Orgaan van het Nederlandsch Instituut voor Vollcshuis-vesting en Stedebouw en van den Nationalen Woningraad,Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenINovember 1938 19e Jaargang no. 11Vraagf onze nieuweKleurenkaari!}a, op Tornol kunt gij bouwenHet is een oersterke lakverf, die bestand is tegen alleweersinvloeden; vorst, regen, hitte en zeedampen.Daarom gebruiken zooveel Woningbouwvereeni-gingen en Vereenigingen voor de VolkshuisvestingTORNOLChloorrubberlakverfPIETER SCHOEN EN ZOON N.V. ZAANDAMGEWAPEND ASBEST-CEMENT?TERMORCO?N.V. IndustriSele en Handelmaatschappij?TERRANOVA?Noorderweg 52A - Telefoon 8581 HILVERSUMFabrikante van ,,TERMORCO"BUIZEN - KOKERS - Speciale SCHOORSTEENKANALEN(ook DUBBELWANDIGE) ^ WASEMKAPPEN en KANALENVENTILATIE-LEIDINGEN ONTLUCHTINGSKOKERS.BOUWBEDRiJFH.VANSAANEOVERTOOM 266 AMSTERDAM . W.WONINGBOUWP. A. BOS P.Azn.ZEIST Boschkant 6Vlamoven-straatklinkersm Diverse soortenVlamovics(Drooggeperste Klinkerkeien)voor Wegen, DijkbeglooiYngen,Kademuren en BrugpeilersGebakken Tegels20 X 20 X 5 cM.voor Plantsoenen en TrottoirsTijdschriftvoor Volkshuisvesting en StedebouwOrgaan van het Nederlandsch Instituut voor Volkshuisvesting en Stedebouw enden Nationalen Woningraad, Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenRedactie: H. P. J. Bloemers, J. Bommer, Jhr. M. J. I. de Jonge van Ellemeel, Ir. L. S. P. Scheffer,Ir. P. Bakker Schut, Mr. J. Vink, Ir. J. M. A. ZoetmulderAdres voor Redactie en Abonnementen : Kloveniersburgwal 70, Amsterdam C, Telefoon 40588Advertenties: Keizersgracht 188, Amsterdam C, Telefoon 49128 'Nov. 193819e JaargangNo. 11MaandbladIn MemoriamDonald C. L. Murray. M.C.Met groot leedwezen ontvingen de leden van het be-stuur van de Internationale Federatie voor Volkshuis-vesting en Stedebouw het bericht van het overlijdenvan den Algenieen-Secretaris, Donald C. L. Mur-ray. M.C,Murray ving zijn werkzaamheid als secretaris der Fede-ratie aan op het einde van 1935 en bekleedde sinds defusie in 1937 het ambt van Algemeen-Secretaris, waar-toe hij zich te Brussel vestigde. Hij ontving zijn opleidingin Charterhouse en Corpus Christi College te Cam-bridge en wijdde zijn leven aan de verbetering van devolkshuisvesting en den stedebouw. Voor hij tot secre-taris van de Federatie werd benoemd was hij Adjunct-Secretaris van den Council for the Preservation of RuralEngland, als hoedanig hij zich ook onder de Nederland-sche Natuurbeschermers verschillende vrienden ver-wierf.Zijn laatste werk voor de Federatie was de organisatievan het Internationaal Congres te Mexico. Het zwaredaaraan verbonden werk, dat grootendeels moest wor-den uitgevoerd in het ongewone bergklimaat van hetzeer hoog gelegen Mexico-City, heeft ongetwijfeld zijngestel ondermijnd, dat door den wereldoorlog, waarinhij met het ,,Military Cross" werd onderscheiden, veelte lijden heeft gehad. Op de terugreis werd hij ernstigziek er[ stierf te Washington op den 7den October inden le^ftijd van 48 jaren.Zijn vele vrienden in en buiten de Federatie in alledeelen der wereld zullen hem gedenken als iemand, diezijn geheele persoon zonder voorbehoud in dienst steldevan de^idealen, die hem zoo dierbaar waren en die ookde onze zijn.L. S. P. SchefferJhr. Ir. G. de GraeffInspedteur van de Volksgezondheid van1 Augustus 1902--1 November 1938Bij K.B. van 20 October 1938, no. 53 ^ zoo luidt deofficieele tekst in de Staatscourant -- is, met ingangvan 1 November 1938, op zijn verzoek, eervol ontslagverleend aan jhr. ir. G. de Graeff, als inspecteur van devolksgezondheid, bij den dienst, in het bizonder belastmet de handhaving van de wettelijke bepalingen betref-fende de .volkshuisvesting, zulks onder dankbetuigingvoor de belangrijke diensten, door hem in die functiebewezen.De herdenking van de ambtelijke werkzaamheid vanden scheidenden inspecteur is een aangename taak; nietalleen, omdat van die werkzaamheid op zichzelf nietdan goeds te vertellen valt, doch ook omdat zij werduitgeoefend door een figuur, die beminnelijke karakter-eigenschappen paart aan groote rechtschapenheid enaan een warm hart, een figuur, die treffend de waar-heid doet gevoelen, zoowel van het ,,noblesse oblige"als van het ,,virtus nobilitat".Jhr. de Graeff verwierf in 1895 het diploma van civielingenieur. Na een korte tewerkstelling bij den Rijks-waterstaat aanvaardde hij in 1896 de functie van in-genieur bij de gemeentewerken te Rotterdam, alwaarhij o.m. ontwerpen maakte voor de gemeentelijke gas-fabriek te Feijenoord en voor de Maashaven. Op 20Juni 1902 volgde zijn benoeming tot inspecteur van devolksgezondheid.Gelijk men weet, was het staatstoezicht aanvankelijkterritoriaal georganiseerd. Onder den hoofdinspecteurvoor Zuid-Holland en Zeeland werd de Graeff belastmet de inspectie van de volkshuisvesting in laatstge-noemde provincie, zoomede met onderzoekingen oververschillende vraagpunten betreffende rioleering enwaterverversching, drinkwatervoorziening en anderetechnisch-hygienische onderwerpen. Nadat voor dezevraagpunten afzonderlijke diensten in het leven warengeroepen, gingen de technische inspecteurs zich uitslui-tend aan de volkshuisvesting wijden. Het ambtsgebiedZeeland werd vergroot met het noordelijk deel vanZuid-Holland; in 1912 werd deze provincie in haar ge-heel een ambtsgebied en gingen de bemoeiingen vande Graeff zich uitstrekken over Zeeland en Noord-Holland benoorden het IJ, hetgeen sindsdien zoo isgebleven.Sedert het in werking treden van de Woningwet heeftde Graeff derhalve aan haar uitvoering medegewerkt.Hij deed dit, gelijk ik bijna twee decennia heb kunnengadeslaan, met groote kennis van zaken, met een bree-den en scherpen blik voor de belangen van volkshuis-vesting en stedebouw, vol ijver en met rustige opge- 235Artikelcn wektheid en tact. Zeer veel goeds is gedurende zijnambtsperiode tot stand gekomen, waarover ik te dezerplaatse wel niet in details behoef te treden; hij mag mettrots terugzien op hetgeen in de aan zijn directe zorgentoevertrouwde deelen van het Rijk, ter verbetering vande volkshuisvesting en den stedebouw, veelal op zijninstigatie geschiedde.Naar de Graeff's eigen woorden heeft hij in zijn ambte-lijke loopbaan steeds voile bevrediging gevonden. Enhet typeert zijn gemoedsgesteldheid, dat die bevredi-ging culmineerde in de zorg voor de minder bedeelden,in zijn ijveren voor het opruimen van krotten en op-heffing van het woningpeil, daarbij krachtig medewer-kende aan de verbetering der levenstoestanden vanden kleinen man. Op het laatste gebied hoopt hij ookna zijn pensionneering werkzaam te blijven.De Regeering eerde de verdiensten van inspecteur deGraeff door hem in 1932 te benoemen tot officier inde orde van Oranje-Nassau. Gedurende zijn ambtstijdwerd hij geroepen tot medewerking in verschillendecommissien, bijv. die voor de bouwbedrijven, die inzakehuisvesting van verdrevenen en uitgewekenen in deoorlogsjaren, die voor de verbetering van de logiezenop visschersschepen, en die voor de herziening derWoningwet. De laatste heeft haar taak nog niet vol-tooid, zoodat de scheidende inspecteur ook na zijn af-treden voorloopig nog van zijn zeer gewaardeerdekrachten kan blijven geven aan de zaak, die hem hoo-gelijk ter harte gaat.Voor de inspectie beteekent het heengaan van de Graeffeen gevoelig verlies. Zij zal zijn helder en bezonkenoordeel, zijn hulpvaardigheid en beminnelijkheid dank-baar blijven gedenken en wenscht hem een nog mooielevensperiode toe, die aan bevrediging de voldoening,die zijn ambtelijke taak hem schonk, moge evenaren.Ir. H. van der Kaa,Hoofdinspecteur van de Volks-gezondheid (Volkshuisvesting)Officieele mededeelingenNederlandsch InstituutPraeadviezenvergaderingOp 12 November 1.1. is te Utrecht een ledenvergaderinggehouden, waarin de praeadviezen over ,,De Volkshuis-vesting ten plattelande" zijn behandeld. Voor dit onder-werp bleek zeer veel belangstelling te bestaan. Bij degedachtenwisseling werden verschillende denkbeeldengeopperd, die tot de oplossing van het woningvraagstukop het platteland zouden kunnen bijdragen. Het bestuurzal nader overwegen in hoeverre het Instituut ter be-vordering van die denkbeelden werkzaam kan zijn.Het verslag van de vergadering zal in het Januari-nummer worden opgenomen, aangezien het December-nummer geheel gewijd zal zijn aan een bizonder onder-werp.236De Commissie voor de Vecht en het Oostelijken Westelijk Plassengebieddoor J. TrouwHet initiatief tot oprichting van deze niet-ambtelijkecommissie is uitgegaan van het Oudheidkundig Ge-nootschap ,.Niftarlake" hetwelk, in 1913 opgericht,ten doel had, de belangstelling voor de geschiedenis ende oudheden van de Gouw ,,Niftarlake" op te wekkenen te vermeerderen en zooveel mogelijk medewerkingte verleenen tot het in stand houden van oudheden enhistorische monumenten. Dit Genootschap ontleendezijn naam aan: ,,De Gouw Niftarlake".In het z.g. Frankische tijdvak, 7e tot 12e eeuw, bevattede provincie Utrecht de gouwen: Niftarlake, Flehite,Upgoye, Lake en Isle, Germepi en het leengoed vanGraaf Unroch. ,,Niftarlake" is het grondgebicd, over-eenkomende met onze tegenwoordige Vechtstreek, ech-ter noordwaarts en zuidwaarts meer uitgestrekt en be-teekent: nevens (niftar) de grens (lake) of grensgouw.De Gouw Niftarlake maakte de scheiding uit tusschenhet Friesche en het Frankische gedeelte van het Vader-land.In de jaren 1935 en 1936 werd op een Algemeene Ver-gadering van het Genootschap door eenige leden eenlans gebroken voor een poging, om in het vervolg meerte ijveren voor het behoud van het karakter der Vecht-streek.Het resultaat was, dat de heeren W. Wijmstra, J.Trouw en J. D. Basterd met als voorzitter Dr. Mr. J.W. Verburgt tot een voorloopige Commissie werdenbenoemd.De oprichting der commissieDe voorloopige Commissie verkreeg reeds direct buiten-gewone medewerking van vooraanstaande vereenigin-gen en personen, zoodat op 14 November 1936 deCommissie voor de Vecht en het Oostelijk en WestelijkPlassengebied werd samengesteld uit afgevaardigdenvan:Bond Heemschut,Utrechtsch Landschap,Provinciale Utrechtse Welstands-Commissie,Bond van Nederlandsche Architecten,Vereeniging tot behoud van Natuurmonumenten,Ver. Vreemdelingenverkeer en Behoud Natuurschoon,,De Vechtstreek",Provincialen Bond Vreemdelingenverkeer Utrecht,Nederlandsche Heide-Maatschappij,Oudheidkundig Genootschap ,,Niftarlake",Ned. Instituut voor Volkshuisvesting en Stedebouw,Kon. Ned. Toeristenbond, A.N.W.B., Afd. Watertoe-risme,Vereeniging ,,Curtevenne",Staatsboschbeheer,Advies-Commissie Noord-Hollandsche Gemeenten voorBontontwerpen en Uitbreidingsplannen,terwijl in deze Commissie verder zitting namen de Bur-gemeesters der gebiedsgrensgemeenten, t.w. van Ab-coude-Baambrugge en Abcoude-Proostdij, Loosdrecht,Maarssen en Vinkeveen en Waverveen.de moderne uiterst duurzame Icwa-liteitslalci die door zijn bijzondereeigenschappen eenvoudig en goed-koop onderhoud mogelijk maakt.NZE^ Vraagt onze uitvoerigebrochure ,,Betere be-scherming door betereMaterialen"SIKKENS' LAKFABRIEKEN N.V. GRONINGENAMSTERDAMRO TTERDAM(Mededeelingen buiten verantwoordelijkheid van de redactie)Welke lak dient men te gebruikeiit wanneer de ,tR** in de maand is?Een zeer groot gedeelte van het jaar regent het in onsbnd, of bestaat er kans, dat het gaat regenen.yooral wanneer de ,,R" in de maand komt en de blade-ren beginnen te vallen, breekt voor den schilder weerde moeilijke tijd aan in het bijzonder bij buitenwerk. Al-tijd weer vocht, regen, mist of dauw, die het werk kun-nen bederven, dat nooit weer goed te maken is, tenzijhet geheel opnieuw wordt behandeld.[:en product van de laatste jaren, waarbij dit risico prac-tisch uitgesloten is, is Rubol A-Z. Werk, dat hiermedebehandeld wordt, zai niet door mist of regen bedorvenkunnen worden, omdat het zoo snel droogt, dat deweersinvloeden er geen invloed op kunnen hebben. Bo-vendien is de duurzaamheid uitstekend, terwiji het uit-strijkvermogen belangrijk grooter is dan van een normaleJapanlak. Deze beide eigenschappen vooral verklarenhet economisch gebruik van dit product; het houdt lan-ger stand, terwiji er minder van noodig is.Praktijk-proeven hebben bewezen, dat het uitstrijkvermo-gen ca. 1 y2 X zoo groot is als van een normale Japan-lak. Bij groote paneelen, die werden opgezet, waren decijfers als volgt 'Groen Nr. 9, 68 gr. p. M' dus met 1 kg. ca. 15 M'Rood Nr. 390, 52 gr. p. M^ dus met 1 kg. ca. 20 M'Creme 70gr. p. M' dus met 1 kg. ca. 15 M'hiet verdient aanbeveling, deze proeven zelf eens te ne-men en dan b.v. na bijplamuren en bijplekken -- zonderinschuren met olieverf -- direct over cud werk, waarbijde buitengewone hechting dan tevens opvalt.Bij vele Woningbouwvereenigingen wordt dit productreeds met succes toegepast.GED HANDELSMERI^N.V. LAK-, VERNIS-EN VERFFABRIEKM O L Y N 4.COROTTERDAMFa. EMILE SANDERSAlex. Boersstraat 21 Atnsterdam-Z Telef. 23428SPEC,AUTE,r: pRISMATISCHETegels en Bouwsteenenin blank of gekleurdHALF-KRISTALNEDERLANDSCH fabrikaatRuim 24.000 van deze HALF-KRISTALTegels werden in de onder- en schakel-stations der thans geelectrificeerde200 X 200 X 45 m/m. ''^"^" ^" ^^^- Spoorwegen toegepast^^m^~-PHILITEIICliOSKTZITTIXOKNn. J. R K E S I X K A Co. m.T.ZVTPH?M - ROTTERDAM (L^UTeliaven 187)ir.T. TAX SEN BSRCt A CO'liAMSTERDAM - PRISTS SENDRIKKADE 168BRAAT -Plaat- en SmeedwerkBRAATGLASROEDENNIBRAGLASROEDENVENTILATIEKAPPENPLAAT- EN PERSWERKEN -SCHEEPSLUCHTKAPPENMetalen RamenRAMEN EN DEUREN VAN STAAL,BRONS EN ANDERE METALENWINKELPUIENGEPERSTE STALENDEURKOZIJNENMAGAZIJNSTELLINGENRAMEN VAN SCHOKBETONELFTCentrale VerwarmingCENTRALE VERWARMINGEN AANVERWANTEINSTALLATIESVOLAUTOMATISCHEOLIESTOOKINRICHTINGENVOLGENS EIGEN CONSTRUCTIE4000 UITGEVOERDE INSTALLATIESLoonschoopeerinrichtingTot doel was gesteld, actie te voeren tot behoud vanhet natuurschoon in de Vechtstreek en omgeving. Hetterrein, waarover de belangstelling der Commissie zichuitbreidde, werd bepaald als volgt:de geheele Vechtstreek, de Loosdrechtsche en Tienho-vensche plassen (het Oostelijk plassengebied), de Vin-keveensche en Proostdijer plassen (het Westelijk plas-sengebied), Abcoude met het Gein en Botshol. Dit ge-biedjbevat 25 gemeenten.Een werk-commissie werd aangewczen, bestaande uit:Dr. Mr. J. W. Verburgt, Voorzitter, Ir. J. Loeff, waarn.Voorzitter, G. Adriaans, Mr. W. J. Doude van Troost ?Afb. '1. De Vechtstreek omstreeks 1719wijk, Mr. A. L. des Tombe, J. Trouw, W. Wijmstra, Arukeienterwijl Mej. W. F. Grevenstuk zich bereid verklaardehet secretariaat op zich te nemen.Het eerste jaarverslag wijst m.i. terecht op de juistestructuur der commissie, waardoor bij belangrijke on-derwerpen direct contact met bevoegde instanties kanworden verkregen.De afgevaardigden der aangesloten vereenigingen, alienbekende personen op het gebied van natuurbescherming,architectuur, historic, volkshuisvesting en stedebouw,hebben zich bereid verklaard, te ijveren voor het be-houd van het karakter van het fraaie landschap tus-De Vechtstreek omstreeks 1938. Afb. 2ZuYDEH ZEEl;'i.--.. KS::-:) ;^^7-x:^^mm 237ArtikclenAfb. 3. Kernuitbreiding te Breukelen. Industrie en woonhuizen naast elkander in ongeregeld verband.schen Amsterdam en Utrecht en van hen mag verwachtworden, dat zij het onderwerp, hoe moeihjk het ook is,zullen beheerschen. Een zware taak, welke veel gedulden tact zullen vergen, ligt voor hen.Als Voorzitter fungeert Dr. Mr. J. W. Verburgt teWassenaar, die de Vechtstreek bizonder kent en watmeer zegt, deze streek een warm hart toedraagt, waar-van hi] reeds in zijn functie van Voorzitter van het Oud-heidkundig Genootschap ,,Niftarlake" op bizonderewijze blijk heeft gegeven, alsook door het artikel in hetVechtnummer der Toeristenkampioen van 8 Mei 1937,waarin hij schrijft over de Romeinsche - Ridderlijke -Zegepralende en Kwijnende Vecht.De Romeinsche Vecht werd in de eerste eeuw van degeschiedenis door de Romeinsche oorlogs- en handels-vloot reeds bevaren op weg van het vlootstation bijVechten naar het meer Flevo, om daarna open zee tekiezen naar Germanic of naar Brittannie.De Ridderlijke Vecht spreekt van de kasteelen, welkezijn gebouwd of door den Bisschop van Utrecht, of doorRidderlijke Heeren ter verdediging van hun rechten enbezittingen en deze kasteelen gaven soms aanleidingtot het ontstaan van dorpen. Het slot te Maarssen isreeds in 1083 gebouwd en Zuilen is in 1300 gesticht.De Zegepralende Vecht herinnert aan het tijdperk derVechtstreek, toen het paradijs voor de AmsterdamscheAfb. 3a. Lintbebouwing te Breukelen238kooplieden. Tusschen 7650 en 1800 trof men cen eer-biedwaardige reeks landhuizen aan van grootsch endeftig aanzien, met fraaien tuinaanleg, kostbare water-werken, terrassen, bassins en volieres, met lanen vansymmetrisch geplaatste boomen, geschoren hagen entalrijke beelden en monumenten.De Kwijnende Vecht, slachtoffer van de algemeeneeconomische verarming in het begin der 19de eeuw,waardoor de pieteit voor datgene, wat het voorgeslachtons had overgeleverd, verloren ging.Romkinsche, ridderlijke en zegepralende Vecht!Is het wonder, dat de Vechtstreek een apart karakterheeft verkregen? We kunnen hierbij langer stilstaan,omdqt Pastoor A. E. Rientjes van Maarssen, als zeerbegaafd kenner van historie en architectuur, een zeerinteressante causerie heeft gehouden op het kasteelBreukelen-Nyenrode ter gelegenheid van het 25-jarigfeest in 1937 van ,,Niftarlake" over ,,De wording vanDe Schoone Vechtstreek Niftadake".,,Waarom", vraagt de spreker zich af, ,,is juist dezestreek tot zulk een boeiend en merkwaardig landschapuitgegroeid? Er lagen toch ook kasteelen verspreid rondAmsterdam, langs Haarlemmertrekvaart, -- daar lagenbloeiende machtige ridderhofsteden in Utrecht's Neder-kwartier, langs Rijn en HoUandschen IJssel, in Over- enNeerlangbroek, en toch hebben die streken nooit dienlandschapsroem bereikt en behouden als de Vechtstreek.Hier aan de Vecht was de voortdurende veranderingen vooruitgang in wooncultuur, in landhuisbouw, inbosch- en parkaanleg, welke van de vlakke streek eenlustoord maakte van buitengoederen, dat als een aan-eengeregen strook langs het water ligt geschapen".Hi] beantwoordt zelf zijn vraag en ziet hier den eeuwen-ouden invloed op den historischen groei van twee steden,Utrecht en Amsterdam. Utrecht had hier oorspronfce-lijk reeds zijn stempel op het land gedrukt door kerk-rechtelijke agrarische bemoeiing, door patronaats- entiendrechten der kapittels, door den defensieven feodalenband Van kasteleins en leenheeren van den Bisschop enzoo rnoest Utrecht invloed hebben op den bouw vankerken en kapellen; de torens van Loenen, Maarssen,Breukelen, Ter Aa en Abcoude vertoonen een samen-hoorende reeks, welke stellig onder eenzelfden Utrecht-schen invloed heeft gestaan. Ook de kasteelarchitectuurgeeft ^r een zuiver beeld van, dat deze kasteelen ge-bouwd zijn in den trant der ,,burgen " langs Utrecht'sWerven en Grachten.In de 17e en 18e eeuw heeft Amsterdam de Vecht toteen schoone streek gemaakt voor den stedeling, vooralna de oorlogs- en pestjaren van 1630 tot 1640. PastoorRientjes heeft ook in zijn causerie getracht, het aandeelvan de Amsterdamsche Bouwmeesters te analyseeren.,,Want naast adel en patriciaat, welke hier als lastge-vers optraden, waren bouwmeesters, tuinarchitecten enambachtslieden scheppers van vele dingen, welke nunog o:ize bewondering hebben. De invloed, door dehoofdstad in deze streek van Vecht en Gein sindsjaren uitgeoefend, is dan ook allerwege nog merkbaar.Hier touwden Amsterdammers en zij brachten er ietsover van het type, dat in ,,de stad " heerschende was,van di(; deftige ietwat zwaarmoedige degelijkheid, welkealles, v/at in de 18e eeuw Amsterdamsch was, kenmerk-te. De eigenaardigheid, welke wij er opmerken, is juistgeheel in overeenstemming met de geschiedenis als methet doorgaand karakter der gansche Vechtstreek".Dat we iets langer hebben stilgestaan om de Commissieen het doel, dat zij zich gesteld heeft en de noodzakelijk-heid daartoe, te introduceeren, vindt zijn oorzaak in hetfeit, dat wij zoo intens de noodzakelijkheid van ditstreven voelen en het op prijs stellen, dat een zoo grootaantal vereenigingen en personen medewerking willenverleenen. Het arbeidsveld is zoo groot; niet alleen datde bevolking van Vecht en Gein zich meer bewust moetworden welk kostbaar natuurterrein zij bewoont; ermoet werk van opvoedende kracht geschieden; ook bijde Gemeentebesturen moet dit bewustzijn opgewektworden.De Commissie is haar werkzaamheden met groote acti-viteit begonnen en wij doen een greep daaruit.Een kaart van de Zegepralende Vecht omstreeks 1719(Afb. 1) geeft een indruk van de streek in dien tijd enhet is van belang een vergelijking te maken met de topo-grafie 1938 (Afb. 2). De veenderijen zijn in het beginder 18e eeuw aangevangen. De spoorbaan naar Utrechtis aangelegd in 1843 (No. 1 Afb. 2) en het Merwede-kanaal geopend in 1890 (No. 2 Afb. 2). Hierdoor heeftde kaart een grondige verandering ondergaan.WegenHet is zeer logisch dat de Vechtcommissie in de eersteplaats haar aandacht schonk aan het nieuwe trace vanden nieuwen Rijksweg Amsterdam--Utrecht (No. 3Afb. 2), omdat een derde doorsnijding van het teeregebied veel onheil kan doen verwachten. Een belang-rijke studie werd ter hand genomen. Het feit, dat devertegenwoordiger van de Vereeniging tot Behoud vanNatuurmonumenten tevens lid van ,,De Weg in hetLandschap " is, droeg ertoe bij, om in dezen vruchtdra-genden arbeid te kunnen verrichten. De eerste stap waseen excursie ter bestudeering van het trace, met gevolgdat een adres aan Z.Exc. den Minister van Waterstaatwerd gezonden. Een zeer aangenaam contact ontstondmet den vertegenwoordiger der Regeering, het Hoofdvan den Centralen Dienst van de wegen en de bruggen,den Heer Dr. Ir. L. R. Wentholt te Den Haag. Dat con-tact leidde weer tot een gezamenlijke excursie van deHeeren van den Rijkswaterstaat en de Commissie. Debezwaren gingen in hoofdzaak tegen het trace dichtbijhet dorpje Ter Aa. De Commissie kreeg de toezegging,dat bij den aanleg van den nieuwen weg met het bizon-dere karakter van deze streek rekening zal worden ge-houden en zooveel mogelijk aan de bezwaren der Com-missie zal w^orden tegemoet gekomen, terwijl in overlegmet de Commissie van Overleg voor de Wegen zal ge-handeld worden. Ook met den Provincialen Waterstaatvan Utrecht werden besprekingen gevoerd, omdat naarde meening van de Commissie bij de nieuwe Provincialewegen (No. 4 Afb. 2) niet die aandacht aan profiel enbeplanting geschonken werd, welke in deze omgevingverlangd mag worden. De kruising van de Vecht bijVreeland, de aansluiting van den weg vanaf de nieuweRijksbrug over het Merwedekanaal te Loenersloot naarden door de Vinkeveensche plassen geprojecteerdenProvincialen weg, waardoor een kruising van den Ang-Artikelen239ArtikelenAfb. 4. Lintbebouwing te MaarssenAfb. 5. Straatprofiel is veronachtzaamdAfb. 6. De schoonheid langs de Vechtstel noodig is, het nieuwe viaduct kruising RijkswegNo. 2--Prov. weg Vreeland--Vinkeveen achter het slotLoenersloot, al deze werken, welkc binnen korten tijd inaanleg zullen komen, vragen de bizondere aandacht enhet is wenschehjk, tijdig de medewerking in te roepenvan bevoegde landschapsarchitecten en het Staatsbosch-beheer, wanneer het de beplanting betreft, en de archi-tecten en de Utrechtse Welstandscommissie, zoo hetkunstwerken aangaat.Het was voor de Commissie aangenaam, te mogen con-stateeren, dat bij de Provinciale wegen op het Noord-Hollandsche gedeelte van het werkgebied (No. 4A Afb.2) in de geschetste richting met succes werd geijverd.Schonk dus de Commissie bizondere aandacht aan denieuwe trace's, zoowcl van Rijks- als Provinciale wegen,in de hoop dat Rijks- en Provinciale Waterstaats-ambtenaren met elkander overleg zullen plegen, ookover den bestaanden straatweg Amsterdam^--^Utrechtliet zij het oog gaan. Aan de desbetreffende besprekin-gen werd deelgenomen door de heeren Cleyndert, Dr.Houtzagers en Ir. Overdijkink. De Commissie maaktezich ongerust over het toenemende verdwijnen van veelboomen, het plaatsen van betonpalen, enz., wat den in-druk gaf, dat deze weg tegen den tijd, dat hij niet meerals hoofdverkeersweg dienst zal behoeven te doen, ookals ,,recreatieweg" weinig meer zal beteekenen.De Commissie betreurt dezen gang van zaken, omdatop deze wijze het natuurschoon geheel wordt opgeofferdaan het verkeer.Kasteelen en buitenplaatsenIn den loop der jaren zijn vele kasteelen en buitenplaat-sen in Vecht- en Geinstreek verdwenen, o.m. de kastee-len te Abcoude, Loenen, Ter Aa; zij werden geslooptevenals buitenplaatsen als Driemond, t Huys Te Meer,Petersburgh, enz. Op de kaart van de ZegepralendeVecht (Afb. 1) zijn de vervallen behuizingen onder-streept. Gelukkig zijn er nog vele prachtige kasteelenen buitenplaatsen blijven bestaan.Het al of niet bewoond zijn hiervan is zeer belangrijken de belangstelling daarnaar was oorzaak van eennader onderzoek. Het aantal onbewoonde buitens is ge-lukkig niet zoo groot, maar toch nog wel van dienaard, dat het in het middelpunt van de belangstellingder Commissie zal blijven staan.Leegstaande buitenplaatsen in 1937Vreeland GeenLoenen a/d Vecht ,,Vijverhoff" Onbewoond door over-lijden eigenaar; daarnaaangekocht door indus-trieel; wordt verkaveldvoor een 5-tal villa'sBreukelenMaarssenMaarsseveenZuilenGeen,,Bolenstein",,Doornburg "GeenHet is te hopen, dat ,,Bolenstein " en ,,Doornburg " bin-nen korten tijd een behoorlijke bestemming mogen ver-krijgen. De Commissie blijft in dezen diligent.N.V.CHEMISCHE FABRIEK ?VELADA?Synth* en CelL LakkenGlanslakkenTechnische Verven DELFTFabriek en Kantoor; DELFTWEG 33Vloeibaar Aluminium Tdefoon 366..PARAPYR" BRANDWERENDE VERF - ISOLATIE MATERIALENN.V. NEDECSL. IN8T-i.ULA,TIE: MAA.T?CU.[ TEL.. ?EKONOL?voor 't BETERE werkN.V. v.h. EVERT KONING & Co.de verf van Koning ZAANDAM,,HOLLAND-DEURSLUITINGEN"voor het openen en sluiten van voordeuren vanBOVENWONINGEN(Nederl. Octrooi)MODERNE SPEELTUINTOESTELLENconstructiewerken.CV?AD.DRENTH,GRONINGENCOEHOORNSINGEL 39 TELEFOON 1424N.V.SCHILDER- EN GLASBEDRIJFolh M. E. HARTMANAmsterdam-ZPieter Aertszstraat 119Tel. 22615Den HaagColumbusstraat 183Tel. 332687VianenKantoor Rijksstraalweg 16Tel. 221Speciaal adres voor ONDERHOUDSWERKV. FOL.TU AMSTERDAMRapenburg 29 Telefoon 43942Asbestona Hardboard Houtvezel enz.PlaatmateriaalUitbreidingsplan en welstandsbepalingHet behoeft geen nader betoog, dat de bouw van nieu-we woningen de Commissie in het bizonder bezig hield.Wij naderen thans het terrein van uitbreidingsplan enwelstandsbepaling. Er bestaat in de provincie Utrechteen Provinciale Welstandscommissie, waaraan, naarons uit een onderzoek bleek, de tot het werkgebied be-hoorende gemeenten over het algemeen weinig adviesvragen. Burgemeester en Wethouders beoordeelen inhet algemeen ze//"het ingekomen bouwplan, ook wel deGemeente-opzichter of Gemeente-architect en het komtook voor, dat Burgemeester en Wethouders het nogwel noodig vinden, de Welstandscommissie te raadple-gen. Een uitbreidingsplan is er meestal niet of het da-teert van voor 1931. Het behoeft geen nader betoog,dat er op dit terrein voor de Commissie een dankbarearbeid ligt. Met de P.U.W.C. werd besproken, het we-kelijksch zittingsuur in plaats van te Amersfoort teUtrecht te houden, terwijl de Commissie er bij de Ge-meentebesturen op aandrong, meer van de adviezenvan dit bureau gebruik te maken. Inmiddels is deP.U.W.C. gereorganiseerd, waarom de Vechtcommissiemet nog meer aandacht dit onderwerp zal volgen. Hetis niet het onbelangrijkste deel van het werkterrein derCommissie en het heeft vele zijden. Alle Gemeenten inde Vecht- en Geinstreek zijn niet verplicht een uitbrei-dingsplan te doen ontwerpen.StreekplanHet klonk niet vreemd, toen de Commissie in haar eerstevergadering over een ,,Streekplan" sprak. Op 28 April1937 was de Commissie in de gelegenheid op het kasteelBreukelen-Nyenrode een ,,Landdag" te houden, waar-voor pet kasteeel door den heer J. Goudstikker belange-loos was beschikbaar gesteld. Zeer groot was de be-langstelling van vele vooraanstaande vertegenwoordi-gers van openbare en andere officieele lichamen. Na eeninleiding en lezing van Dr. Mr. J. W. Verburgt wasniet minder actueel de lezing van Ir. P. K. van Meurs,die als onderwerp had gekozen: ,,Stedebouwkundigeregel^ng en de Vechtstreek". Voor de Vechtstreek vondsprekjer het streekplan niet noodig. Met een uitbrei-dingsblan van bescheiden afmeting voor de kernuit-breid:ng kan daarbuiten, door middel van een zonestel-sel in de Bouwverordening, een doeltreffende regelingder wilde bebouwing getroffen worden. Met dezenleidraad kon de Vechtcommissie zich wel vereenigen.Het ging er nu om, dit te realiseeren, daarom zocht deCommissie op 9 Juni d.a.v. wederom contact met denheer !Van Meurs. Het werd wenschelijk geacht, deColleges van Burgemeester en Wethouders der bij hetwerkgebied betrokken gemeenten op een vergaderingbijeen te brengen en daar gelegenheid te verkrijgen vangedachten te wisselen en tot het uitstippelen der hoofd-lijnen te geraken. De heer Van Meurs stelde zich voor,nauwer contact te zoeken met de Vaste Commissies vanUtrecht en Noord-Holland. Inmiddels is gebleken, datvanuit de Vaste Commissie van Utrecht plannen in de-zen geest werden overwogen. Het V/erk-zomite zegt inhet jaaruerslag, dat het in deze aangelegenheid eengroote belangstellende blijft De urgentie van de rege-ling der bebouwing, zoowel in architectuur als in onder-ling verband, wordt sterk gevoeld, zooals wel uit diverse Amkeienafbeeldingen bij dit artikel kan blijken.KernbebouwingDe bebouwing langs den Rijksstraatweg te Breukelen,feitelijk een uitbreiding van de kern, is wel een slechtvoorbeeld. (Afb. 3.)Zoowel de onderlinge afstanden der bouwwerken, dearchitectuur, de bruggetjes en de bestemming van fa-briek en woningen door elkaar zijn van dien aard, dathet mooie Vechtdorp Breukelen hierdoor aan aantrek-kelijkheid verliest. Het is een slecht voorbeeld van uit-breiding der bebouwde kom. Ook buiten de kom wordtgebouwd in lintbebouwing en op welke wijze? Afb. 3ageeft dit te zien; welk een scherp contrast met hetschoone, eenvoudige, aantrekkelijke bouwwerk ter lin-kerzijde !LintbebouwingWaarom toch een dorp als Maarssen uitgebreid, zooalsAfb. 4 doet zien.Een reeks van onsmakelijke bruggen bederft hier de inlintbebouwing uitgevoerde bebouwing langs een eerstzoo aantrekkelijken landweg. Hoe weinig verzorgd ishet wegprofiel langs den verder acceptabelen straat-wand van Maarssen's dorpsuitbreiding (Afb. 5). Meteenige zorg en liefde is hier verbetering te brengen. HetDe Vecht. Afb. 7241ArtikelenAfb. 8. Niet geacclimatiseerddorp Maarssen is het toch zoo waard om met pieteit be-handeld te worden. Hoe fijn en teer de omgeving vande Vecht is, blijkt wel uit Afb. 6.Op de jaarvergadering hield architect G. Adriaans uitAmersfoort een lezing over ,,Hoe men bouwt, goed enslecht aan de Vecht", welke zeer de aandacht trok. Aande hand eener serie keurige Hchtbeelden wees hij op hetgroote belang, om in de Vechtstreek in deze met grootevoorzichtigheid op te treden. Zoo is 't. Wat zal menervan zeggen, zoo het stuk natuur (Afb. 7) wordt ,,ver-sierd" met een villa van een architectuur als b.v. Afb. 8,een villa te Nieuwersluis, gebouwd nabij ,,Over Hol-land", waarvan men kan zeggen, dat zij voor de Vecht-streek niet geacclimatiseerd is; er is te veel gedacht aanhet karakter der zandgronden. Een gelukkig verschijn-sel is, dat er onder de nieuw gebouwde buitenplaatsenook goede voorbeelden zijn. Bij Maarssen bouwde archi-tect Wijmstra ,,Vechtenstein" (Afb. 9). Een fraai ge-Afb. 9. ..Vechtenstein" te Maarssen Arch. Wymstra Arch. Pothoven Villa aan het Marktplein te Breukelen. Afb. 11Afb. 10. Dubbele behuizinge te Maarssen Arch. Wymstra Arch. Pothoven ..Silversteyn" aan de Vecht te Breukelen. Afb. 12'"^ssr^w^242heel van een fijne kleurencombinatie. Het muurwerk, dekozijnen, ramen, deuren en goten zijn in een witte kleurgehouden; daarentegen zijn de zonneblinden en de dak-pannen van een Franschgroene kleur. Dezelfde architectbouwde een dubbele behuizing aan den Stationsweg teMaarssen, (Afb. 10), welke een bemoedigend voor-beeld is.Architect Pothoven ontwierp de villa aan het Markt-plein te Breukelen (Afb. 11) en het landhuis ,,Silver-steyn" voor den Burgemeester van Breukelen, Jhr. Mr.Roell (Afb. 12). Dit zijn goede voorbeelden van archi-tectilur, aangepast aan het Vechtkarakter en zij gevenmoed om verder te ageeren, opdat de Architect zijnplaats krijge in de ontwerpen van den woningbouw,niet alleen die, bestemd voor de welgestelden, maar ookvoor de burgers en arbeiders.Wij kunnen dit artikel niet besluiten, of wij moeten ge-wagen van nog een belangrijk deel der werkzaamhedenvan de Commissie en wel met betrekking tot het behoudder Plassen en het Zandzuigen.De \PlassenWelk een groote ommekeer in het inzicht over dewaarde van het behoud der Loosdrechtsche plassen iser, betrekkelijk in een kort tijdsverloop, ontstaan. In1858, 1883, 1884 is respectievelijk aangevangen met hetdroogmaken van de Bethune, Horstermeer en Naarder-meer. Gelukkig, tenminste gezien uit ons oogpunt, wer-den slechte ervaringen opgedaan. In 1851 en 1920 ver-schenen verslagen van Staatscommissies over het droog-maken der Loosdrechtsche en Tienhovensche plassen.De Ingenieur A. L. H. Obreen was een geweldig voor-vechter voor droogmaking der plassen. In 1904 schreefhij n.l. de vrij hooge sterftecijfers onder de jonge kinde-ren toe aan de nabijheid van de 5000 ha poelen en moe-rassen en in 1909 hield deze Ingenieur voor de ,,Ver-eeniging voor de belangen der Utrechtsche Noordhol-landsche Vechtstreek" (het is mij niet bekend of dezevereeniging nog bestaat) te Utrecht een rede en be-toogde: ,,De plassen moeten worden drooggemaakt. Deoverheid en de burgerij, welke niet overwegen, hoe deplassen zoo spoedig mogelijk zijn te niet te doen, dieverzuimen hun plicht tegenover het vaderland. Vroegeregeslachten hebben hun bloed vergoten, om dien bodemvrij te maken uit dwingelandij van den vijand, en danmogen wij uit louter loomheid hem niet ten prooi latenaanl het water."Wij zullen den redenaar niet verder volgen in zijn vurigpleidooi; wij lezen liever de moderne literatuur over dewaarde van het plassengebied, zooals de journalist F.Koster dit op zoo'n aantrekkelijke wijze kan schrijven.De Commissie liet zich niet onbetuigd in de actie totbehpud van Botshol en bestudeerde de Plassenverorde-ning van Noord-Holland. Ze is in deze diligent.Het zandzuigenBoerderijenvan 25 tot 58 ha aangeb. voor Industrieof uitzanding pl.m. 25^--^35 m zand-diepte gel. a. gr. scheepv.water i. d.prov. Utr. Te bevr. enz.Deze advertentie in ,,Vraag en Aanbod No. 36" van6 jAnuari 1938 behoeft weinig commentaar. ,,De Nes"bij Nederhorst den Berg verknoeid, ,,De Spiegelpolder"bij Nederhorst den Berg bij zandindustrieelen in exploi-tatie, ,,Het Slijk" bij Maarssen en terreinen bij Kinine-fabriek te Maarssen ook in exploitatie, enz. Het onder-werp is nog jong. De Provinciale Waterstaat zal hetvoor den weg naar Vinkeveen benoodigde zand opeigen gebied winnen. Waar? En hoe zal ,,uitgezogen"land er daarna uitzien en wat gaat er verder gebeuren?Het is een onderwerp van studie en de Commissieschonk er reeds aandacht aan. Aan Gedeputeerde Sta-ten van Noord-Holland werd geadresseerd en ge-vraagd, voortaan geen ontheffing te verleenen van debepaling in art. 2 der Plassenverordening Noord-Hol-land, inzake verlaging van den bodem der wateren tenbehoeve van zandwinning.VreemdelingenverkeerEn ,,last not least' werd met de Provinciale en plaatse-lijke vertegenwoordigers van Vreemdelingenverkeervan gedachten gewisseld. In deze conferentie kwam welzeer tot uiting, dat een eventueele propaganda voor ditdoel met bizondere zorg moet geschieden, omdat hetkarakter en de geest van onze streek zeer apart zijn.Ik hoop, erin geslaagd te zijn, een inzicht te geven inde bedoeling van het streven der Vechtcommissie. Hetis voor een niet-ambtelijke Commissie moeilijk, zich eenweg te banen, nog moeilijker succes te bereiken. Mochthet gelukken, dat de Vechtcommissie steeds een ,,opendeur" vindt bij officieele organen en dat daar haarstudie-arbeid zal worden gewaardeerd, dan is daarmedereeds een groot succes bereikt.RectificatieIn het artikel van den Heer Ir. J. M. A. Zoetmulder, ,,Grepenuit de statistiek betreffende de volkshuisvesting ten plattelande" inhet October-nummer dienen de volgende wijzigingen te wordenaangebracht.Tabel op biz. 203, eerste kolom, 2de regel voor 5 te lezen 10, enin den 4den regel voor 10 te lezen 5.Biz. 204, eerste kolom, in den 15en regel van boven, voor 171.942te lezen 170.942.Idem, tweede kolom, in den 9den regel van onder, voor 10.000 telezen 100.000.Biz. 205, eerste kolom, in den 9den regel van boven, voor 225 telezen 222.BinnenlandVoorschotten en bijdragen ten behoeve van krot-opruiming ten plattelande ingevolge de circulai-res 5433 M. van 25 Juli 1927, 4109 M. van 7Juni 1928 en 8021 M. van 6 November 1930Bij Ministerieele beschikking;van 24 Augustus 1938, No. 7404 M, Afd. V;, is aan J. Th. Veraate Valkenswaard voor den bouw van een woning een voorschotverleend van f. 2000.--, tegen een rente van 4%, terug te betalenin 30 annuiteiten van 5.784% en een bijdrage van f. 300.^--;van 22 September 1938, No. 8259 M I., Afd. V., is aan G. Derckxte Well (gem. Bergen (L.)), voor den bouw van een woning eenvoorschot verleend van f. 1500.--, tegen een rente van 4 %, terugte betalen in 30 annuiteiten van 5.784 % en een bijdrage vanf 300.-.ArtikelenBinnenland243Binnenland244aPI>CDCOc>a.aNCGO4J-T3>Go-MCOC^to?SoS"P3S'JSiS-^?^:i3O1)jj4)o^^4)uo2c_Prj3ct7>ITa-dnioOJaO4Ja7!?a3BQT3B)^CoiJ>CBT3m4JmVITlJ3um3aBoc^aS3&.>OXcoj4jajcXQQcUlu03u.Gus??SaX3-3M050Snc(1-^XIcn-aCOo^c>-H>03>dji;XQnB?2J?>>a10?-Scaj;^J3g-3ooM>^"aj3J3(U-Qduw5S-^ro?c.auo.5^-o>uu3ojo>JOQQ(DdJXQ03J3go,a?a>?J?133g.,dJ"OMJi-,oa^>t^sifl.aJ4)OGflCOUtnu"^05r.ti;>.iii>.H;1^?-?j3-aco>OJdc05>^?i>^>-^--tN05n3:=->05ra:3^>XQ>?dJ(uXQ-i;3>SXOPxa.s>l|>ldjd>XQ2rao5Q-Q-aas1dooojintNmcNvrtu-tCNtNVOtN^^OtNtNintNVOtNiritN>oli-lTf.^"?a;0TJv^SBin.3Dr^ooCOin-*'a"^KJG4>pcq'Ia>oM4CNc4>ssa^o.a3.CO"->,,o?0en?-aCOJ3Oun00J3o>.t;T3a3ooo5^wOTOO31^ooCOIsdtooinIs(UooCOCO;?CMASo(1;OOCOIsS;ooCOCN4iIsaciW00COCN--faL23COCO^Ow3O"JS>-sD.4;3S3ffCragSi"-04JJ3ao&JCNM3CT)COo>o3!?CO>CJ\CO?S'ScucuCO^^t-,>ta03U3--413r?21T3'01C-,^rawt^enro3(U4J3Qodu4JooT3TJt^33TM!??-;>>OJ0:en,,COCOm^^2SD245Binnenland246Vragen van KamerledenAntwoord van de heeren van Boeyen en de Wilde, Minis-ters van Binnenlandsche Zaken en van Financien (ingezonden 22September 1938), ten vervolge op de beantwoording van onder-staande vragen van den heer S t e i n m e t z betreffende verlagingder rente van reeds verleende en nog te verleenen voorschottenkrachtens de Woningwet. (Zie Aanhanqsel Zitting 1937^1938,biz. 140.)1. Zijn de Ministers niet van oordeel, dat aan de rentebepaling vanrijksvoorschotten, krachtens de Woningwet, steeds de gedachte tengrondslag heeft gelegen, dat het Rijk het percentage berekent, dathet zelf geacht kan worden te betalen?2. Zijn de Ministers, indien vraag 1 bevestigend moet worden be-antwoord, bereid in het belang van een juiste exploitatie van be-staande woningwetwoningen hun medewerking tot verlaging derrente op de gegeven voorschotten te verleenen, zulksa. ter vermindering van de z.g. extra tekorten, welke op vele metwoningwetsteun gebouwde complexen worden geleden;b. ter vermindering van rijks- en gemeentebijdragen;c. in bepaalde gevallen ter financiering van noodzakelijke huurver-laging?3. Zijn de Ministers tot diezelfde medewerking bereid met betrek-king tot nieuw te verleenen voorschotten, teneinde voor te bouwenwoningen een lagere kostprijshuur te bereiken?1. Bij de beantwoording van deze vraag dient onderscheid te wor-den gemaakt tusschen te verleenen en reeds verleende voorschotten.Ten aanzien van laatstgenoemde voorschotten moet de vraag ont-kennend worden beantwoord. De in 1934 ingevoerde renteverlaginghad een speciaal doel, n.l. het mogelijk maken van huurverlagingvoor Woningwetwoningen als onderdeel van de aanpassingspolitiekder Regeering.Ten aanzien van eerstbedoelde voorschotten moet de vraag beves-tigend worden beantwoord, al lag in werkelijkheid, naar achterafbleek, het door het Rijk berekende percentage veelal beneden derente, welke het Rijk voor de in verband met de voorschotverlee-ning aangegane Staatsleeningen te betalen had. Ook is welbewusteen lagere rente aangenomen; zoo werd gedurende den wereldoorlogde rente van de Woningwetvoorschotten aanvankelijk gefixeerd op3^ pet. en later op 434 pct., terwijl op het huidige oogenblik zichhet omgekeerde geval voordoet.2. De in deze vraag bedoelde aangelegenheid heeft de bijzondereaandacht van ondergeteekenden. Daaraan zijn echter zoovele kan-ten, dat eerst na ampele overweging een beslissing kan worden ge-nomen. Door ondergeteekenden wordt reeds sedert eenigen tijd terzake overlegd; binnenkort zal een definitieve beslissing kunnen wor-den tegemoet gezien.Ten aanzien van de onder a--c genoemde doeleinden zij intusschenhet navolgende opgemerkt.a. Extra tekorten, geleden tot het tijdstip van eventueele rentever-laging, kunnen niet voor dekking door de baten daarvan in aanmer-king komen.Jaarlijks terugkeerende extra tekorten, waaronder niet begrepen zijnextra tekorten, ontstaan door overschrijding van gestelde normen,komen, nu deze worden opgevangen door de baten van het huur-verlagingsfonds en het gemeenschappelijk fonds, bedoeld in artikel29 van het Woningbesluit, slechts in betrekkelijk gering aantal voor.b. Vermindering van Rijks- en gemeentebijdragen zou inderdaadeen gevolg kunnen zijn van renteverlaging, tenzij de middelen, vrij-komende door renteverlaging, zouden worden aangewend tot dek-king van extra afschrijving op de in zeer vele gevallen abnormaalhooge bouwkosten.c. Noodzakelijke huurverlagingen, als hierbedoeld, kunnen ookzonder renteverlaging tot stand komen. Ter financiering van derge-lijke huurverlagingen toch kan ook thans een bijzondere bijdrageworden verleend.3. Bij het overleg, bedoeld in het antwoord op de vorige vraag, isook betrokken de bepaling van de rente van nieuw te verleenenvoorschotten.Ook te dezer zake zal binnenkort een definitieve beslissing kunnenworden genomen.Wijziging Inspectie VolkshuisvestingHierover berichtten wij in het September-nummer het een en ander,ontleend aan de Toelichting op de wijziging van den desbetreffen-den post op de Rijksbegrooting voor 1938.In aansluiting hieraan kunnen wij nader berichten dat met ingangvan 15 October als inspecteur voor Groningen en Noordelijk Drentheis benoemd de Heer Ir. H. van Halewijn, adjunct-directeur van ge-meentewerken te Enschede. In de plaats van den Inspecteur Jhr.Ir. G. de Graeff, die met 1 November den dienst heeft verlaten, isbenoemd de Heer Jhr. Ir. J. de Ranitz, met standplaats Middelburg,die belast is met het ambtsgebied Zeeland en westelijk Noord-brabant.Bevolkingsboekhouding en woningstatistiekOnder ,,Wetten, Kon. Besluiteu. enz." in dit nummer hebben wijden tekst doen afdrukken van de artt. 53 en 55 van het Besluit Be-volkingsboekhouding, zooals die bij Kon. Besluit van 10 Augustus1938, S. 349 zijn gewijzigd.In het bizonder het laatstgenoemde artikel is voor de woningstatis-tiek van beteekenis, omdat het de regeling inhoudt van het woning-register, dat in elke gemeente bij het bevolkingsregister moet wor-den gehouden. Bij de volkstelling van 1930, waaraan voor het eerstook een telling van de woningen in technischen zin verbonden was,heeft een voorlooper van dat register reeds dienst gedaan als grond-slag voor de verzameling van de gegevens door de tellers. Een grootbezwaar bleef echter dat de omschrijving van het begrip woning,waarop het Besluit Bevolkingsboekhouding zich met name na dewijziging van 1936 baseerde, in het geheel niet klopte met het tech-nisch woningbegrip; het omvatte ,,met uitzondering van wagens envaartuigen, elke besloten ruimte, welke ter bewoning wordtgebezigd".Alle bewoonde ruimten werden hier dus over een kam geschoren,wat overigens begrijpelijk was, omdat het woningregister in hoofd-zaak de bedoeling had een klapper te vormen op het bevolkings-register.De nieuwe redactie van art. 55 van het Besluit Bevolkingsboek-houding houdt nu daarnaast ook rekening met de eischen van eengoede woningstatistiek. Zij brengt daartoe een zeer belangrijke on-derscheiding aan tusschen de woningen, die aan zekere technischeeischen voldoen en de overige. De waarde van deze indeelingwordt verhoogd, doordat de omschrijving van het begrip woning inhet derde lid van het evengenoemde artikel den eisch stelt dat aande rubriceering van een perceel of perceelsgedeelte een woningdes-kundige beoordeeling vooraf zal gaan. Wordt het nieuwe voor-schrift goed uitgevoerd, dan zal dus elke gemeente komen te be-schikken over een regelmatig bijgehouden overzicht over den wo-ningvoorraad, waaruit op zichzelf al belangrijke gegevens kunnenworden geput, en dat verder een uitstekenden grondslag zal vormenvoor woningtellingen en voor systeraatisch woningonderzoek.Verwacht mag worden, dat de Minister den gemeentebesturen om-trent de uitvoering van de taak, waarvoor de nieuwe bepalingenhen stelt, nadere aanwijzingen zal geven. Het ligt op den weg vande commissie uit het Instituut, welke in overleg met den Directeur-Generaal van de Statistiek is ingesteld, ten einde te rapporteerenover de woningteUingen, om zich ook met deze aangelegenheidbezig te houden.Premieverleening voor woningverbeteringUit een ons welwillend vanwege het departement van Binnenland-sche Zaken verstrekte opgave van de ingevolge de ministerieelecirculaire van 23 Juni 1938, No. 5462 M., afd. V. toegekende pre-mies voor woningverbetering blijkt dat gedurende de maand Octo-ber, met inbegrip van een premie, welke op 29 September is toe-gekend, in totaal uit 's Rijks kas premies zijn verleend tot een be-drag van f 5877.53, tezamen voor 84 woningen.Deze premies zijn verleend in de volgende gemeenten: Ammerstol,Bemmel, Culemborg, Dantumadeel, Deventer, Epe, Hardinxveld,Harlingen, Odoorn, Oldemarkt, Maasbree, Roermond, Smallinger-land, Tegelen, Terheyden, Vlagtwedde, Wanssum, Wervershoof,Wieringerwaard, Wychen, Zandvoort, Zevenhoven, Zweeloo.Het voorstel van B. en W. van Amsterdam om medewerking teverleenen aan de uitvoering van de ministerieele circulaire -- zie hetSeptember-nummer -- is door den Raad aangenomen. Echteris deze wijziging aangebracht dat het minimum-oppervlak, dat in devoordracht gesteld was op 25 m^, verhoogd is tot 30 m^; en verderis nadrukkelijk in het besluit vastgelegd dat medegewerkt zal wor-den op de wijze, zooals in de voordracht omschreven is, en nietzonder meer op de in de circulaire omschreven wijze.Ook in den Haag is op voorstel van B. en W. een besluit genomenom de premieverleening voor het verbeteren van arbeiderswoningente bevorderen. Ook hier heeft het College in zijn voordracht in ver-schillend opzicht eenig voorbehoud gemaakt. Vooreerst achten B.en W. het van belang de hofjeswoningen '-- behoudens uitzonde-ringen -- en de rug-aan-rug-woningen, die als zoodanig in standblijven, van de premieregeling uit te sluiten. Vervolgens noemenzij eenige minimum-eischen, waaraan de woningen na verbeteringzuUen moeten voldoen. Zij zullen ten minste een woonvertrek metstook))laats met een oppervlakte van minimaal 15 m^ en een nut-tige \'erdiepinghoogte van ten minste 2,50 m moeten hebben, eenkeuken, een slaapvertrek of een beschoten zolder en een binnende woning gelegen privaat met waterspoeling. Voorts zal behoor-lijke toetreding van licht en lucht aan voor- en achterzijde mogelijkmoeten zijn, zullen eventueele bedsteden en (of) alkoven moetenzijn gesloopt en zal de beganegrondvloer ten minste 0,10 m bovenhet peil der aangrenzende straat moeten zijn gelegen.De saneering van stadsgedeelten, die daarvoor in aanmerkingkomen, zal door de uitvoering van deze regeling niet bemoeilijktmogen worden. Als arbeiderswoningen, zooals in de circulaire be-doeld, zouden B. en W. alleen beschouwd willen zien die wonin-gen, waarvan de te bedingen huurprijs na verbetering, met inbegripvan vergoeding voor normaal waterverbruik / 5.50 per week nietzal overtreffen.Wat de tegemoetkomende houding van het hypothecair crediet be-treft, willen B. en W. den eisch stellen dat gedurende de eerstevijf jaren na de verbetering de rente van de eerste hypotheek nietmeer zal mogen bedragen dan 434% en de jaarlijksche aflossingniet meer dan 1% van de oorspronkelijke hoofdsom. Als er meerhypotheken zijn, dient een bizondere regeling ten genoegen vanB. en W. te worden getroffen.Het door den Raad toegestane crediet voor de komende maandenvan 1938 bedraagt / 7000.B. eri W. van Utrecht hebben in de beantwoording van het ver-slag van het Afdeelingsonderzoek betreffende de begrooting voorhet \'olgend jaar medegedeeld dat zij tegen het bevorderen vanwoningverbetering op den voet van de ministerieele circulaire --afgezien nog van andere bedenkingen -- bezwaren van financieelenaard hebben.AanbestedingenUit , De Aannemer" van 7 October 1938 nemen wij het volgendeover2icht over van de aanbestede werken gedurende het derdekwar:aal 1938.Partiiuheren f. 10.239.820Gemeentebesturen 6.514.870Woningbouwvereenigingen 1.641.630Rijk en Polderbesturen 12.731.150Ned. Spoorwegen , 1.161.684gesteldf. 32.289.154Woningbouw voor groote gezinnenBlijk( ns berichten in verschillende dagbladen heeft het hoofdbestuurvan len Nederlandschen R.K. Bond voor Groote Gezinnen zich bijadres tot den Minister van Binnenlandsche Zaken gewend. Daarinwijst het bestuur op het belang, dat verbonden is aan een behoor-lijke voorziening in de behoefte aan woningen van zoodanige in-richting en inhoud, dat zij gelegenheid bieden om een groot gezinbehoorlijk te huisvesten. Adressant acht in dit opzicht onverwijldevoor:;iening geboden, waarbij hij verwijst naar een overgelegd rap-port van een commissie uit den genoemden Bond. In het bizonderwijst het bestuur met instemming op de volgende richtlijnen uit ditrapport:inste ling van een centraal orgaan voor het geheele land, dat instaat zal zijn de woningvoorziening voor de groote gezinnen zoonoodig dwingend door te zetten;het cienstbaar maken van het Werkfonds 1934 aan dit doel;uitbr aiding van de circulaire inzake premieverleening voor verbe-terinj van arbeiderswoningen tot andere woningen te willen over-wegen;uitbreiding van de toekenning van bijdragen voor woningbouw,groote gezinnen in het genot van die bijdragen kunnengesteld;.ui""ing van de voorwaarden, waaronder een bijdrage van / 75het exploitatietekort voor groote gezinnen beschikbaar wordtwaai doorverruimingGarantiebouw AmsterdamDe Arasterdamsche gemeenteraad heeft op voorstel van B. en W.besloten aan de Algemeene Woningbouwvereeniging en de Wo-ningstichting Patrimonium aldaar garantie te verleenen voor eenbedrag van resp. f. 660.600 en f 369.000. Deze corporaties zijnvoornemens hiermede woningen te bouwen op Bosch en Lommer; zijzullen 10% van de stichtingskosten voor eigen rekening nemen.Het plan van de Algemeene Woningbouwvereeniging omvat 250normale arbeiderswoningen in strookenbouw tegen een gemiddeldenhuurprijs van f. 5.88 per week. De Woningstichting Patrimoniumzal een bouwplan uitvoeren van 150 normale arbeiderswoningen inaan een zijde open bouwblokken tegen een gemiddelden huurprijsvan f 5.71.B. en W. hebben bij dit voorstel een uitvoerige toelichting gegeven.Zij brengen in herinnering dat de gemeente Amsterdam eerst opbeperkte schaal in de jaren 1911 -- 1915, daarna in ruimer matesedert 1924, aan woningbouwvereenigingen garantie heeft verleend,tezamen voor 4892 arbeiderswoningen en tot een bedrag vanf. 15.814.140. In 1934 is door Gedeputeerde Staten voor het eerstde medewerking aan een hiertoe strekkend besluit onthouden, uitoverweging dat de financieele toestand van de gemeente niet toelieteen nieuw belangrijk risico te aanvaarden. De Kroon bleek dezeoverweging te onderschrijven, maar stelde in haar besluit, waarbijzij het ingestelde beroep afwees, daarnevens deze andere overwe-ging dat de huurprijzen van de te bouwen woningen aanmerkelijkuitgingen boven die, waartegen particuUere woningen rendabel kon-den worden verhuurd, en dat de woningen dan ook, mede geletop het loonpeil, te duur moesten worden geacht.Sindsdien heeft de Amsterdamsche Raad geen garantie-besluitenmeer genomen. De bouwplannen, waarvan de uitvoering door hetevenbedoelde Koninklijk Besluit van 6 Augustus 1935, No. 110 on-mogelijk was geworden, zijn ten slotte na het aanbrengen van wij-zigingen en vereenvoudigingen, voor Rijksvoorschot in aanmerkinggebracht.Nu is B. en W. sindsdien uit de door hen met particuUere bouwersgevoerde onderhandehngen over den bouw van 500 woningen opgrond met gereduceerden canon -- zie den vorigen jaargang vandit Tijdschrift, biz. 60 -- gebleken dat de huren voor deze woningenniet lager komen -- behoudens een uitzondering -- dan gemiddeldf. 6.31 tot f. 7 per week gedurende de eerste 5 jaar, waarna deeigenaren vrij zijn in het bepalen van de huur. Voorts heeft deondervinding geleerd dat het risico, dat de gemeente loopt doorvoor normale arbeiderswoningen garantie te verleenen, gering is.Op grond van een en ander meent het College opnieuw de aan-bouw van vereenigingswoningen op dezen voet te moeten bevor-deren. B. en W. wijzen er bovendien nog op dat de aanbouw vangoede en goedkoope arbeiderswoningen den laatsten tijd afnemendeis. Het percentage leegstaande woningen is van 1 Juli 1936 tot 1Juli 1938 teruggeloopen van 5,6 tot 3,3; in de nieuwe stad zelfsvan 5,0 tot 2,5. Van de woningen beneden de f. 350 per jaar ston-den op 1 Juli 1.1. slechts leeg 2,1 %, als men de woningen met eenslaapruimte aftrekt; van de woningen beneden f. 300 was hetzelfdepercentage slechts 1,7.Vluchtkelders den HaagDe Haag-sche gemeenteraad heeft zich vereenigd met het desbe-treffende voorstel van B. en W., waaraan wij in het September-nummer lets ontleenden.Overzicht van tijdschriftenBinnenlandOverzicht van fijd-schriftenNederlandHet Bouwbedrijf, No. 19, 16 September 1938Stadsontsiering door verwaarloozing en hinderlijk verfwerk, door Ir.M. E. H. Tjaden. Schrijver geeft een toelichting op een tweetalnieuwe bepalingen, in de Amsterdamsche bouwverordening aange-bracht. De eerste geeft het gemeentebestuur bevoegdheid om t.a.v.een perceel, dat door zijn verwaarloosden toestand het stadsschoonschaadt, herstel in den ouden toestand voor te schrijven. De tweede 247Overzicht van tijd-schriften248richt zich tegen bouwwerken, die in zoodanige kleuren zijn geschi]-derd, dat zij het stadsschoon op ernstige wijze schaden.De Ingenieur, 16 September 1938Het uitbreidingsplan van Rotterdam op den linker Maasoever, doorV. D. Korte beschrijving van het plan, hetwelk de uitbreiding regeltvan een stadsdeel met 235.000 zielen. Met een kaart.De Maastunnel, No. 12, October 1938De oplossing van het Hofpleinvraagstuk. Kort en duidelijk overzichtvan de verbeteringsplannen voor het Rotterdamsche Hofplein. Metkaarten.Magistratum, No. 160, September 1938Regeling der bebouwing en verdere bestemming van terreinen IV,door (J. J.) T(alsma). Aan het slot van zijn artikelenreeks geeftschrijver enkele richtlijnen aan. Hij bepleit een zekere ordening vande woningvoorziening. Gestreefd meet worden naar concentratieder bebouwing in aansluiting aan de bestaande kernen, door middelvan sobere en goed omlijnde uitbreidingsplannen. Er moeten goederegelingen komen voor het in exploitatie brengen van particuliereterreinen. Ook positief worde gestreefd naar het reserveeren en in-tact houden van groote natuurruimten.Publieke Werken. No. 10. October 1938Eenige openbare werken te Dordrecht, door Ir. H. Versteeg. Over-zicht van hetgeen in de laatste jaren te Dordrecht aan openbarewerken is tot stand gekomen. Beschreven wordt o.a. het recreatie-oord nabij het Wantij. Het daarvoor in 1932 opgestelde plan be-oogt een complex gronden, bestaande uit grienden, balkgaten enrietgorzen, te maken tot een ontspanningsoord voor de ingezetenen.Ze beslaan een oppervlakte van 60 ha. Een groot deel van hetwerk, o.a. Wantij-park, kinderplasvijver, zweminrichting, is al ge-reed. Met afbb.Weekblad voor Gemeentebelangen, No. 37, 16 Sep-tember 1938Art. 92 der Onteigeningswet, door (Mr. Ir. M. M.) van Praag. Hetoude art. 92 der Onteigeningswet gaf aanleiding tot ongelijke be-handeling van grondeigenaren, maar het nieuwe doet dit niet min-der. De ongelijkheid is niet weggenomen. Geen rekening maggehouden worden met de bestemming tot eenig doeleinde vanopenbaar nut, maar wel met andere ongelijkheden, die het uitbrei-dingsplan schept. Voorts moet de gemeente wel duur betalen degronden, die zij door haar eigen bestemmingsplan een meer dannormale bouwterreinwaarde geeft, terwijl de voor straataanleg be-stemde grond als bouwterrein getaxeerd wordt. Schrijver bespreektvervolgens de verwarring en onzekerheid, welke t.a.v. de rooilijn-voorschriften bestaat en die de wetgever in 1931, in stede van haaruit den weg te ruimen, zelfs van een wettelijken grondslag heeftvoorzien.InternationaalHabitation et Urbanisme, No. 2, 1938Town and Country Planning in its Relation to Industry, door G.L. Pepler. Verslag van een lezing, eveneens opgenomen in het Jour-nal of the Town Planning Institute van Juli 1.1. Met afbb.Grundzuge der schweizerischen Regionalplanung, door F. Lodewig.Schr. ziet de ontwikkeling van Zwitserland sinds het midden van devorige eeuw als een verbreken van het vroegere evenwicht tusschentwee systemen, dat van de stad met haar industrie en dat van hetplatteland met zijn agrarische productie en recreatiegelegenheid enwel ten gunste van het eerste systeem. De huidige overgang vanZwitserland van een industrieel vrijhandelsland tot een protectionis-tischen staat brengt veranderingen in het gebruik van den bodemmede, waarbij de Nationalplanung, die hier tot dusver slechts instreekverband wordt verricht, voor een planmatige ontwikkeling moetzorgen. Het artikel vermeldt in het kort wat op deze wijze behoortte geschieden, eenerzijds op het platteland in het belang van land-en boschbouw, het behoud der natuurlijke rijkdommen en van hetlandschapsbeeld, andererzijds ten aanzien van de nederzettingen.Met kaartjes.DuitschlandBauen Siedeln Wohnen, No. 17, 1 September 1938Naar aanleiding van de eerste Deutsche Bau- und Siedlungsausstel-lung te Frankfort a.d. M. is dit nummer hoofdzakelijk gewijd aan hetRijn-Maingebied. Met afbb.No. 18, 15 September 1938Die Deutsche Arbeitsfront fordert den Wohnungsbau. Enkele bi-zonderheden over de wijze, waarop hierbij te werk gegaan wordt.No. 19, 1 October 1938Siedlungshygiene, door Dr. Mrugowsky. Beknopt overzicht over dehygienische gezichtspunten, die bij den bouw en de inrichting vande woning en van de nederzetting aan de orde moeten komen.Die preiswerten Wohnungen in Frankreich, door Dr. Hans vonHaehling. Mededeelingen in historisch verband over de overheidsbe-moeiing met den bouw van goedkoope woningen in Frankrijk.Baugilde, No. 25, 5 September 1938Das Jahr 1938/39 im Blickfeld der Baufinanzierungspolitik, doorDr. Roland Schupp. Korte bijdrage met allerlei feitelijke gegevens.Wordt voortgezet.Die Stadt der Reichsparteitage, door Otto Riedrich. In de vijf jarendat Neurenberg de genoemde functie vervult, is in het stadsbeeldveel vernieuwd. In het artikel worden de voornaamste veranderin-gen aangestipt. Met twee foto's.No. 26, 15 September 1938Das Jahr 1938/39 im Blickfeld der Baufinanzierungspolitik, doorDr. Roland Schupp. Vervolg.No. 27, 25 September 1938Die jiingsten Stadte der Welt, door Louise Diel. Beschrijving metafbeeldingen van de nieuwe steden in het gebied van de Pontijnschemoerassen. De jongste nederzetting Aprilia heeft met haar 140 ver-spreide boerenplaatsen, elk met ongeveer 20 ha land, een grooteroppervlakte dan de stad Berlijn. In April 1.1. heeft MussoHni deneersten steen gelegd voor een vijfde nederzetting, Pomezia.Deutsche Bauzeitung, No. 37, 14 September 1938Die Frankfurter Altstadtgesundung, door Derlam. Ook hier wordtvooral gestreefd naar behoud van de randbebouwing, waar dezewaard is om gehandhaafd te worden, en opruiming van de dikwijlslater aan de achterzijde daartegen aangebrachte bebouwing. Aande hand van plattegronden, die vergelijkenderwijs tot in details detoestanden voor en na de saneering aangeven, en van afbb., wordtdit nader toegelicht., Kunstdruckteil, September 1938Hamburger Arbeiter-Wohnstatten. Eenige foto's en plattegronden.. No. 42, 19 October 1938Historische Stadtform und kiinftige Gestaltung der Stadt Dresden,door Dr. Ing. Paul Wolf. Schr. geeft eerst een terugbhk op dehistorische wording van de stad Dresden. Ze telt nu 642.000 inwo-res. Het nieuwe regime heeft ook hier veel tot stand gebracht. Inverband met de Rijksautowegen wordt het wegenstelsel herzien. Terbescherming van het landschap wordt gebruik gemaakt van deRijksnatuurbeschermingswet van 1935. Over 414 km afstand is deElbe-oever voorzien van wandelwegen, terrassen en tuinaanleg. Heteinddoel moet zijn een systeem van samenhangende wandelwegenen parkterreinen op beide oevers van de rivier, ter lengte van resp.18 km en 21 km, met aftakkingen naar de andere groene gebieden.Wat de sport- en speelterreinen aangaat, staat Dresden met 4 m^per hoofd reeds nu mede aan de spits van de Duitsche steden. Naarstelselmatige oplossing van het vraagstuk van de permanente volks-tuinen wordt gestreefd. Het plan voor de binnenstad, waarvan eenreproductie afgedrukt is, omvat een aantal doorbraken. Met afbb.^iSJDaar knapt U van op! Hetkost weinig, dank zij het lagegasverbruik vanFASTOIGEYSERS EN DRUKAUTOMATENNederlands fabrikaat, goedge-keurd door de Gasstichting. Ookte leveren voor Primagaz. Eenproduct vanR. S. STOKVIS EN ZONENeen ln-iiynzeel Ifiiieerdeuris de iiiodernste vlakke deurvoor den niodernen bouwbinnendeuren en voordeurenbinnendeuren m okoume ol met edeltineeren2 rnodellenIIvoordeuren m teakhout, okoume (voor schllderwejk) enedelfineeren 9 rnodellenbruyiizeel's deurenfabriek n.v. zaandamN.v. KLEIWARENFABRIEK,,NIEUW WERKLUST"HAZERSWOUDE bij Leiden. Telef. Leiden 2201Alle soorten DAKPANNENin rood, blauw en verglaasd.Specialiteit op het gebie