Orgaan van het Nederlandsch Instituut voor Volkshuis-vesting en Stedebouw en van den Nationalen Woningraad,Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenMaart 1937 18e Jaargang no. wHIER IS DE ONAANTASTBARE BESCHERMERIfVRAAGTONS GRATIS BOEKJE?WELKEKLEUR...EN WELKE VERF?DOOR DEN BEKENDENBINNENHUIS-ARCHITECTPAUL BROMBERGTORNOL:I, DE OERSTERKE CHLOOR RUBBER LAKVERF,DIE DOOR ZOOVELE WONINGBOUWVEREENIGINGEN EN GEMEENTELIJKEDIENSTEN VOOR DE VOLKSHUISVESTING MET SUCCES WORDT TOEGEPAST.TORNOL IS HARD EN TOCH ELASTISCH EN GEEFT EEN PRACHTIGENGLANS, IS ONAANTASTBAAR VOOR CHEMISCHE DAMPEN, ZEEDAMP, VORST,REGEN EN BLAKERENDE HITTE. PIETER SCHOEN EN ZOON N.V. - ZAANDAMVERF- EN VERNISFABRIKANTENN.V. Houthandel A.J.K. GRONDHOUTHAVEN 43 - AMSTERDAMTELEFOON: 41412 (na kantoortijd 22908)'Vuren, Grenen en Dennen Bestekhout, Schrooten-delen, platen, battens, ribben, tengels etc. etc,bewerkt en onbewerktJuffers, Oregon-Pine, Triplex enz.Speciaal adres voorBEUKEN- EN EIKEN STAAFVLOERENGoede en ruime sorteering voor, en groote crvaringvan de eischen van den WoningbouwPrompte levering - Concurreerende prijzenBOUWBEDRiJFH.VANSAANEOVERTOOM 266 AMSTERDAM . W.WONINGBOUWmeervoudigeontmfchtinqskokernaadlooze asbest-cement pijpenvan^M M m mPn.v.CRUQUIUSWEG AMSTERDAM-C.Tijdschriftvoor Volkshuisvesting en StedebouwOrgaan van het Nederlandsch Instituut voor Volkshuisvesting en Stedebouw enden Nationalen Woningraad, Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenRedactie: H. P. J. Bloemers, J. Bommer, J. Douwes Jr., Jhr. M. J. I. de Jonge van EllemeetIr. L. S. P. Scheffer, Ir. P. Bakker Schut, Mr. J. Vink, Ir. J. M. A. ZoetmulderAdres voor Redactie en Abonnementen : Kloveniersburgwal 70, Amsterdam C, Telefoon 40588Advertenties: Keizersgracht 188, Amsterdam C, Telefoon 49128Maart 193718e Jaargang No. 3MaandbladIn Memoriam Johanna ter MeulenWelk een schok van ontroering is er door velen uit ver-schillende levenskringen heen gegaan, bij het hoorenvan de verbijsterende tijding: ,,Heden 11 Februari isMej. Joh. ter Meulen plotseling overleden."Nog midden in het leven en haar werk staande, dat le-ven en werk, dat zij beide zoo lief had, is zij heenge-gaan. Niettegenstaande zij bijna haar 70ste levensjaarhad voltooid, was zij nog met het oude vuur en het oudewarme hart werkzaam gebleven, dat warme hart, dat,voor ruim 43 jaar, haar het groote recht van iedermensch op een menschwaardige woning, had leeren er-kennen.Lucht, licht en vrijheid waren de eischen waar zij vooropkwam, en die zij ook in haar rapport, uitgebracht in1903 voor den Amsterdamschen Woningraad naar vo-ren zou brengen.Licht en lucht, dat beteekende het verwerpen van denbouw van ,,back to back" woningen, of het aanbrengenvan alcoven.Vrijheid, dat wilde zeggen de noodzaak om iedere wo-ning door een eigen vrij portaaltje afgescheiden te hou-den van het algemeene trappenhuis.Vrijheid en lucht, dat wilde zeggen dat iedere woninger een huiskamer op na behoorde te houden, niet eenkeuken-woonkamer, maar een keuken en een woonka-mer, zoodat de man 's avonds, na zijn werk rustig zijnkrant zou kunnen lezen; dat beteekende dat op wasch-dag de geheele woning niet langer een chaos zou behoe-ven te zijn; dat beteekende dat geen slaapplaatsen langergeduld zouden worden in de ruimte voor het koken be-stemd.In die jaren leek dat nog een haast onbereikbaar ideaal,vooral waar Mej. ter Meulen zich den bouw der nieuwew iningen niet anders kon denken, dan in verband metde afbraak van de oude krotten, overtuigd als zij wasdat deze slechts door algeheele verdwijning aan bewo-ning onttrokken zouden kunnen worden.Wie de Jordaan van toen kende weet, hoe deze bestonduit een wirwar van soms tamelijk hooge huizen en veleinpandige perceelen, alle zoo intensief bewoond, datdeze oude krotten soms meer huur opbrachten, dan metmogelijkheid voor de nieuwe woningen gemaakt zoukunnen worden.Men begrijpt hoe groote zakelijkheid hier geboden wasom tot een goed resultaat te kunnen geraken; want voor-op stond dat de huizen een vaste, zij het dan ook niethooge rente zouden moeten kunnen opbrengen.Mej. ter Meulen was hier ook diep van doordrongen enzoo trok zij in 1893 naar Engeland om zich onder deleiding van de, door haar zoo hoog vereerde OctaviaHill, in een goed, degelijk, practisch beheer, te bekwa-men.Dat de waardeering niet eenzijdig was, blijkt uit eenschrijven van Octavia Hill gericht tot een harer mede-w^erksters en opgenomen in: The Life of Octavia Hilldoor Maurice.Aldaar schrijft zij: ,,I have been collecting on your sideand greatly do I enjoy it. I have with me, usually, therea charming young lady Miss ter Meulen from Amster-dam She is full of power, brightness and sweet hu-man sympathy."Terug in Amsterdam begon Mej. ter Meulen in samen-werking met den Heer W. Spakler haar denkbeeldente verwerkelijken. In 1894 werd een begin gemaakt docheerst in 1896 kon het eerste nieuwe huizenblok betrok-ken worden, wel een bewijs hoevele moeilijkheden er teoverwinnen waren geweest. In 1913 kwam het laatstehuizenblok tot stand, toen de oude volksgaarkeuken,schepping van Helene Mercier, werd afgebroken en ereen woningcomplex in de plaats kwam, dat door eengevelsteen de herinnering aan deze levendig houdt.Toen echter was reeds sedert vele jaren de aanvanke-lijk als een particuliere onderneming begonnen bouw inde Vereeniging Oud Amsterdam overgegaan.In 1898 werd Mej. ter Meulen uitgenoodigd voor deTentoonstelling van Vrouwenarbeid rapport uit tebrengen over de werkzaamheden der woningopzichteres.Kenmerkend voor haar opvatting van het werk, is hetfeit dat met haar algeheele goedkeuring dit rapport on-dergebracht w^erd in de afdeeling Vakopleiding en nietonder Sociale Belangen.Hier werd zij gedreven door haar sterke overtuiging,dat het woning- en opzichteresse-werk hoewel vangroot sociaal belang, economisch zuiver en geheel zon-der philantropischen inslag uitgeoefend behoorde teworden door speciaal voor dat werk opgeleide krachten.Zij verklaart dan ook in bovengenoemd rapport: ,,Ge- 29Artikelenmakkelijk is het zeker niet op de rechte wijze dit opzich-terschap waar te nemen. Wij moeten bereid zijn tewerken met heel onze kracht. Groot moet onze geestdriftzijn om het uit te houden tegen de honderderlei grooteen kleine praktische moeielijkheden onafscheidelijk aanhet werk verbonden. Verre moeten wij van ons zettenalle gedachte aan philantropie, vlak voor ons die aaninspannenden arbeid, aan nauwgezette phchtsbetrach-ting, aan recht en bihijkheid."In de jaren die voorbij gingen zou het werk van de op-zichteres veel verandering ondergaan en in 1921 namMej. ter Meulen nog eens de pen op om een geschriftjeover de Woningopzichteres het licht te doen zien, datnu in Morks' Beroeps-Bibliotheek werd gepubliceerd.Als eisch waaraan het werk der opzichteres behoort tevoldoen, schrijft zij nu:,,Ons werk is een werken met menschen, onder men-schen, voor menschen, en de groote eisch des levens is,zijn innerlijk bestaan, op gevoel en ideeen gebouwd, vanal wat uiterlijk is eeuwig onafhankelijk te houden."En in verband met de nieuwe richting, die het werk wasuitgegaan: ,,In al deze nieuwe betrekkingen voldoenhet best, beschaafde voortvarende vrouwen, die hetwerk op de oude manier gcleerd hebben en die dus demeer ideeele wijze van werken in dit nieuwe meer opde practijk gerichte werk overbrengen. Vrouwen dieweten zorg te dragen, dat de verruiming van het ar-beidsveld niet al te veel gaat ten koste van de diepte enhet persoonlijke van het werk."In 1901 zou Mej. ter Meulen nog eens als pioniersteroptreden en wel toen zij als eerste vrouwelijk hoofdbe-stuurslid in de Maatschappij tot Nut van 't Algemeenzitting nam, en in 1907 de zooveel indruk makende enzoo zeer bewonderde rede als voorzitster hield. Het zalniemand verwonderen dat een groot deel dezer redeaan de Volkshuisvesting gewijd was.Hoevelen groot gewicht hebben gehecht aan de gavenen karaktereigenschappen van Mej. ter Meulen blijktwel uit het feit dat zij tot de mede-oprichtsters behoordevan het Amsterdamsch Bouwfonds, dat zij tot Directricewerd benoemd van de N.V. Maatschappij tot Huizen-bouw benoorden het IJ en tot secretaresse van de Am-sterdamsche Vereeniging tot het bouwen van Arbei-derswoningen. Ongenoemd bleef nu nog haar werk inden Rijkswoningraad, bij den Gemeentelijken Woning-dienst, in den Voogdijraad en in de Vereeniging vanWoningopzichteressen, waarvan zij zoo vele jaren denvoorzitster's stoel bekleedde en tot een der meest ge-waardeerde opleidsters behoorde.Ik eindig, doch niet zonder vooraf aan deze hoogstaan-de vrouw, die, gedreven door haar warm gemoed, ge-leid door haar helder verstand en haar rechtvaardig-heidszin, zoo vele jaren op het gebied der Volkshuis-vesting is werkzaam geweest, een eerbiedig eeresaluut tehebben gebracht.E. A. PijnappelOfficieele mededeelingenNederlandsch InstituutCommissie inzake WoningstatistiekIn het December-nummer maakten wij melding van deinstelling van een Commissie inzake de Woningstatis-tiek. Aangezien de Commissie in haar eerste vergade-ring den wensch heeft geuit tot uitbreiding met een lid,dat de praktijk van de laatste volkstelling ten platte-lande van nabij heeft meegemaakt, is den Heer Th. P,J. Elsen, burgemeester van Naaldwijk, verzocht alsnogtot de Commissie toe te treden. De Heer Elsen heeftde uitnoodiging aangenomen.Woningstichting ,,Patrimonium"te 'sGravenhagedoor L. CusellHet Bestuur van de Woningstichting ,,Patrimonium"te s Gravenhage, welke sinds 1917 reeds 3 woning-complexen met tezamen 551 woningen bouwde, gaf inSeptember 1931 opdracht aan de architecten L. Cusellen J. N. Munnik om een plan te maken voor eenwoningcomplex op een terrein gelegen in het plan,,Moerweg" ten Oosten van het Zuiderpark.Na verschillende besprekingen met het bestuur derWoningstichting en met den Dienst van Stadsontwik-keling en Volkshuisvesting, was het plan in December1933 gereed om daarop de bouwvergunning aan tevragen. Met het oog op de uitvoering van anderewoningcomplexen in de gemeente werd in het voor-jaar van 1934 door Burgemeester en Wethouders toe-stemming gegeven om tot aanbesteding over te gaan.Op 26 September 1934 had de aanbesteding plaats,waarbij bleek dat van de 64 inschrijvers het laagstwas ingeschreven door den Heer J. M. Krijger te Berg-ambacht voor f 386.850.^--; de uitvoering werd op29 October 1934 aan den laagsten inschrijver opge-dragen. Op 28 November werd de eerste paal geslagen30Afb. 1. Stadsgedeelte, waarin het complex Patrimonium IV is ge-legenRuLlolA-ZVOOR BINNEN- EN BUITENWERKBESCHERMTAFDOENDERubbol A-ZRuUol A-ZRubbolA-ZVRAAGT ADVIESlBrochures, kleurenkaarienworden op aanvraaggaarne gezonden!IDEALE BESCHERMINGFRAME KLEURENEENVOUDIGE BEWERKINGDit zijn in groote trekken de eischen, welkeaan een goede afwerking worden gesteld.is een product, vervaardigd volgens een geheel nieuwsysteem, waardoor eeri ideale bescherming werd be-reikl legen water, zon, atmospheer, soda-, zeepoplos-singen, rookgassen, enz. (Daardoor ook speciaalgeschikl voor keukens en badkamers.)wordt geleverd in alle gewenschte kleuren.laat zich gemakkelijk verwerken, bezit bovendien eensnelheid van droging en doorharding, die tot dusverbi] duurzame tabrikaten onbekend was.Een voordeel bij oud werk. De oplosmiddelen van RUBBOL A-Z zijn len deele van agressievenaard. Hierdoor wordt he! oude oppervlak opgelost, zoover als noodig is, om een goede hechlingte verknjgen en met de oude laag een geheel te vormen. Het gebruikelijke inschuren met olie-veri is overbodig geworden, waardoor dus materiaal en een bewerking worden bespaard.SIKKENS' LAKFABRIEKEN N.V.GRONINGEN / ROTTERDAMAMSTERDAMFIRMATH. A. DE ROSTERTelefoon 20086Ruysdaelstraat 92-94 ^ AMSTERDAM-ZGevestigd 1874Centrale VerwarmingWarmwatervoorzieningVentilatieBadinrichtin^en enz. CEMENTVERKOOPASSOCIATIE ENCI-CEMIJ N.V. - AMSTERDAMMEYRIETDE ISOLEERENDE EN BRANDVRIJE BOUWPLAAT(Ned. Fabrikaat) Prospectus en officieele proefstaten worden opaanvrage gaarne verstrekt.Vraagt inlichtingen en prijsopgave bijN.V. MEVRIET, LULOFSSTRAAT 75 's-GRAVENHAGE ^ TELEFOON 112187 (3 lijnen)A-.'f'^iifiiiiMfifi^"'wagens vol....maar ook enkele deurengaan de deur uitiedere orderis wel komen heeft onzespeciale zorgbruynzeel'sdeurenfabriek n.v.zaandam"W^^'^3RAND ENInlichtingen bij:J. C. J. KNEGT & ZONENASSURANTIEKANTOOR VAN 1840AMSTERDAMTORMeer dan eeti half millioen gulden besparingverkregen Gemeenten en Bouwvereenigingendoor gebruik te maken van de contracten, die deVereeniging van Nederlandsche Gemeenten dooronze tusschenkomst met assuradeuren afsloten.CORTLEVERKETELSTRAATAMSTERDAMSp ecialiteit in.MARMERENSCHOORSTEENMANTELS5TE&N D&n WUZ&NIS KALK2ANDSTEEN ? VANN V KALKZANDSTEENFABRIEK,,VOGELENZANG"TE RHENEN (bij Wageningen) Tel. 390SCHERP ZANDSpecialiteit in Kalkzandsteenklinker, drukvastheid 320 KG.per c!A^, wateropname 11 % (Onderzoek Koning & Bienfait)- 147-QO^*^--^edlef-'ijU er'jt fijwil^^n.Rer-Lvooi ' 'LllililUI ?ongeiins,KoiZeri b?SS^ borg pliil-se>-V eri. bol'er^ B&S&2 pooi-l-qebousven. I .' '! apeelpli-a-tsen.Afb. 2. Overzicht woningcomplexen op 18 Februari 1935 werd de laatste van de 8650palen, waarop de fundeeringen rusten, ingeheid. Dankzij de goede samenwerking tusschen directie en aan-nemer en de medewerking van den Dienst van Stads-ontwikkeling en Volkshuisvesting had de bouw een zeervlot verloop, zoodat reeds op 27 Juli de eerste woningenaan de Minstreelstraat konden worden opgeleverd enop 1 October 1935, dus 10 maanden nadat de eerstepaal werd geslagen, de laatste woningen gereed waren.SituatieZooals op het afgebeelde kaartje is te zien, ligt hetwoningcomplex (aangeduid als Patrimonium IV) nogals een afzonderlijk dorp in het omliggende land; deten Zuid-oosten van de Troelstrakade in exploitatiegebrachte terreinen zijn wel voor een groot gedeelteEengezins-woningenBegane grond Eerste VerdiepingAfb. 3. Plattegronden. Schaal 1 : 200ArtikelenTweede verdiepingEerste verdiepingPortiek-woningenBegane grond31Artikelen'Br?vi..??jt^i'' J: ^nAfb. 4 Aanzicht EsmoreitpleinAfb. 5 Aanzicht binnenterreinbebouwd, doch de crisis-omstandigheden hebben ookhier een rem aangezet en zoo heeft de overige bebou-wing de Melis Stokelaan nog niet overschreden. Demin of meer gei'soleerde ligging van het complex biedtinmiddels zoowel voor- als nadeelen; dat de bewonersrondom een vrij uitzicht hebben over de weilanden totLoosduinen, Wateringen, Rijswijk en Delft, dat hetZuiderpark in de onmiddellijke nabijheid ligt en dat deVoorde's na een kleine wandeling langs de weilandenzijn te bereiken, zijn alle voordeelen, welke blijkbaarmeer worden gewaardeerd dan de nadeelen wordengevreesd, want alle woningen zijn dadelijk na gereed-komen verhuurd.De terreinen langs de Minstreelstraat en de Rede-rijkerstraat waren aangewezen voor den bouw vaneengezinshuizen, terwijl langs de overige straten huizenmet drie woonlagen waren voorgeschreven. Midden inhet woningblok is door twee poortgebouwen verbindinggemaakt tusschen het Esmoreitplein en de Rederijker-straat; aan het straatje tusschen deze poortgebouwenzijn twee bergplaatsen gebouwd en daar komen ook detuinpaden uit, welke toegang geven tot de binnenter-reinen en tot de daar gebouwde rijwielboxen.Het terrein heeft een oppervlakte van bijna 13.000 m^,waarvan ? 5200 m^ is bebouwd. Er bleef alzoo eenbehoorlijke ruimte over voor de binnenterreinen; be-behalve de reeds genoemde boxen werd 900 m^ gereser-veerd voor speeldveldjes en het overige gedeelte be-stemd voor tuinen achter de woningen. Over de bin-nenterreinen loopen tegelpaden waarop alle tuinen uit-komen; electrische verlichting langs die paden zorgt er-voor dat ze ook na zonsondergang bruikbaar zijn. Dedeuren welke toegang geven tot deze paden zijn allevan gelijke sloten voorzien, waarvan elke bewoner vaneen benedenhuis of gebruiker van een box een sleutelheeft. De afscheidingen tusschen de tuinen en langs depaden zijn gemaakt van ligusterhagen, waardoor deterreinen geheel te overzien zijn. Aan de tuinen wordtdoor de bewoners over het algemeen veel zorg besteed.Het complex bevat in totaal 36 eengezinshuizen, 43portiekhuizen elk met 3 woningen, 2 poortgebouwenwaarboven resp. 4 en 2 woningen, totaal 171 wonin-gen, 2 bergplaatsen en 40 rijwielboxen.Aanzicht van MaerlantlaanIndeeling der woningenDe eengezinshuizen bevatten op den beganen grond eenwoonkamer van 15 m^, een slaapkamer, keuken enW.C. en op de verdieping 3 slaapkamers. Teneinde eenbehoorlijke exploitatie-uitkomst te verkrijgen, kon voordeze huizen geen grooter breedte worden aangenomendan 4.50 m; niettegenstaande deze betrekkelijk geringebreedte kon bij de geprojecteerde indeeling toch eenhuiskamer van goede afmetingen -worden verkregen,terwijl de improductieve ruimte voor gangen tot eenminimum is beperkt. De totale oppervlakte der woning(incl. de muren) is over de 2 verdiepingen 79 m^,de totale inhoud 220 m^.De woningen in de portiekhuizen hebben elk een woon-kamer van 15 m2, 3 slaapkamers, keuken en W.C;de oppervlakte dezer woningen is 71 m^ en de inhoud213 ms.Op de hoeken en in de inwendige hoeken van het pleinzijn eenige gewijzigde woningtypen ontworpen, hetgeengelegenheid gaf tot het maken van woningen met eengrooter en ook van eenige met een kleiner aantal slaap-kamers dan het normale type.Alle bovenwoningen hebben een steenen balcon metgemetselde balustrade en dito brandstoffenkast; voorde benedenwoningen zijn de brandstoffenkasten in detuinen geplaatst.Voor het drogen van de wasch zijn voor de beneden-bewoners drooginrichtingen in de tuinen gemaakt, ter-wijl voor de bovenwoningen deze drooginrichtingen zijnbevestigd aan de ijzeren afdekking van de balcon-balustrades.In totaal bevat het complex:16 woningen met woonkamer, keuken en 2 slaapkamers;111 woningen met woonkamer, keuken en 3 slaapkamers;43 woningen met woonkamer, keuken en 4 slaapkamers;1 woning met woonkamer, keuken en 5 slaapkamers.BuitenarchitectuurDe huizen zijn opgetrokken van geel genuanceerdeWaalsteen met een plint van donkere klinkers; raam-dorpels op den beganen grond, treden der portiektrap-pen en deurdorpels van Beiersch graniet, sluit- en aan-zetstukken van kalksteen, De dakvlakken zijn gedektmet blauwe verbeterde Hollandsche pannen. Al hethoutwerk is in een toon creme afgeverfd; de deurenvan de eengezinshuizen zijn van blank gelakt teakhout,die in de portieken van geverfd grenenhout.De verzorging van de voortuinen werd opgedragen aanden Gem. Plantsoendienst, welke deze gelijk met debeplanting van het Esmoreitplein en van de van Maer-lantlaan verzorgde, waardoor een zeer bevredigendgeheel werd verkregen.ExploitatieDe totale stichtingskosten van het complex bedragen on-geveer ?430.000. -- ; de huren der woningen zijn gem.f 5.22 per week met een laagste huur van f 4.50 voorde woningen met 2 slaapkamers en een hoogste huurvan ?6.10 voor een woning met 5 slaapkamers; in dezehuren is het waterverbruik begrepen. De rijwielboxenworden aan de bewoners van het complex verhuurdvoor ? 0.25 per week.Met deze huren kon een sluitende exploitatie-rekeningworden verkregen, terwijl uit het feit dat er veel meergegadigden waren dan beschikbare woningen, magworden afgeleid dat de huren voor dezen tijd niet tehoog zijn.Radio installatieVoor de radio distributie is gelijk met den bouw eenringleiding gemaakt langs de achterzijde der huizen,zoodat, zonder daardoor beschadiging te veroorzaken,de bewoners daarop kunnen aansluiten.Voor die bewoners, welke een eigen toestel hebben, iseen centrale antenne aangebracht met versterker enringleiding langs de voorzijde der huizen; hierop is inelke woning een a?takking met stopcontact gemaakt.Voor bestrijding van kosten van aanleg en onderhouddezer installatie, welke buiten de exploitatie der wo-ningen wordt gehouden, wordt door de bewoners, dieArtikelenAfb. 7van deze antenne gebruik maken, f 5.^-- betaald; in deoverige woningen is het stopcontact verzegeld.Een groot voordeel van deze centrale antenne is dathet complex niet wordt ontsierd door het plaatsen vanallerlei radiomasten en de daken daardoor niet wordenbeschadigd.Lintbebouwing en Ruilverkavelingdoor J. M. de CasseresHet behoeft geen betoog, dat lintbebouwing zoowel voorde veiligheid der weggebruikers als voor de aangren-zende bewoners zeer bezwaarlijk is. Evenmin behoevenwij stil te staan bij de algemeen planologische-, economische- en esthetische nadeelen aan de lintbebouwingverbonden. Er is hierover immers al zooveel geschre-ven en gesproken, dat het onderwerp bijna doodgepraatschijnt. Toch is niet te verhelen, dat men met de nega-tieve aanwijzing: ,,lintbebouwing is verkeerd" het pro-bleem nauwelijks aangesneden hee?t. Immers ten platte-lande zijn veelal slechts de hoofdverkeerswegen, in be-heer en onderhoud bij Rijk o? provincie, op voldoendewijze verhard. De eigenlijke dorpswegen der platte-landsgemeenten plegen in den zomer een sto?woestijn,in den winter een modderpoel te zijn.Tegenwoordig nemen vele burgers geen genoegen meermet deze wegen om aan te wonen. Voor bepaalde be-drijven meet de ligging aan een verharden weg zel?seen essentieele bestaansvoorwaarde genoemd worden.Vandaar de trek naar den grooten weg.Tot voor korten tijd was een factor voor den trek naarden grooten weg, de wensch der dorpsbewoners ,,omeens wat voorbij te zien gaan". Die liefhebberij is inden laatsten tijd gelukkig heel erg verminderd. Men be-merkt dat het steeds toenemende autoverkeer en vooralhet vrachtverkeer het wonen aan den grooten weg toteen alleronplezierigste zaak maakt en schrijver dezerregels merkt bijna dagelijks in eigen practijk, dat eenradicale omkeer in de gedachten der menschen bezig iszich op dit punt te voltrekken. Hierdoor wordt de mo- 33Artikelenbojloande loestand nieuwe LoeitandAfb. 1gelijkheid van verwerkelijking van juiste planologischebeginselen ten zeerste bevorderd. Wanneer dus in bc-ginsel een andere uitbreiding der bebouwing ten platte-lande dan langs de hoofdverkeerswegen mogelijk is, zoostaat daar tegenover het hierboven gesignaleerde euvelvan den toestand der landelijke wegen. En bovendienhet ontbreken van voorzieningen, welke men tegen-woordig ook ten plattelande als voorwaarde van hetgoed wonen beschouwt: nabijheid van de kom, aanslui-ting van gas, water en electriciteit en somtijds riolee-ring.Aan de verwerkelijking van deze eischen kan slechtsworden gedacht, indien de ontwikkehng der dorpen omde bestaande kernen plaats heeft. Alleen zoodoendebestaat de practische mogelijkheid om meerderen telaten deelen in die voorzieningen, welke in onzen tijd,ook ten plattelande noodig worden geoordeeld.In enkele steden van ons land dwingt de ligging totophooging van den bodem, hetgeen niet anders bereik-baar is dan door het bezit van den bodem door de ge-Afb. 2 i; 134meenschap. Het uitbreidingsplan van Amsterdam toontaan, hoe ver men kan gaan wanneer de gemeente zelfhet geheele grondgebied in eigendom heeft. Deze toe-stand komt ten plattelande zelden of nooit voor.Zoodra men tracht ten plattelande tot ordening van dedorpsontwikkeling te geraken, stoot men op den chao-tischen toestand van het particuliere grondbezit. Zelfswanneer het uitbreidingsplan ten plattelande zich be-perkt tot een keuze van bestaande landwegen, zijn deeigendomsgrenzen veelal een belemmering om tot ver-werkelijking van het plan te geraken. Maar het gebeurtook, dat deze wegen zoo volkomen schots en scheefgelegen zijn, dat men wel gedwongen is nieuwe trace'ste ontwerpen.Verwaarloozing der eigendomsgrenzen brengt mede, datverwerkelijking van het plan slechts door onteigeningop groote schaal mogelijk wordt. Zoowel in de stad alsten plattelande bestaan, mede door de ingewikkelde enlangdurige procedure groote bezwaren om daarvan ge-bruik te maken. Men moet bij dit alles echter bedenken,dat de dikwijls scheef op den weg gelegen perceelenniet alleen in strijd zijn met de belangen van de gemeen-schap, maar evenzeer met die van de particuliere grond-bezitters.Enkele voorbeelden aan de practijk ontleend mogen ditverduidelijken.Afbeelding 1 geeft een geval weer, betrekking hebbendop de grondverkaveling langs een bestaanden weg. Hetbetreft hier een straat, gelegen in de directe nabijheidvan de bebouwde kom, waar tegen het bouwen geenstedebouwkundige bezwaren bestaan.Door de bestaande verkaveling (zie afb. lA) wordtde bebouwing, welke ontworpen is voor dubbele wo-ningen met een onderlingen afstand van 8 m onmoge-lijk gemaakt, indien de eigenaar van perceel 4 onwilligof niet in staat is om tot betere perceelsindeeling te ge-raken. Door een kleine verschuiving van de perceels-grenzen (zie afb. IB) kan een goede toestand ontstaan.Een ander voorbeeld van de groote nadeelen, welke debestaande perceelsformen voor een goede bebouwingmedebrengen, wordt door afb. 2 duidelijk gemaakt.Hier ziet men de wanordelijke bebouwing, die ontstaat,wanneer bij het bouwen aan scheeve perceelen niet dehand wordt gehouden aan de bepaling van de bouw-verordening, welke voorschrijft dat de gebouwen even-wijdig aan de as van den weg geplaatst moeten worden.Houdt men wel de hand aan deze bepaling dan kunnentoestanden ontstaan als in afb. 2B weergegeven. Deligging der huizen op het perceel wordt uitermate on-gunstig. Men denke slechts aan het achteruitzicht, waarmen de schutting vlak voor het gezicht heeft en hetvoordeel van een flinken achtertuin ten zeerste wordtverminderd.Op grand van de eruaring met taltijke soortgelijkegevallen is schrijver dezer regels tot de ouertuiginggekomen, dat de ruilverkaveling een bizonder ge~schikt middel geacht moet worden om tot de uitvoe-ring van een ordelijke stads- of dorpsuitbreiding tegeraken en tevens een geschikte bebouwingsmogelijk-heid te scheppen.Het blijkt echter dikwijls onmogelijk langs vrijwilligenweg tot ruiling van grond door ruilverkaveling te ge-raken.FORTOLIETBeton-Emaillede beste naadlooze WAND-BEKLEEDING voor gang- entrappenhuislambris, douche-cellen, badkamers en keukens.hard -- makkelijk afwaschbaar --krimpscheurvrij -- glad en hygie-nisch -- in alle gewenschte kleurenvele jaren houdbaar en kleurechtalreeds toegepast o. a. door:Patrimonium, Amsterdam .... 1200 m^Mij. tot het Verkrijgen van EigenWon., Amsterdam 5400 m^Mij. V. Volkswotiingen, Rotterdam 6500 m^Ceiitr. Woningstichting, Arnhem 6800 m^Woningbouwver. ,,'t Westen",Amsterdam 7000 m^Alg.Woiiingbouwver., Amsterdam 2000 m^Inlichtingen, monsters, prijsopgave.N.V. Nederl. Fabriek van Betonemaille,,FORTOLIET"Croeselaan 3, UTRECHT 10 jaar ervaring !FABRIEK ZUID FOTO K.L.M.LINOLEUM - KROMMENIELEWISZWALUWSTAARTPLATENDoor vele woningbouW'Vereenigingen en voor-aanstaande architecten toegepast voor de con--structie van betonvloeren over balklagen inbad'endouche-cellen, W.C.'s, keukens, gangen,portalen enz.SNEL - GOEDKOOP - SOLIDEMonsters en beschrijving op aanvraag bij:REPPEL's Agentuur in BouwmaterialenMossekrap 5a ^ ROTTERDAM ^ Telefoon 15436WOLTER & DROS N.V.INGENIEURSBUREAU - OPGERICHT 1875AMERSFOORTjVAN PERSEYNSTR. 25AMSTERDAM.DEN HAAG.C^^.\'^^^>##^##^KLIMATISEERIN-RICHTING WARM- EN KOUD-WATERVOORZIENINQ, SANITAIR,VOLAUTOMATISCHE OLIESTOOK-EN KOLENSTOOKINSTALLATIESVochtige muren en kelders kan men metLugato en Kirota zijnkleurloos en onbrandbaarVraagt inlichtingen aan:LUvj/\i \J vochtwerend middel voorkomen en metIvllvvJ 1 J\ vochtwerend middel herstellen.N.V. ,,FOLTU", AMSTERDAM C - Rapenburg 29, Tel. 43942 - 41615W. SLOTBOOM 8c ZOOMBAZARSTRAAT 1 - DEN HAAGIngenieursbureau voor Centrale VerwarmingPLAFOND-VERWARMING - OLIESTOOK-INSTALLATIESCENTRALE VERWARMING VOOR KLEINE WONINGENUW adres voorSANITAIR * ivan prima Hollands Aardewerk ^^K"-- 1(SPHINX en CERAMIQUE)PH.ZEEHANDELAARGRUSSIER - 2e Jan Steenstraat 112AmsterdamTevens verkrijgbaar Roodkoperen Buis,Soldeerfittingen merk ,,T. A." (zeerconcurreerend) en ..Dordrecht" Qas-fornuizen en comforen. HII. VAN AALTEN & ZOONSpuistraat 30 - AMSTERDAM - Telef. 43671-43681IJZERWARENHANG-enSLUITWERKvan binnen- en buitenlandsch fabrikaatVertegenwoordigers vanLIPS' SLOTENFABRIEKACTIEF"AMSTERDAMSCHEZUIVERINGSDIENST j>Kantoor : Kleine Wittenburgerstraat 49a, AMSTERDAMTELEFOON 50829TECHNISCH LEIDER J. ROOZE,v.h. Ambtenaar der Gem. Geneeskundige enGezondheidsdienstSPECIAAL IN HET VERDELGEN VANWANDLUIZEN, KAKKERLAKKEN, ENZ.QERESERVEERD voorN.V. Atelier voor Glasbewerkingvlh Firma LINDENAARHobbemakade 58 AMSTERDAMHANG-EN SLUITWERKZOOALS ARTIKELEN VOOR HET BINNENHUISVINDT U IN ONGEEVENAARDE KWAUTEn ENUITVOERING IN DE MONSTERKAMER VANVERKOOP DOOR DENGOEDEN IJZERHANDELA.ZIERLEYNDR. NOLENSLAAN 5AMERS FOORTBRAAT-Plaat- en SmeedwerkBRAATGLASROEDENNIBRAGLASROEDENVENTILATIEKAPPENPLAAT- EN PERSWERKENSCHEEPSLUCHTKAPPENMetalen RamenRAMEN EN DEUREN VAN STAAL,BRONS EN ANDERE METALENWINKELPUIENGEPERSTE STALENDEURKOZIJNENMAGAZIJNSTELLINGENRAMEN VAN SCHOKBETONEi-FTCentrale VerwarmingCENTRALE VERWARMINGEN AANVERWANTEINSTALLATIESVOLAUTOMATISCHEOLIESTOOKINRICHTINGENVOLGENS EIGEN CONSTRUCTIE4000 UITGEVOERDE INSTALLATIESLoonschoopeerinrichtingMen erkent ook van de zijde der grondbezitters hetalgemeene en individueele nut van een dergelijke ruil-verkaveling, doch veelvuldig doen zich moeilijkhedenvoor van persoonlijken aard, die de verwezenlijking be-lemmeren.In dit verband zij hier de aandacht gevestigd op de inZwitserland bestaande mogelijkheid van ruilverkavelingten behoeve van stads- en dorpsuitbreiding, waarvanovername, uiteraard aangepast aan onze omstandighe-den, ernstige overweging verdient. De ruilverkaveling..Quartierplanverfahren" genoemd, wordt met succes inZiirich toegepast, berustend op een wet van het kantonZiirich en regelt de ontsluiting van een gebied, waar-voor een goedgekeurd uitbreidingsplan bestaat. De ruil-verkaveling kan worden aangevraagd door iederengrondbezitter in het betreffende gebied of door den ge-meenteraad indien het algemeen belang zulks vordert.Tegen de ruilverkaveling kan iedere betrokken grond-bezitter bezwaar maken. Zonder toestemming van deandere grondbezitters van een gebied waarover het,,Quartierplanverfahren" wordt gemaakt, moeten voor-loopig diegenen de kosten dragen, die de uitvoeringwenschen. Na goedkeuring van de ruilverkaveling moe-ten alle betrokken grondbezitters hun aandeel in dekosten betalen.Het spreekt vanzelf dat de ruilverkaveling het bestekan geschieden op het oogenblik, dat de exploitatie vanhet betreffende gebied aan de orde is.De gevolgde werkwijze is aldus.Het algemeene project van de ruilverkaveling wordteerst met de betreffende eigenaren besproken. Daarbijbehooren natuurlijk voorstellen voor schadeloosstellingop grond van de door de schattingscommissie vastge-stelde grondprijzen. Dan volgt nauwkeurige uitzettingop het terrein en de verdere legale afwikkeling. Grond-bezitters, die met de vastgestelde prijzen niet tevredenzijn, kunnen zich tot de kantonnale regeering wendenmet hun bezwaren. De straataanlegkosten worden ver-haald op de aan den weg gelegen perceelen.Uit afbb. 3A en 3B blijkt, welk uitstekend resultaat uitdeze herverkaveling wordt verkregen. Het zal nuttigzijn om een soortgelijke regeling in ons land te ver-krijgen.Zoolang deze nog niet bestaat moet echter gepoogdworden om door vrijwillige samenwerking tot ruilver-kaveling ten behoeve van stads- en dorpsuitbreiding tegeraken.Wij verhelen ons niet de groote moeilijkheden daaraanverbonden, doch de voordeelen, zoowel voor de ge-meenschap als voor den grondbezitter zijn zoo duidelijken zoo groot dat men er in meerdere mate toe zal over-gaan.Ten slotte moge hier als voorbeeld van de voordeelenvan een ruilverkaveling ten behoeve van stads- endorpsuitbreiding nog een eenvoudig stratenplan wordenopgenomen, waarvan de verwerkelijking afhankelijk isvan een her-groepeering der perceelen.Resumeerend zij vastgesteld:1. Effectieve bestrijding der lintbebouwing is slechtsmogelijk door het beschikbaar stellen van geschiktebouwgelegenheid aan andere wegen, dan die welkedienen voor het doorgaande verkeer.2. Dat door de beperking, welke aan het bouwen aanA oorJ)piArtlkelenAfb. 3de groote wegen wordt opgelegd de behoefte aandeze bouwgelegenheid steeds nijpender wordt.3. Dat de bestaande perceelsscheidingen in het bizon-der ten plattelande het bouwrijp maken van grondendikwijls belemmeren.Dat een nieuwe groepeering der perceelen, zoowel inhet belang der gemeenschap als in dat der eigena-ren is.Afb. 44.ii\ ___65- 9A.voor de nuilverkavelina .na de nuilverkavelina 35ArtikelenBinnenland5. Dat gestreefd moet worden naar samenwerking vangrondbezitters en gemeentebestuur om tot de hierbedoelde her-grocpeering te geraken.6. Dat een wettelijke regeling, waardoor een ruilverka-veling in den geest zooals dat in Zwitserland moge-lijk is, ten behoeve van stads- en dorpsuitbreidingook in ons land in een dringende behoefte zal voor-zien, en daarom alle krachten moeten worden inge-spannen om daartoe spoedig te geraken.36BinnenlandRijksbegrooting 1937Voorloopig Verslag van de Commissie van rapporteurs(Eerste Kamer) over het ontwerp van wet tot vaststel-ling van hoofdstuk XII (Departement van Sociale Za-ken)Afdeeling V, VolkshuisvestingVele leden oordeelden den bouw van goedkoope woningen, waarnoodig, urgent. Zij drongen er bij den Minister op aan, dat dezedien bouw niet alleen krachtig zou steunen, doch ook zou laten na-gaan waar die het meest gewenscht is.Eveneens bepleitten zij het op grootere schaal dan tot dusverre hetgeval is opruimen van krotwoningen.Verscheidene leden, die erkenden, dat op het stuk der volkshuisves-ting voor de woningbouwvereenigingen eene belangrijke taak is weg-gelegd, waren nochtans met den Minister van meening, dat bij denwoningbouw het particuHere initiatief moest voorgaan. Slechts zoodit te kort schiet, trede vereenigings- en nog later: overheidsbouwer voor in de plaats.De leden, hier aan het woord, drongen er nu op aan, dat de parti-cuHere woningbouwers dezelfde faciliteiten zouden krijgen als waar-van de woningbouwvereenigingen profijt kunnen trekken en waar-door het dezen mogelijk is goedkoop te bouwen.Wijders vestigden deze leden de aandacht op den zwaren druk vande overheidslasten, dewelke het bouwen van woningen met lagehuurprijzen belemmert. Zoo wordt, dus spraken zij, niet zelden dehelft van de opbrengst der huren besteed aan voldoening van fiscalelasten, erfpachtscanon, waterleidinggeld, verzekeringspremie e.d. Deleden, hier aan het woord, spraken de hoop uit, dat de Regeeringdit punt onder de oogen zou zien en althans bevorderen, dat degemeentebesturen ook voor de Rijksvoorschotten onder tweede hy-pothecair verband rente en aflossing zouden garandeeren.Een der leden achtte op den duur de instelling bij de wet van huur-commissies noodzakelijk.EindverslagAfdeeling V, VolkshuisvestingIn overeenstemming met de hier tot uiting komende meening is deondergeteekende van gevoelen, dat de bouw van goedkoope wo-ningen, in de gevallen dat daaraan behoefte bestaat, dient te wor-den bevorderd. De Inspectie voor de Volkshuisvesting is terzake di-ligent en rapporteert waar nieuwbouw urgent is te achten. Ten vo-rigen jare heeft de ondergeteekende nog opdracht verstrekt over hetgeheele land na te gaan hoe het met de behoefte aan nieuwe wo-ningen gesteld is.De krotopruiming in verband met nieuwbouw voor de bewoners derontruimde krotten vindt regelmatig voortgang; krotopruiming opruimere schaal, ingeval gedoeld wordt b.v. op saneering van be-paalde stadsgedeelten, wordt bemoeilijkt door de ongunstige finan-cieele positie van vele gemeenten.Met verscheidene leden meent de ondergeteekende, dat voor de wo-ningbouwvereenigingen slechts een aanvuUende taak is weggelegd.Tot normale woningproductie is in de eerste plaats de particuHerebouwnijverheid geroepen; eerst wanneer deze in gebreke blijft is ereen taak voor vereenigings- en Overheidsbouw, die zich, in het bij-zonder in dit tijdsgewricht, zal hebben aan te trekken den bouwvan woningen met lage huren en meer speciaal voor diegenen, dieminderwaardige woningen bewonen en die veelal met een bijdragemoeten worden geholpen, omdat zij de ^ hoewel lage ^ kostprijs-huur niet, althans nog niet, kunen opbrengen. Bij dit soort woningenis alle winst-motief uiteraard uitgesloten. Het zou onjuist zijn, deexploitatie van deze woningen in handen te leggen van de parti-cuHere Industrie, die immers in de huren het equivalent voor haarrisico moet vinden. In verband hiermede verdient het in het alge-meen geen aanbeveling aan die Industrie dezelfde faciliteiten teverstrekken als de woningbouwvereenigingen genieten voor denbouw van woningen als in casu bedoeld.De ondergeteekende stcmt toe, dat in vele gevallen zware Overheids-lasten den bouw van goedkoope woningen belemmeren. Hoewel hetvaste-lasten-ontwerp niet tot wet werd verheven, streeft de Regee-ring, zooveel mogelijk, naar vermindering dier lasten. Niet duidelijkis den ondergeteekende het in dit verband gedane verzoek om tebevorderen, dat de gemeentebesturen ook voor de Rijksvoorschottenonder tweede hypothecair verband rente en aflossing zouden garan-deeren. De regeHngen, die op dit punt werken, leggen reeds eengarantieplicht op de gemeenten; zij zijn aansprakelijk jegens het Rijkvoor rente en aflossing.Of op den duur, gelijk een der leden meent, de instelling bij de wetnoodzakelijk is van huurcommissies, zal de toekomst moeten leeren.De ondergeteekende meent zich ten deze niet aan voorspellingen temoeten wagen.Vragen van kamerledenVragen van den heer V 1 i e g e n in verband met het advies vande Vereeniging van Directeuren van Hypotheekbanken aan bij dieVereeniging aangesloten hypotheekbanken in zake het verleenen vanhypotheken op erfpacht. (Ingezonden 9 Februari 1937.)1. Heeft de Minister kennis genomen van het communique overeen vergadering van de Vereeniging van directeuren van hypotheek-banken, waarin werd medegedeeld dat aan de bij die vereenigingaangesloten hypotheekbanken wordt geadviseerd (welk advies prak-tisch met een bevel gelijk te stellen is):a. krachtig tegen te gaan den bouw van nieuwe woningen op erf-pacht, ,,omdat daardoor een onbillijke en fnuikende concurrentiewordt aangedaan aan de eigenaren van reeds bestaande woningen";b. geen nieuwe hypotheek te verstrekken op erfpacht ,,zoolang de tehooge canons der bestaande erfpacht niet behoorlijk verlaagd zijn".2. Indien de Minister van den inhoud van dat communique kennisheeft genomen, is hij dan niet van oordeel, dat men hier, bij hetonder a vermelde, te doen heeft met een georganiseerde doorkrui-sing van de regeeringspolitiek, die immers gericht is op als noodza-kelijk erkende hurenverlaging, vooral van de arbeiderswoningen,omdat de huren dier woningen meestal nog in groote wanverhoudingstaan tot de gedaalde loonen?3. Is de Minister, voor wat betreft het onder b vermelde, niet vanoordeel dat zulk een samenspanning van de genoemde banken, omdoor haar financieele macht overheidslichamen te willen dwingentot maatregelen die deze op hun eigen motieven onwenschelijk ofonmogelijk achten, in het algemeen belang ontoelaatbaar is?4. Indien het antwoord op deze vragen bevestigend moet luiden,acht de Minister het dan niet op den weg der Regeering te liggentegenmaatregelen te nemen, om de gevolgen van deze gedragingenvan die financieele instelHngen te ondervangen, hetzij door die in-stelHngen zelf tot een andere gedragslijn te bewegen, hetzij door vanoverheidswege in de ontstane leemte te doen voorzien?Antwoord van den heer Slingenberg, Minister van SocialeZaken. (Ingezonden 1 Maart 1937.)1. Het is den ondergeteekende bekend, dat door de Vereenigingvan Directeuren van Hypotheekbanken het besluit is genomen, ,,om,zoolang de te hooge canons der erfpachtscontracten niet behoorlijkverlaagd zijn, door de bij de vereeniging aangesloten hypotheekban-ken geen nieuwe hypotheken op erfpacht te doen verstrekken."2. De ondergeteekende is van oordeel, dat het in vraag 1, sub a,vermelde belemmerend kan werken, met betrekking tot de productievan woningen met lage huren, ten behoeve van personen met kleineinkomens. Hij meent echter, dat niet mag worden voorbijgezien, dathet sub b vermelde omgekeerd er toe kan leiden, dat de huren vanbestaande woningen verlaagd worden en meer onder het bereikkunnen komen van gegadigden met lagere inkomens.3. De ondergeteekende ziet in het geincrimineerde advies een ver-schijnsel, dat zich ook op ander gebied voordoet, n.l. het behartigenvan speciale belangen, wat, hoewel zulks niet als onwettig is aante mcrkeii, licht kan leiden tot het innemen van een ietwat eenzij-dig standpunt.4. Hot komt den ondergeteekende eenigszins praematuur voor, te-genmaatregelen te baseeren uitsluitend op de publicatie van eenadvies, gelijk hierbedoeld. Naar zijn oordeel kan doorvan eerstsprake zijn, indien is gebleken, dat het practisch effect van dat ad-vies het algemeen belang zou aantasten.Het ontwerp Verkeerswet tegen de lintbebou-wing.Verschenen is het Voorloopig Verslag inzake dit wetsontwerp, datsamengesteld is door de Vaste Commissie voor Openbare Werken,Verkeers- en Waterstaatsaangelegenheden. Van de gelegenheid omvoor een bepaalden datum schriftelijk opmerkingen bij deze com-missie in te zenden is door geen van de leden van de Kamer gebruikgemaakt.Over het algemeen kwam instemming aan den dag met de wijzigin-gen die het ontwerp ten opzichte van het vorige inhoudt.De voorgestelde regeling van de schadeloosstelHng gaf verscheideneleden echter aanleiding tot de vrees dat de daaraan verbondenkosten van toepassing zouden weerhouden, zoodat in den bestaandentoestand van bebouwing en uitweg praktisch niet veel verbeteringzou komen.Eveneens werd door verscheiden leden erop gewezen dat het ont-werp een te beperkte strekking heeft; eenerzijds omdat het zich nietinlaat met het belang van het natuurschoon en met de gemeente-lijke uitbreidingsplannen, andererzijds omdat het beperkt is tot deRijkswegen en de wegen, die op het Rijkswegenplan voorkomen.Het ontwerp is intusschen door de Tweede Kamer zonder hoofde-lijke stemming aangenomen.Woningbouw in werkverschaffing --ZwijndrechtDoor de gemeente Zwijndrecht is van de bevoegde instanties ver-gunning verkregen tot het bouwen van 50 woningen in werkver-schaffing. Deze woningen strekken tot gedeeltelijke vervanging vande in 1918 gebouwde woningen van het tuindorp Meerdervoort,welke thans reeds praktisch onbewoonbaar zijn of wel enorme on-derhoudskosten zouden medebrengen. Daarom is een plan ontwor-pen tot het sloopen van deze woningen en het bouwen van 150nieuwe. Aangezien de gemeentekas de uitgaven, die daarmede ge-moeid zijn, niet kan dragen is een oplossing hierin gezocht dat dewoningen zijn aangemerkt als een object van werkverschaffing.Voor een 50-tal woningen is deze oplossing nu aanvaard. Daarvanzullen 26 woningen in eigen beheer en 24 door aannemers wordenuitgevoerd. De eerste zullen binnenkort gereed zijn.Erfpacht AmsterdamB. en W. van Amsterdam hebben bij den Raad verschillende voor-stellen ingediend tot herziening van de algemeene bepalingen inzakeerfpacht.Reeds geruimen tijd was de vraag in overweging hoe zou kunnenworden tegemoetgekomen aan de bezwaren, die voor de industrievoortvloeien uit het stelsel van tijdelijke erfpacht, dat belichaamd isin de Algemeene Bepahngen van 1896. Na daaromtrent te zijn voor-gelicht door de gemeentelijke industriecommissie hebben B. en W.een voorstel aan den Raad voorgelegd, om afzonderlijke algemeenebepalingen voor het in erfpacht uitgeven van industrieterreinen vastte stellen. Uitgifte van industrieterreinen in voortdurende erfpachtzal niet worden toegepast. De regelingen, waardoor dit voor parti-culieren woningbouw mogelijk is gemaakt, leenen zich niet voorindustrieterreinen. De gemeente heft namelijk van terreinen, die invoortdurende erfpacht voor particulieren woningbouw zijn uitgege-ven een jaarlijkschen toeslag boven den canon, ten einde daaruitde vergoedingen te kunnen dekken, die zij moet betalen als zij tochaan het erfpachtsrecht een einde maakt. Bij de bepaling van dientoeslag heeft men voldoende zekerheid in de schatting van de toe-komstige waarde van de woonhuizen bijv. over 75 jaar. Bij in-dustrieterreinen kan men echter daaromtrent geen betrouwbare schat-tingen maken, terwijl ook een uniforme toeslag uitgesloten zou zijn,omdat bij die terreinen de verhouding tusschen de waarde van dengrond en die van de opstallen zeer uiteenloopt.Daar komt nog bij dat de moeilijkheden, die de industrie ondervindtbij het verkrijgen van crediet onder hypothecair verband, niet zoo- Bmnenals bij den woningbouw verband houden met het karakter van deerfpacht, maar voortvloeien uit den tegenzin van de hypotheekban-ken tegen de zeer incourante bedrijfsgebouwen.Van de zijde der industrie worden intusschen tegen het vigeerendestelsel wel gegronde bezwaren aangevoerd. Een daarvan geldt hetontbreken van een regeling inzake vergoeding voor de waarde deropstallen na afloop van den erfpachtstermijn, waardoor volledigeafschrijving binnen dien termijn noodzakelijk is. Een tweede bezwaarbetreft de onzekerheid omtrent verlenging van het erfpachtsrecht naafloop van den termijn.De nieuwe regeling wil aan deze bedenkingen tegemoet komen doorden erfpachter de gelegenheid te geven van den gemeenteraad eenbeslissing te vorderen over verlenging van de erfpacht tot ten hoog-ste den oorspronkelijken termijn, waarbij hij het recht krijgt van deerfpacht afstand te doen als over de verlenging geen overeenstem-ming wordt bereikt. Dit laatste wordt vergemakkelijkt doordat deerfpachter alsdan ontheven kan worden van zijn verpHchting totslooping van de opstallen, terwijl hem bij verkoop van de opstalleningeval van nieuwe uitgifte van den grond, de netto-opbrengst wordtuitgekeerd.Dit elastisch stelsel met een verschuivenden erfpachtstermijn zal hetbezwaar wegnemen dat de bedrijven bij noodzakelijke vernieuwin-gen en uitbreidingen van gebouwen en werktuiginstallaties al spoe-dig in het gedrang komen, doordat de starre erfpachtstermijn tot af-schrijving van die vernieuwingen voor het einde van den termijn endus in steeds kortere periode dwingt. Naar het oordeel van de in-dustriecommissie geldt het genoemde bezwaar namelijk juist als der-gelijke nieuwe uitgaven voor het bedrijf noodig zijn en niet bij devestiging van het bedrijf zelf, omdat de duur van de erfpacht in denregel voldoende is om de uitgaven voor de vestiging te rechtvaar-digen.Een ander bezwaar geldt de jaarlijks terugkeerende verplichting totbetaling van den canon, die door gewijzigde omstandigheden be-zwaarlijk kan worden. Dit wordt in het voorstel ondervangen doornadere regeling van de bevoegdheid van den erfpachter tot afkoopvan den canon. Voor tijdelijke erfpacht van terreinen, bestemd voorandere dan industrieele doeleinden, moeten thans afzonderlijke alge-meene bepalingen worden vastgesteld. Ook daarvoor is een ontwerpaan den Raad voorgelegd.Ten slotte .stellen B. en W. voor, de algemeene bepalingen voorvoortdurende erfpacht eveneens te herzien, o.m. in dien zin dat ookdaarin een regeUng wordt opgenomen inzake den afkoop van nogniet verschenen erfpachtstermijnen.In verband hiermede wordt door B. en W. nog de vraag besprokenof aan woningbouwvereenigingen, al dan niet opgezet als dochter-instelling van een bestaande toegelaten vereeniging, welke geentoelating in den zin van de Woningwet vragen, omdat zij zonderrijksvoorschot of gemeentegarantie willen bouwen, terreinen invoortdurende erfpacht kunnen worden uitgegeven. De geldende re-geling kent voor de toegelaten vereenigingen alleen tijdelijke erf-pacht. Dit houdt hiermede verband dat het voor de gemeente wen-schelijk is op het tijdstip, waarop het aan zulk een vereeniging ver-leende voorschot afloopt, over den grond en de opstallen te kunnenbeschikken, omdat dan de taak van de vereeniging een zeer ingrij-pende verandering kan ondergaan. Voor de niet toegelaten vereeni-gingen geldt deze overweging intusschen niet en B. en W. hebbener dan ook geen bezwaar tegen de gelegenheid tot het verkrijgenvan voortdurende erfpacht voor dezen open te stellen. Het bij devoordracht gevoegde ontwerp-besluit voorziet hierin.ErfpachtscanonsDe verlaging van de loopende erfpachtscanons is niet alleen inAmsterdam aan de orde geweest.Het Haarlemsch Dagblad bericht dat de Raad van Haarlem kortgeleden een voorstel om een schommelenden canon in te voeren heeftverworpen, zulks in overeenstemming met het standpunt van B.en W.Uitbreidingsplan en voorschriften voor de be-bouwde komHet zal herhaaldelijk voorkomen dat een gebied, waarvoor eerst eenuitbreidingsplan is vastgesteld, later in aanmerking komt voor eenregeling ex art. 43 der Woningwet. Daarbij doet zich dan de vraagvoor of het uitbreidingsplan eerst moet worden ingetrokken, dan wel Q-ydat de vaststelling van de laatstgenoemde voorschriften als een stil- O /andBinneniandBuitenland38zwijgende intrekking van het uitbreidingsplan kan worden opgevat.Uit een passage in het laatste jaarverslag van den Hoofdinspecteurvoor de Volkshuisvesting blijkt dat hierover verschillend wordt ge-oordeeld.Het omgekeerde geval dat een terrain, waarvoor reeds voorschriftenex art. 43 gelden, later nog in een uitbreidingsplan wordt begrepen,ligt veel minder voor de hand. Dat het zich niettemin kan voordoenblijkt uit een besluit van Gedeputeerde Staten van Noord Hollandd.d. 20 Januari 1.1. inzake een uitbreidingsplan van Bussum. De ge-meenteraad van Bussum had namelijk op verzoek van een belang-hebbende een partieel uitbreidingsplan vastgesteld in afwijking vanvoor hetzelfde terrein geldende voorschriften op grond van art. 43.Gedeputeerden overwogen in bun goedkeuringsbesluit, dat een ge-meenteraad wel bevoegd is in een uitbreidingsplan van de voor-schriften voor de bebouwde kom af te wijken, maar dat een zoo-danige afwijking tot het strikt noodzakelijke beperkt dient te blijven.Het door een reclamant overgelegde plan wezen zij af, mede omdathet in belangrijke mate van die voorschriften afweek.Onderzoek naar de ontwikkeling van Utrechten omgevingIn het laatste December-nummer hebben wij enkele bizonderhedenmedegedeeld omtrent een voorstel van B. en W. van Utrecht tothet doen instellen van een wetenschappelijk onderzoek door Prof,van Vuuren in verband met de ontwikkeling van die gemeente. Degemeenteraad heeft zich daarmede vereenigd, maar kort daarna isgebleken dat de provinciale adviescommissie inzake de regeUng derbebouwing ongeveer te zelfder tijd tot de slotsom was gekomen dathet instellen van een dergelijk onderzoek door Prof, van Vuurenvoor het gebied rondom Utrecht aanbeveling zou verdienen. Decommissie dacht hierbi] aan de gemeenten Achttienhoven, De Bilt,Bunnik, Houten, Jutphaas, Maarssen, Maartensdijk, Oudenrijn, Vleu-ten en Zuilen. B. en W. van Utrecht stellen thans, na overleg metde provinciale commissie aan den gemeenteraad voor, gevolg te ge-ven aan het verzoek van de commsisie om de afzonderlijk door degemeente Utrecht verleende opdracht te doen opgaan in een op-dracht, welke het geheele genoemde gebied omvat. Tevens zal dande formuleering van de opdracht eenige wijziging moeten ondergaan;met name zal daaruit moeten vervallen het gedeelte, dat betrekkingheeft op het gebied, waarop de gemeente Utrecht rechtstreeks in-vloed behoort te kunnen uitoefenen.StedeverwarmingIn verschillende gemeenten wordt tegenwoordig de mogelijkheid vanstedeverwarming aan de orde gesteld.Zooals bekend hebben wij hier te lande slechts een voorbeeld vanstedeverwarming, en dan nog op beperkte schaal en onder bizon-dere omstandigheden, namelijk te Utrecht.Te Amsterdam is eenigen tijd geleden een voorstel van eenige raads-leden tot het instellen van een onderzoek naar de mogelijkheid vaneen dergelijke verwarming in het gebied Bosch en Lommer in ban-den van B. en W. gesteld, ten einde daarover prae-advies uit tebrengen.Ook in Nijmegen is de zaak in overweging. Uit een bericht in deProvinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant blijkt dat B. en W.van die gemeente op een vraag van een der raadsleden een onder-zoek naar de mogelijkheid van stedeverwarming hebben toegezegd.Een streekplan voor Noord-West Overijssel?De Nieuwe Rotterdamsche Courant bericht dat de burgemeestersvan eenige gemeenten in Noord-West Overijssel en naaste omge-ving met eenige andere functionarissen een bespreking hebben ge-houden ten einde de mogelijkheid en de wenschelijkheid van eenstreekplan voor dit gebied onder het oog te zien. Deze besprekingzou in verband staan met de plannen met betrekking tot den Noord-Oost Polder en met de werken van de N.V. Ontginningsmaatschap-pij Land van VoUenhove. Blijkens het bericht is door de vergade-ring, nadat gebleken was dat de aanwezigen algemeen met hetdenkbeeld instemden, een kleine commissie benoemd ten einde devoorbereiding en den omvang van het plan te bestudeeren en eengemeenschappelijke regeling, zooals bedoeld in art. 129 der Ge-meentewet, te ontwerpen.Honorariumregeling voor stedebouwkundigwerkDe commissie belast met het opstellen van Regelen betreffende dehonoreering van den stedebouwkundige en de verdere rechtsverhou-ding tusschen opdrachtgever en stedebouwkundige heeft in het doorhaar uitgebrachte rapport de instelling van een ,,Honorariumcommis-sie voor Stedebouwkundig werk" aanbevolen. Bedoelde commissieis thans samengesteld en bestaat uit de Heeren: H. de Bordes, bur-gemeester van Bussum, Ir. L. S. P. Scheffer, hoofd van de Afdee-ling Stadsontwikkeling van den Dienst der Publieke Werken teAmsterdam en Ir. P. Verhagen Lzn., architect te Rotterdam. Alsplaatsvervangende leden zijn aangewezen de Heeren: Mr. Dr. F. L.G. Z. M. Vonk de Both, burgemeester van Tilburg, Ir. H. E. Suy-ver, Adjunct-Directeur van den Dienst der Stadsontwikkehng enVolkshuisvesting te 's Gravenhage en Ir. J. de Bie Leuveling Tjeenk,architect te Amsterdam.De Heeren de Bordes en Vonk de Both zijn aangewezen door deVereeniging van Nederlandsche Gemeenten, de Heeren Verhagenen de Bie Leuveling Tjeenk door de Maatschappij ter Bevorderingder Bouwkunst, Bond van Nederlandsche Architecten (B.N.A.) ende Heeren Scheffer en Suyver door ons Instituut.BuitenlandAustralieVolkshuisvestingUit een bericht in Informations Sociales blijkt, dat in den staat Nieuw-Zuid-Wales een wetsontwerp is aangenomen, dat de vorming vancooperatieve vereenigingen voor den bouw van woningen wil aan-moedigen. Deze vereenigingen zuUen aan arbeiders, die tot de minstbetaalde groepen behooren en die een huis willen koopen eenvoorschot tot 90% van den prijs kunnen verstrekken in plaats vantot 80% zooals tot dusver. De prijs van deze huizen zal niet hoogermogen zijn dan ? 750. Een raad voor de verbetering der volks-huisvesting zal worden ingesteld, die te zamen met de gemeentera-den een plan zal opstellen voor de afbraak van krottenwijken en dehuisvesting van de bewoners in nieuwe woningen.EngelandNationaal PlanHet is merkwaardig hoe de gedachte dat het stedebouwkundig werkniet kan blijven staan bij het streekverband, maar op nog grooterschaal in nationaal verband ter hand moet worden genomen, plot-seling in verschillende landen wordt uitgesproken. Een aanwijzingvan die belangstelling voor het Nationale Plan is de keuze van ditonderwerp -- voor het eerst ^ als een van de agendapunten voorhet Internationaal Congres, dat dezen zomer te Parijs zal wordengehouden.Dat het in Frankrijk binnen den kring van de aandacht begint tekomen bewijst een artikel in Urbanisme, waarvan in dit nummer inhet Tijdschriftoverzicht melding is gemaakt.In Engeland is het Nationale Plan aan de orde gesteld door Dr.W. H. Mac Lean in een lezing ,,National Development Planning",gehouden voor de Town and Country Planning Summer School, diein den afgeloopen zomer in samenwerking met het Town PlanningInstitute te SaHsbury is gehouden. Reeds in 1933 heeft Dr. Mac Leanin het Lagerhuis een motie ingediend, waarin de wenschelijkheid vaneen nationaal plan werd uitgesproken. Deze motie is door de Regee-ring overgenomen en als uitvloeisel daarvan wordt jaarlijks door hetMinisterie van Handel een ,,Survey of industrial Development" ge-houden, dat uiterst belangrijke gegevens over de ontwikkeling vande industrie heeft opgeleverd. De schrijver denkt nog niet dadelijkaan een op kaart gebracht nationaal plan, maar bepleit ,,nationalplanning", waardoor het nationale aspect van stedebouwkundigwerk in kleiner verband, tot zijn recht zou komen. Met de gegevens,die thans beschikbaar zijn omtrent de industrie moet rekening wor-den gehouden bij het ontwerpen van de wegenplannen door hetMinisterie van Vervoerwezen evenals bij de bemoeiingen van hett^ oJ.BONT&Co I ALLE SOORTENt SCHOORSTEENMANTELS-PLINTENSTEENHOUWERIJ I DORPELS - VENSTERTABLETTENWORMERVEERAANRECHTBLADENI VRAAGT INLICHTINGEN EN PRIJSOPGERICHT1910TEL81365DE VRIES ROBBE 6 CO.GORINCHEMSTAALCONSTRUCTIESSTALEN RAMENDEURENWANDENPUIEN^ TOURNIQUETSNORMAALWANDENKELDERRAMEN GEPERSTE DEURKOZIJNENRAAMDORPELSKASTENSPIJSLUIKJESBRONZEN RAMENDEURENWANDENRAAMDORPELSWINKELPUIEN ' ^TOURNIQUETSRoestvrij-Stalen WinkelpuienARO-GAASisSTBBNGAASvoor 100 % NEDERLANDSCH FABRIKAAT !!STEENGAAS is HET materiaal voor denmodernen WONINGBOUWWIJ LEVEREN MOMENTEEL18.000 M^ Steengaas-plafonds en -wanden ineen woningbouw in Tuindorp, Maartensdijk bijUtrecht, en 11.000 M^ Steengaas-plafonds en-wanden voor rekening van de UtrechtscheWoningbouwvereeniging ,,Zuilen" te Utrecht.STEENGAAS-plafonds en -wanden zijn niet of hoe-genaamd niet duurder dan andere en ver-eischen weinig of geen onderhoud.Stelwerk uitgevoerd in combinatie metJ. H. BUSCHBACH, N.V. - AMSTERDAMWeesperzijde 58 - Tel. 52635, na 6 uur Tel. 93312^RO FABRIBKHEESWIJK bij MONTFOORT - Telef. 14CENTRALE VERWARMINGNv.GEVEKE.C9AMSTERDAMOLIESTOOK-INSTALLATIESVENTILATIE-INRICHTINGENWARMWATERVOORZIENINGLGQUDSMlTHOFF&ZOON'sNEDERLANDSCHEBEHANGSELPAPIERINDUSTRIEHet adres voor de Woningbouwvereenigingen.Fabriek DISTELWEG 88 AMSTERDAMJ. L. ASMAN BOUWKUNDIGE EN AANNEMERVINKEVEENGroenlandschekade 36A - Tel. Baambrugge 19BOUWER VAN DIVERSE WONINGBO U W - C O M P L EX E NVRAAGTprijsopgaaf voor UwTimmerwerkenN.V. STEENFABRIEKDE TOLLEWAARDKANTOOR RHENENTELEFOON No. 2151 Van onze fabriek LIENDEN leveren wijmetselsteen uit overslaande vlamoven.1 Van onze fabriek VENLO handvorm-steen en perssteen in alle gewenschteformaten.1 Waalvorm en Vechtformaat wordtregelmatig in voorraad gehouden. Wij sorteeren in HANDVORMoranjekleurig van licht tot zwaarlicht kleurig genuanceerdmiddelkleurig plintklinkers, paarsdonker kleurig en zwart PERSSTEENgrijs-kleurig,diverse nuances plintklinkers, o.a.paars en leerkleurigbij deN.V.TIMMERFABRIEK,,DE CONCURRENT"BERGAMBACHTTelefoon No. 1Concurreerende prijzen. Vlugge levering.SPECIAAL adres voorWONINGBOUWCENTRALEVERWARMINGHUYGEN & WESSEL N.V.AMSTERDAMAMERSFOORT - ROTTERDAM APELDOORNAMSTERDAMSINGEL 142-144TELEFOON 48989ROTTERDAMg GED. GLASHAVEN 23-25S TELEFOON 26605GRONINGENO. EBBINGESTRAAT28TELEFOON 3769AFDEEUNG= SANITAIRMinisterie van Volksgezondheid. Tusschen de vele instanties, diezich in wezen reeds nu met National Planning bezig houden moet,aldus Dr. Mac Lean, een betere coordinatie tot stand komen.Vereenigde StatenHet Regional Plan voor New-YorkMen weet hoe hot groote streekplan voor New-York tot stand ge-bracht is door een particuliere vereeniging. Nadat in het bizonderdoor Charles D. Norton tevergeefs was gepoogd de stadsontwikke-ling in New-York te doen erkennen als een tak van overheids-bemoeiing werd in 1921 de Russell Sage Foundation bereid gevondende voorbereiding van een plan voor New-York en de omgevingdaarvan ter hand te nemen. De resultaten van dit initiatief, hetgroote werk dat onder de technische leiding van Thomas Adams isuitgevoerd, zijn neergelegd in de reeks deelen ,,The regional Planof New-York", waarvan het laatste in 1931 verscheen. Het planwordt intusschen geregeld bijgewerkt en naar de nieuwste opvattin-gen herzien, waarvan voortdurend melding wordt gemaakt in hetRegional Planning Bulletin. Wat de uitvoering betreft, blijft uiter-aard een moeilijkheid, dat het plan niet officieel is vastgesteld. Weizijn belangrijke onderdeelen reeds in de praktijk in acht genomen,maar een feit, dat in dit opzicht als een keerpunt mag worden aan-gemerkt is de totstandkoming van nieuwe charters voor New-YorkCity en voor het graafschap Nassau -- zooals het jongste Bulletinzegt, strategische onderdeelen van het streekplangebied ^- waarbijde stadsontwikkeling erkend is als een belangrijk onderdeel van deoverheidsbemoeiing, waarvoor in beide gevallen een afzonderlijkedienst wordt ingesteld met een commissie aan het hoofd. Het Bulle-tin wijst erop dat deze diensten bij het verrichten van hun eerstetaak, de samenstelling van een Master Plan voor hun gebied vooreen belangrijk deel op het Regional Plan voor New-York kunnensteunen.Overzicht van tijdschriftenNederlandBouwkundig Weekblad Architectural No. 9. 27 Fe-bruari 1937Waarom heeft Zeist geen schoonheidscommissie? In dit stuk, inge-zonden door den Gewestelijken Kring Utrecht van den B.N.A., uitende schrijvers hun ontevredenheid over het gemeentelijk beleid t.o.v.bebouwing en uitbreiding van Zeist. In Zeist zal binnenkort geenstukje natuurschoon meer over zijn. Ma Retraite is verwoest, Kers-bergen is vermoord, Veldheim wordt nu reeds met den grond gelijkgemaakt, het Sanatoriumbosch zal nog dit jaar volgen op voorstelvan B. en W., de Witte Hul is ten doode opge.schreven, de HoogeDennen bestaan alleen nog maar in naam. Valckenbosch wordt ver-kaveld, Austerlitz wordt hopeloos verknoeid, het Patijnpark is eenmislukking. Zeist moet hoog noodig een goed uitbreidingsplan krij-gcn, door zeer bekwame hand ontworpen. Zeist moet een schoon-heidscommissie krijgen, die het thans onvoldoende toezicht op denwelstand in handen krijgt. Zij redde wat nog te redden valt. Mettalrijke afbb.No. 3, 5 Fe-Gemeentebedri/f en Administratie,bruari 1937De taak der gemeenten, in verband met de exploitatie van bouw-terreinen, door (Mr. Dr. H. J.) Romeyn. Aan de hand van de op delaatste vergadering der Nederlandsche Vereeniging voor Gemeente-belangen uitgebrachte prae-adviezen bespreekt schrijver de bebou-wing ten plattelande. Hij somt nog eens de bezwaren op tegen dealdaar gebruikelijke lintbebouwing. Ook op het platteland dient hetgemcentebestuur de lijnen vast te stellen, waarlangs de bebouwingzich zal hebben te ontwikkelen en het behoort zijn medewerking teweigcren, indien bij nieuwbouw hiermede geen rekening wordt ge-houden. Er dient een behoorlijk, zij het ook eenvoudig uitbreidings-plan te worden vastgesteld met de daarbij behoorende regeling derflrondexploitatie.Wegen, No. 3, 1 Februari 1937Ruilverkaveling ten behoeve van stads- en dorpsuitbreiding, doorH. J. van Leusen. Beschouwing over ruilverkaveling ten behoevevan de uitvoering van streekplannen ten plattelande. Hiervoor zoueen regeling getroffen kunnen worden, die nauw aansluit aan debestaande ruilverkavelingswet. De in het leven te roepen bepalingenzouden van het volgende beginsel moeten uitgaan:1. uitvoering van streekplannen ten plattelande behoort, waar ditdoor de overheid wenschelijk wordt geacht, samen te gaan met ruil-verkaveling ten behoeve van landbouw en woningbouw;2. de schatting der gronden dient op andere wijze te geschiedendan in de ruilverkavelingswet is bepaald;3. voor de vaststelling van het streekplan dient een stemmingplaats te vinden in den geest van art. 23 der ruilverkavelingswet,met dien verstande, dat b.v. de toestemming van 34 der eigenarennoodig is om tot ruilverkaveling te kunnen overgaan;4. de ruilverkaveling moet op andere wijze worden gefinancierddan volgens de bestaande ruilverkavelingswet;5. ruilverkavehng kan zich zoowel over het geheele streekplan alsover onderdeelen ervan uitstrekken. In de wet dient een zoodanigeregeling te worden getroffen, dat elk onderdeel als een op zichzelfstaand geheel kan worden beschouwd.Met een kaart van Urk, waar over het niet bebouwde gedeelte ruil-verkaveling werd uitgevoerd.InternationaalRevue internationale de la propriete batie. No. 5-6,September-December 1936Dit speciale nummer bevat een volledig verslag van de werkzaam-heden van het tiende internationale congres voor den gebouwdeneigendom, dat in September van het vorige jaar te Warschau isgehouden. Het nummer beslaat bijna 500 bladzijden, zoodat het nietmogelijk is in het bestek van dit overzicht lets weer te geven vanden inhoud van de rapporten, die tot onderwerp hebben; de wetge-ving inzake de huren, het woningvraagstuk t.a.v. de werkloozen, debelastingen die op het huis- en grondbezit drukken en de organisa-tie van de grondeigenaren in de steden.BelgieL'Epoque, No. 1, 1937Projet d'urbanisation de la ville de Nemours. Een tweetal afbeel-dingen met korte toelichting van het door de architecten Le Cor-busier, Jeanneret, Breuillot en Emery ontworpen plan voor dezestad in Algiers.L' Habitation a bon Marche, No. 1, Januari 1937Urbanisme. Examen critique de la loi corcernant I'urbanisation desvilles et des communes, votee par le Senat le 2 Avril 1936, doorJ. Francq. Schr. geeft opnieuw beschouwingen over het aanhangigewetsontwerp, thans vooral in verband met de Fransche en Neder-landsche wetgeving, die aan de samenstellers van het ontwerp tenvoorbeeld hebben gestrekt.DuitschlandBaugilde, No. 4, 5 Februari 1937Die grossen Bauplane des Fiihrers. Gewezen wordt op de benoe-ming van een Generalbauinspektor voor Berlijn, wiens taak het zalzijn een algemeen bebouwingsplan voor de hoofdstad op te stellenen die zeer verstrekkende bevoegdheden heeft met het oog op deuitvoering van alles wat voor het stadsbeeld van beteekenis is. Denieuwe functionaris wordt door den Fiihrer benoemd en is recht-streeks aan dezen ondergeschikt.Die Gestaltung von Friedhofen. Door den President van de Reichs-kammer der bildenden Kiinste zijn m.et medewerking van enkele an-dere belanghebbende organisaties en met instemming van den Mi-nister richtlijnen opgesteld voor den aanleg van begraafplaatsen.Deze richtlijnen zijn in het artikel volledig afgedrukt., No. 5, 15 Februari 1937Der Instanzenweg bei der Planung von Kleinwohnungen in Berlin, QQdoor Fritz Budweg. Klacht over het groote aantal instanties, dat in OyBuitenlandOverzi