizonderheden zijn ontleendaan een kort geleden hierover verschenen publicatie vanden Directeur van den Gemeentelijken Woningdienstaldaar. Met afbb.Centraalblad der Bouwbedrijven, No. 32, 6 Febr. 1932.Bescherming van bouwwerken tegen vocht door middelvan bitumineuze preparaten, door Dr. C. R. Platzmann.Bespreking van verschillende soorten van preparaten. Hetnadeel van de teerhoudende materialen ligt hierin, dat zijbij vorst afbrokkelen, als het warm is gaan vloeien, en haarchemisch weerstandsvermogen betrekkelijk gering is. Debitumineuze deklagen zijn tot dusverre de meest geper-fectioneerde materialen op dit gebied, daar zij met alleeneen voor vocht ondoordringbaar en aaneengesloten geheelvoimen, maar bovendien een uitnemend afweermiddelzijn tegen chemische inwerkingen.58 OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTENDe Gemeente, No. i, 30 Januari 1932.Het Streekplan voor het Z.O.-deel van Noordbrabant,door J. M. de Casseres (lezing, gehouden voor de afdeelingNoordbrabant van de Vereeniging van NederlandscheGemeenten). De directe oorzaak van het ontstaan vangenoemd streekplan w^erd gevormd door de onrationeeleuitbreiding van Eindhoven. Het plan bestrijkt een gebiedvan 127.000 H.A. en omvat 37 gemeenten met 237.000inwoners. 40 % van deze inwoners behooren tot Eindhoven.De grens van het streekplan reikt in het Noorden tot Boxtel,wordt in het Zuiden gevormd door de nationale grens,eindigt m het Oosten met het Peelgebied en vormt in hetWesten een onregelmatige lijn, aangegeven door wiUe-keurige gemeentegrenzen. Door de streekplaninstantiewordt gestreefd naar positief werk. Zij stelt zich daarbij ophet standpunt, dat ten spoedigste een aantal zaken ruimtelijkdienen te worden vastgelegd, hetgeen later niet dan met deuiterste kosten en moeite tot stand gebracht kan worden.Vele gemeenten in het gebied raadplegen bedoelde instantie,wanneer er lets gebeurt dat haar aandacht verdient (grond-verkoop, verkeersverbetering, oprichtings-, hoogspannings-net, enz.). Vele gemeenten belasten deze instantie ook metde behandeling van haar uitbreidingsplan, waardoor vol-komen harmonie ontstaat tusschen streek- en uitbreidings-plan. Er is tusschen deze beide plannen wisselwerking.Bizondete aandacht wordt geschonken aan natuurschoon.Tegen de in velerlei opzicht ongewenschte lintbebouwingwordt opgetreden, evenals tegen de beunhazerij op hetgebied van den woning- en bedrijfsbouw.^Ons Eigendom, No. 44, 6 Februari 1932.De Stagnatie in het bouwbedrijf, door L. Klawer. Eryertoonen zich nog geen teekenen van eenige verbeteringin de stagnatie, die na het uitbreken van de EngelschePond-crisis is ontstaan. De woningbouw moet echtervoortgang vinden. Schrijver stelt buitengewone maat-regelen ter financiering van den particulieren bouw voorin den volgenden vorm: bij verkoop van giond door degemeente geeft deze hypotheek voor de voile waarde; hetbedrag, dat anders in den vorm van werkeloozensteun aanbouwarbeiders wordt uitgekeerd, kan door de overheid aande ondernemers worden geleend onder hypothecair verband;de arbeiders werken tegen matiger loonen; omtrent debetaling der kosten van materialen treffen de ondernemerseen regeling met hun leveranciers., No. 47, 27 Februari 1932.Het Huren-probleem (I), door L. Klawer. Ook in hethuizen-verhuurdersbedrijf in ons land heeft de laag-conjunctuur haar intrede gedaan. Schrijver geeft, om ditaan te toonen, enkele cijfers van te huur staande woningenm Amsterdam en Rotterdam. Weliswaar is het woning-aanbod in de lagere huurklassen nog erg krap, maar deschuld daarvan treft voornamelijk. den gemeentebesturen,die door een te dure grond- en uitbreidingsplantactieken het steeds hooger opdrijven van eischen het den bouw-ondernemers vrijwel onmogelijk hebben gemaakt goed-koope arbeiderswoningen te stichten.Opbouw, No. 3, 4 Februari 1932.Neubuhl, voorbeeld van collectieven arbeid, door S.Giedion. Beschrijving van de woonwijk Neubtihl, nabijZurich, gesticht door zeven architecten, behoorende tot hetInt. Congres voor het Nieuwe Bouwen. De wijk omvat 195woningen met een tot zes kamers, waarvan 90 etagewoningenen 105 eengezinshuizen. De groote woonruimte heeft eenoppervlakte van 18 of 27i M". Smalle gangen (i a 1.30 M.breed), evenals rechte trappen, pogen de verkeersruimtenzoo klein mogelijk te maken. Er bestaat een aanleg voorafstandverwarming en afstandwarmwatervoorziening (vijfketels, waarvan twee met oliestookinrichting). leder blokheeft een gemeenschappelijke waschruimte. De evenwijdigloopende huizenrijen liggen bijna graatvormig over denheuvelrug. Vanzelfsprekend is Zeilenbau toegepast, waar-door men van alle tuinen uit naar beide kanten vrij uitzichtheeft. Het glas-oppervlak in de woningen bedraagt 38 %van de vloer-oppervlakte. Alle ramen loopen tot aan hetplafond door, waardoor de kamerhoogte 2.40 M. konbedragen. Gegevens omtrent bouwkosten en huurprijzenontbreken helaas. Met talrijke afbb.Publieke Werken, No. 9, Februari 1932.Een uitbreidingsplan van Haarlem uit vroegeren tijd,door Ir. Dumont. Overzicht van de verschillende uitbrei-dingen, die Haarlem in vroeger tijd heeft ondergaan. Metplattegronden.BELGIELa Cite et Tekhne, No. 5, Januari 1932.L'Urbanisme en U.R.S.S. Het nummer geeft de lezingvan May weder, ook in Das neue Frankfurt gepubliceerden in hetSeptember-nummervanditTijdschriften-overzichtvermeld. Het geeft vele plattegronden en situaties.L'Hdbitation a Bon Marche, No. 12, December 1931.Le logis qui tue door Dr. L. Delattre. Weinig over-tuigend artikel, waarin nog eens de bekende beschouwingenover het verband van woning en ziekte, in het bizondeituberculose, worden gegeven., No. I, Januari 1932.La Concentration Urbaine door P. Bourdeix. Opper-vlakkige lofzang op de groote steden, haar groei en devermindering van de sterfte erin.DUITSCHLANDBaugilde, No. 3, 10 Februari 1932.Kritisches zum Referentenentwurf eines Reichsstadtebau-gesetzes, door Kallmeyer. Het voorontwerp wordt kritischbesproken en vindt geen gunstig onthaal, omdat het debewegingsvrijheid aan banden legt en aan overheid enambtenaren een te groote bevoegdheid toekent.Beginnenide Umstellung, door W. Heilig. Uitgaandevan het feit, dat de abnormale ontwikkeling het te werkstellen van alle werkeloozen gedurende thans gebrui-kelijken arbeidsduur voor langen tijd onwaarschijnlijkmaakt, steunt de schrijver het bekende denkbeeld denarbeider in de Industrie bij verkorten werktijd een deelvan zijn levensbehoeften door bewerking van een stukgrond te doen vinden. Hij waarschuwt er echter tegendit denkbeeld in groote steden in toepassing te brengen;de bevolking is er reeds te veel van den landbouw ver-vreemd. Ook de afstanden zijn er te groot. Bovendien zouoverbrenging van een deel der bevolking naar den randder stad tot kapitaalvernietiging van de tegenwoordigestadswoningen leiden.Deutsche Bauzeitung, No. 8, 17 Februari 1932.Zum Problem des wachsenden Hauses, door E. Petzold.Kritische bespreking van het denkbeeld, reeds vroeger inons Tijdschriften-overzicht vermeld. Met name wordterop gewezen dat deze woningen, ver uit het centrum,aan in, gereedheid gebrachte straten gelegen, van gas enelectriciteit voorzien, niet zoo heel goedkoop zullen kunnenzijn en dat de geleidelijke vergrooting minder gemakkelijkzal vallen dan wel lijkt.--; , No. 9, 24 Februari 1932.Skizzen fiir die Teilung von leerstehenden Gross-wohnungen, door Dr. Brandt. Nu, zooals reeds herhaaldelijkin dit Tijdschriften-overzicht aan den dag kwam, in Duitsch-land vele oudere, grootere woningen leeg komen te staan,wordt de vraag gesteld hoe deze in kleinere onderverdeeldkunnen worden. Het artikel brengt eenige oplossingen.Met plattegronden.Jahrbuch der Bodenreform, No. i, 20 Februari 1932.Arbeitslosigkeit und Reichsstadtebaugesetz door A.OVERZICHT VAN TIJDSCHRIFTEN - WETTEN, KON. BESLUITEN, ENZ- 59Damaschke. Talrijke voorbeelden van rationalisatie wordengegeven, waaruit blijkt dat voor hetzelfde volumenproduct steeds minder arbeiders noodig zijn. De eenigeoplossing kan zijn verkorting van den werktijd met aan-stelling van meer arbeiders^ die dan echter minder zullenverdienen. Daarom moet in den tuinbouw bijverdienstewrorden geschapen. Worden maatregelen daartoe op grooteschaal genomen, dan zal de grondprijs van het nog be-schikbare land worden opgedreven, tenzij de overheidtegen matigen prijs kan onteigenen. De schrijver meentdat het voorontwerp voor een wet op den stedebouw daartoede mogelijkheid opent.Het nummer drukt het ontwerp voor een Rijkswet opden Stedebouw at.Wasmuth's Monatshefte Baukunst und Stadtebau, No. 2,Februari 1933.Strassenbahner-Siedlung und Wagenhalle in Berlin-Britz, arch. J. Kramer. Bouwblokken bij een groote trem-garage, met 330 woningen van verschillende grootte,alle voorzien van bad, warmwater en centrale verwarming.Met situatie, plattegronden en afbb.Wettbewerb zur Platzumgestaltung an der Porte Maillot,Paris. Particuliere prijsvraag, De ontwerpen van Le Cor-busier, Perret, Mallet Stevens en Sauvage worden ge-publiceerd.Das Problem der Dauerkleingarten im Stadtebau, doorH, Reichow. Vingerwijzingen voor de keuze en het ingereedheid brengen van deze terreinen. Met afbb. ensituaties.ENGELANDGarden Cities and Town Planning, No. 2, Februari-Maart 1932.Rural Housing door S. Fremantle. Waar door de over-heid op het platteland is gebouwd, is in vele gevallen hetdoel -- het beschikbaarstellen van woningen voor land-arbeiders -- niet bereikt, omdat de huren. zelfs met devrij hooge overheidssubsidies, te hoog moesten wordengesteld. De zorg voor deze woningvoorziening ligt als plichtop de District Councils, die door de County Councilskunnen worden verplicht den bouw ter hand te nemen,waarbij dan een speciale regeling ten aanzien van de over-heidssubsidie is getroffen. De schrijver wijst bovendienop de wet van 1930, die geld beschikbaar stelt om woningenin slechten toestand te verbeteren en om gebouwen, vroegerniet als woning in gebruik, voor deze bestemming in ordete maken. Met afbb.Wythenshawe Estate, Manchester door B. Parker. Deontwerper van het plan licht toe hoe noodig het recht vanonteigening voor de gemeente is; had Manchester ditbezeten, dan zou veel vroeger tot den aanleg van deze tuin-stad voor 100.000 inwoners zijn overgegaan dan nu degrond alleen door aankoop kon worden verkregen, Uit-voerig worden de wegen besproken, de wenschelijkheidom gesloten eenheden binnen groote verkeerswegen teontwerpen met scholen en winkels, welke opzet echterniet kan voorkomen dat sommige winkels, waarvoor zulk eengesloten groep te klein is, om een kruispunt van wegenzullen moeten worden gegroepeerd (waarbij natuurlijkverkeersmoeilijkheden moeten worden vermeden). DeZeshoek als basis der verkaveling wordt aanbevolen. Metkaartje en afb.Journal of the Town Planning Institute, No. 4, Febr. 1933.The New Bill. Met voldoening wordt geconstateerddat het wetsontwerp op den stedebouw, door de vorigeRegeering ingediend, door de tegenwoordige Regeeringopnieuw is ingediend, met enkele niet essentieele ver-anderingen.Town Development in Soviet Russia door M. Machler.Een artikel, waaruit niet veel is af te leiden. De inzichtenin de eischen van den socialistischen stedebouw wordenuit verslagen en overzichten bijeen gebracht, maar lijkennog niet tot helderheid te zijn gekristalliseerd.FRANKRIJKLa Vie Urbaine, No. 7, 13 Januari 1932.Une Cite de Petrole en Roumanie door A. Zamphiripol.Door het Institut d'urbanisme bekroonde studie vangrooten omvang, welke niet in kort bestek kan wordensamengevat. Met vele kaartjes, perspectieven enz.VEREENIGDE STATENThe American City, No. 2, Februari 1932.Some Legal Aspects of the Problem of Blighted Areasand Slums door M. Seasongood, L. Veiller en N. F. Baker.Rapport eener commissie; de verschillende rechtsmiddelenworden opgesomd en nagegaan of van deze kan wordengebruik gemaakt; afbraak, onteigening, onteigening perzone, enz. Het denkbeeld dat de stad of staat zelf de zorgvoor de huisvesting der verdreven gezinnen op zich zounemen, komt niet aan de orde.Ridley Park, La Grange, Ga. -- An UnemploymentRelief Project door E. S. Draper. Beschrijving van denaanleg van een bescheiden park in La Grange, een stadjevan 25.000 inwoners, uitgevoerd als middel van werkver-schaffing. Met afbb. en situatie.Planning for Site and Development of the MunicipalAirport. Kort geleden is over dit onderwerp een rapportverschenen, waaruit enkele grepen worden gedaan. Op hetvereischte van goede verbindingswegen en het voorkomenvan het ontstaan van hinderlijke bebouwing in de omgevingwordt gewezen. Ook wordt aangedrongen op goede ver-zorging der gebouwen en op plantsoenaanleg.Parks and Recreation, No. 6, Februari 1932.Saveland Park door A. L. Boerner. Beschrijving vaneen bescheiden parkje. Met vele afbb.ZWITSERLANDL'Habitation, No. 3, Februari 1932.Sport et Urbanisme door A. Hoechel. Onder sportverstaat de schrijver alle ontspanning in de open lucht;hij somt de daarvoor noodige terreinen op: parken en park-wegen, ook langs het water in den vorm van strand, bos-schen, volkstuinen, speelplaatsen in de nabijheid van dewoning en sportterreinen voor spel onder leiding, in aan-sluiting aan de scholen. Voor de kinderspeelplaatsen wordteen oppervlakte van 3500 a 3500 M^. gerekend; Voor desportterreinen van i a ij H.A.. 5 M^. per hoofd derbevol-king is de uitkomst van deze berekening.WETTEN, KON. BESLUITEN, ENZ.UITVOERING WONINGWET's-Gravenhage, i Maart 1933Voor zooveel noodig, vestig ik er de aandacht van UwCollege op, dat bij Koninklijk Besluit van 13 September 1931(Staatsblad no. 396) de verklaring is afgelegd, bedoeld inartikel 13 der Woningnoodwet 1918 (Staatsblad no. 379),zoodat die wet vervalt op 13 Maart 1933, op welken dagin werking treden de bepalingen, genoemd in aitikelXXXIX der wet van 9 Juli 1931 (Staatsblad no. 366)tot wijziging van de Woningwet. Het zijn, in den ge-wijzigden tekst der Woningwet, de artikelen 33, 66 en 67voor zooveel daarin artikel 66 is vermeld; 73 voorzooveeldaarin artikel 33 is vermeld; 74 en 75 voor zooveel daarinartikel 33 is veimeld.6o WETTEN, KON. BESLUITEN, ENZ. - RECHTSPRAAKVoor de gemeenten in welke nog noodwoningen bestaan,is in het bijzonder van belang het bepaalde bij artikel 74.DE MINISTER VAN ARBEID, HANDEL EN NIJVERHEID,Voor den Minister,DE SECRETARIS-GENERAALW.g. A. L. SCHOLTENSAan de GemeentebesturenEen gelijk schrijven is door mij gericht tot GedeputeerdeStaten der overige provincien.DE MINISTER VAN STAAT,MINISTER VAN BINNENLANDSCHE ZAKENEN LANDBOUW,Voor den Minister,DE SECRETARIS-GENERAALW.g. FREDERIKSAan Heeren Gedeputeerde Statender onderscheidene provincienUITGIFTE VAN GRONDEN DOOR GEMEENTE-BESTUREN's Gravenhage, 36 Januari 1932Mijn ambtgenoot van Arbeid, Handel en Nijverheidverzoekt mij de aandacht van Uw College te vestigen opde navolgende aangelegenheid.Zooals bekend is, hebben verschillende gemeenten eenvrij omvangrijk grondbezit, dat zij grootendeels verkregenhebben door onteigening krachtens de zesde paragraaf vande Woningwet. Het komt voor -- en blijkbaar dikwijls --dat gemeentebesturen bij de uitgifte van gronden in erf-pacht of bij overdracht in eigendom -- voor woningbouw --in de overeenkomsten met de ko