^-J^yMXiS.VolSteK^. .."1 .-^.."i^ini. -, c.*),.'"?f j-'h'"^^-^,'"^^..'Orgaan van het Nederlandsch Instituut voor Volkshuis-vesting en Stedebouw en van den Nationalen Woningraad,Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenDecember 1939 20e Jaargang no. 12FELLE ZONTORMOC/HOUDTZETEGEN*TDRNOL ^^ oersterke chloorrubberlakverf^''?TM*^'" biedt pngekend lang bescherming tegen alleweersmvloeden, en blijft fraai glanzendPIETER SCHOEN & ZOOM N.V.VERF- EN VERNISFABRIKANTEN - ZAANDAMO"^^V\OVPIETER SCHOEN & ZOON N.V.VERF- EN VERNISFABRIKANTEN - ZAANDAMGEWAPEND ASBEST-CEMENT?TERMORCO?N.V. IndustrlEele cp Handelmaatschapplj?TERRANOVA?Noordenveg 52A -- Telefoon 8581 HILVERSUMFabrikante van ,,TERMORCO"BUIZEN - KOKERS - Speciale SCHOORSTEENKANALEN(ook DUBBELWANDIGE) - WASEMKAPPEN en KANALENVENTILATIE-LEIDINGEN ONTLUCHTINGSKOKERS.EENDOORSTROOMAPPARAATIN UV^ KEUKEN MET ZIJLEIDINGNAAR EEN DOUCHECEL KANNIET MEER V/ORDEN GEMIST.LET U SLECHTS BIJ AANKOOP OPONDERSTAAND MERKZUTPHENz HOLLANDN.V. INDUSTRIEELE MAATSCHAPPIJ ?ZUTPHEN?FABRIEK VOOR SPECIAALAPPARATEN EN MASSA-ARTIKELENN.V. ,,ETERNIT^^v.h. EERSTE NEDERLANDSCHE FABRIEK VANASBEST-CEMENTPLATEN ,,MARTINIT**Kantoor: NIEUWE DOELENSTRAAT No. 20-22AMSTERDAM-CTEL. 49644. 49744. 49844RECHTHOEKIGE EN VIERKANTE KOKERSMEERVOUDIGE KOKERSNAADLOOZE PIJPENLUCHTKANALENW A S EM KAPPENSCHOORSTEENENHULPSTUKKENKABELKOKERSBAKKE NWij belasten ons met het complect leveren en monteerenvan LUCHTKANALEN en maken hiervoor gaarnegeheel vrijblijvend offerte.Vraagt Brochure en Prijscourant.N.V. ..ETERNIT" - AMSTERDAMTijdschriftvoor Volkshuisvesting en StedebouwOrgaan van het Nederlandsch Instituut voor Volkshuisvesting en Stedebouw enden Nationalen Woningraad, Algemeenen Bond van WoningbouwvereenigingenRedactie I H. P. J. Bloemers, J. Bommer, Jhr. M. J. I. de Jonge van Ellemeet, Ir. L. S. P. Scheffer,Ir. P. Bakker Schut, Mr. J. Vink, Ir. J. M. A. ZoetmulderAdres voor Redactie en Abonnementen : Kloveniersburgwal 70, Amsterdam C, Telefoon 40588Advertenties: Keizersgracht 188, Amsterdam C, Telefoon 49128Dec. 193920eJaargangNo. 12MaandbladOfficieele mededeelingenNederlandsch InstituutPublicaties van de Internationale Federatie voor Volks-huisvesting en StedebouwHet bureau van de Internationale Federatie deelt onsmede, dat het bereid is een aantal exemplaren van pu-blicaties van deze organisatie tegen den halven prijs terbeschikking van de leden van het Instituut te stellen.Hieronder volgt een lijst van deze publicaties met op-gave van de prijzen, die onzen leden in rekening wordengebracht. De toezending geschiedt portvrij. Bestellingenmoeten geschieden aan het bureau van de Federatie,5, rue de la Regence, Brussel. De betaling in Belgischefranken kan geschieden door middel van een cheque ofpostwissel of op de Belgische postrekening van de Fede-ratie No. 311.62.1931Tlie social importance of housing now and inthe future 550 p. fr. b. 15.^The Building of Small Dwellings with reaso-nable Rents, Prof. Franz Schuster 132 p. ill. ,, 10.^The Abolition of Slums. The Traffic Problemin Relation to Town and Regional Planning,3 volumes (beperkt aantal) 605 p. ,, 50.^1935Planned Rural Development. Positive Planning.Rehousing, 2 volumes (beperkt aantal) 592 p. ,, 50.--Slum Clearance, 2 volumes 296 p. ill. ,, 40.--Equipment of small dwellings, 2 volumes 250 p. ill. ,, 40.--Subsistence Homesteads 112p.ill. ,, 20.--1937Rents for the Working Classes 291 p. 1 i IFinancing House-Building of the Lower Clas- j ^'^'Sses 91 p. f ^ "-^National and Regional Planning 110 p. ( ja "^ ^Horizontal and/or Vertical Building 105 p. ill. \ . ^ o.Final Report of the Paris-Congress J "-'^1938Underground Planning 52 p. ill. fr. b. 20.^Housing in Tropical and Subtropical Countries 87 p. ill. ,, 20.--Planning Recreation 63 p. ill. ,, 20.^1939Housing for Special Groups 159 p. ill. ,, 40.^--Town Planning and Local Traffic 191 p. ,, 40.^Administrative Basis of National and RegionalPlanning 65 p. ,, 20.--Het Bouw- en Woningtoezicht in de kleinesteden en op het plattelanddoor Mr. J. KrusemanII (Slot) ? '.Wanneer ik de indrukken samenvat, welke ontstaan bijde kennisneming van de verslagen der inspectie omtrentdit onderwerp, dan moet vastgesteld worden dat deorganisatie van het toezicht in de kleine gemeenten vanons land allerwege nog zeer gebrekkig is, behalve dathet in enkele zeldzame gevallen gelukt is samenwerkingvan eenige tot dit doel vereenigde gemeenten te ver-krijgen, en dat de provincie Friesland met haar uitge-strekte plattelandsgemeenten een uitzondering vormt.De oorzaken van dezen toestand komen uit de door mijin het kort weergegeven mededeelingen der Inspecteursen van den Hoofdinspecteur duidelijk aan het licht. Hetbekende euvel, dat er nog veel te veel gemeenten in onsland zijn met zulk een klein inwonertal, dat het schieronmogelijk is daar eenige finantieele kracht en ook debelangstelling te vinden, welke voor de behartiging vandit onderwerp een vereischte zijn, toont zich hier wel insterke mate.Veelal ontstaan uit de oude ambachtsheerlijkheden metde daaraan verbonden -- doch sedert afgeschafte --heerlijke rechten, sleepen deze zeer kleine gemeentennog in grooten getale hun kommerlijk bestaan voort.Bij de invoering der Gemeentewet in 1851 bestonden er1209 gemeenten, welk aantal, door de toepassing vanartikel 3 der Grondwet en de artikelen 157 en volgendeder Gemeentewet, welke opheffing en samenvoegingvan enkele gemeenten tot stand bracht, in 1912 was ge-daald tot 1121, in 1932 tot 1077 i), en thans tot 1054.De Gemeentewet trekt in de artt. 2 en 3 een grens tus-schen de gemeenten met meer dan 5000 inwoners endie met 5000 of minder inwoners; in de laatste categoriekan de Burgemeester tegelijk Secretaris of tevens Bur-gemeester van een aangrenzende gemeente zijn. In ver-scheidene provincien behooren tot deze categorie nogsteeds een aantal gemeenten met minder dan 1000 inwo-ners. Volgens de lijst der gemeenten in den Staatsalma-nak van 1938 waren deze getallen in de provincien op1 Januari 1938:^) Verg. Oppenheim, Gemeenterecht, I, 4e druk, biz. 27 en 31;supplement van van der Pot, biz. 4 (1932). 241Artikelen''Hi'-k-}, Provincieaaantalge-ineentenbonder a be-grepen aantalgemeentenmet minderdan 5000conder a en bbegrepenaantal ge-meenten metminder daninwoners 1000 inwonersFriesland 42 10 4GroningenDrenthe5734361700OverijselGelderland54112226537Limburg 121 97 16Noord-Brabant 155 108 12Zeeland 106 98 34Zuid-HollandNoord-Holland179125129883318Utrecht 71 58 18het Rijk totaal 1056 728 145242Het noodzakelijke proces van inkrimping van het aantalgemeenten gaat dus zeer langzaam in zijn werk. Nogsteeds bevat ruim 13 % der gezamenlijke gemeenten zulkeen gering inwonertal, dat het nauwelijks denkbaar is datdaar lets terecht zal komen van de vervulling der taken,welke onderscheidene wetten op de gemeentebesturenhebben gelegd, in den regel zonder er zich om te bekom-meren of alle gemeenten wel in staat zijn deze opdrach-ten uit te voeren. Plaatselijke en persoonlijke belangenhouden zich krampachtig vast aan de verouderde inrich-ting en het kost aan de autoriteiten groote moeite hierindoor middel van de vereischte speciale wetten verande-ring aan te brengen.De verslagen der inspectie doen omtrent de organisatievan het bouw- en woningtoezicht in de kleine gemeentennog verschillende andere vragen rijzen. Bij de regeling inde Woningwet is verzuimd aandacht te schenken aan hetdikwijls bestaand verband tusschen dit toezicht en dendienst der openbare werken in die gemeenten. Dezelaatste dienst komt bij de voorbereiding van verkavelingvan terreinen, het nemen van rooilijnbesluiten, het vast-stellen van een uitbreidingsplan enz. geregeld in aanra-king met de zaken der volkshuisvesting. Het volgen vaneen algemeen beginsel ten aanzien van het verband tus-schen de twee diensten in de bedoelde gemeenten is nietmogelijk, wegens het groote verschil in plaatselijke toe-standen, daar in sommige plattelandsgemeenten, behalvebij den bouw van boerderijen bouwbedrijvigheid ont-breekt, terwijl in andere een levendige bouwbedrijvigheidis ontstaan. Het blijkt echter wel dat er gevallen zijn,waarin de combinatie van deze twee diensten onder lei-ding van een ambtenaar aanbevelenswaardig is en hetbehoorde dus wettelijk mogelijk te zijn dit officieel vastte stellen, teneinde een goede oplossing te verkrijgen.Intusschen verbiedt m.i. artikel 13, le lid, der Woning-wet deze combinatie, indien zij door het gemeentebestuurterecht verlangd wordt, niet, daar het artikel niet meervereischt dan dat een of meer ambtenaren voor het toe-zicht worden aangewezen, doch niet dat zij uitsluitendvoor het toezicht worden aangewezen. Alleen zullen zijdan, ingevolge het 4e lid, een afzonderlijke toelage moe-ten ontvangen voor de uitoefening van het toezicht, en debenoeming en het ontslag, bedoeld bij artikel 14, zal dan,in geval van combinatie der twee betrekkingen, alleen defunctie van het toezicht mogen betreffen. Bij vrijwilligesamenwerking van gemeenten tot organisatie van hettoezicht kan deze combinatie van betrekkingen echtereen belemmering opleveren, en zulk een van boven opge-legde combinatie, ook in een bcpaalde gemeente, is metde wet niet in overeenstemming te brengen.Bij de groepsindeeling speelt de verrekening der kostentusschen de aangesloten gemeenten een belangrijke rol.Uit de verslagen blijkt, dat het bouw- en woningtoezichtin kleine steden en ten plattelande voornamelijk eengroote beteekenis heeft, indien aldaar bouwbedrijvigheidpleegt voor te komen, zoodat het zielental van elke aan-gesloten gemeente niet de eenige maatstaf kan zijn. Kande regeling, welke in Noord-Brabant werd ontworpen,gelijk ik vermeldde, waarbij, naast een klein bedrag perinwoner, een bedrag per bouwkosten werd berekend,wellicht ook in andere gevallen een goede methode vor-men om tot een billijke verdeeling van de lasten te gera-ken? De gegevens ontbreken mij om dit te kunnen be-oordeelen; alleen schijnt het mij toe dat er een zoodanigeregelmaat in de bouwbedrijvigheid zal moeten bestaan,dat er globaal op deze tweede soort bijdrage kan wordengerekend.Het denkbeeld leges te heffen (waarmede bedoeld moetzijn leges te vorderen bij de uitreiking van bouwvergun-ningen), ter bestrijding der kosten van het bouwtoezicht,zooals door den Inspecteur in Noord-Holland noodzake-lijk werd geacht, steunt blijkbaar op artikel 275, le lid,slot, der Gemeentewet, inhoudende dat voor plaatselijkebelasting worden gehouden de in naam der gemeentegevorderde gelden voor het gebruik of genot van doorof vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten. Inde Amsterdamsche legesverordening is in artikel 12 ditonderdeel geregeld, bepalende dat voor een bouwvergun-ning een bedrag is verschuldigd, afhankelijk van de ge-raamde bouwkosten. Worden deze geraamd opf 20.000.^-- of minder, dan is verschuldigd f 0.25 voorelke f 100.-- met een minimum van f 1.^--; worden zijgeraamd op meer dan f 20.000.--, doch niet meer danf 200.000.^--, dan is verschuldigd f 50.--, benevensf 2.-- voor elke f 1000.-- boven f 20.000.-- enz. De ze-kerheid van deze bron van inkomsten is natuurlijk afhan-kelijk van de gestadigheid der bouwbedrijvigheid.Wat de toepassing der Woningwet betreft, is het te be-grijpen dat de vrijwillige samenwerking van gemeentendoor Ged. Staten telkens op den voorgrond wordt ge-bracht. Immers de toestand bij het bouw- en woningtoe-zicht is een andere dan bij de kringen der keurings-diensten volgens de Warenwet en bij de gezamenlijkeorganisatie van den dienst volgens de Vleeschkeurings-wet, daar de toezichthoudende ambtenaar volgens deWoningwet telkens de medewerking behoeft van B. enW., zooals bij de verleening van de bouwvergunning, devrijstellingen en de aanschrijvingen tot verbetering. Bijstelselmatige tegenwerking van die zijde kan men dooreen gedwongen samenwerking van gemeenten niets be-reiken. Indien bij de wijziging der Woningwet de instel-ling dezer gedwongen samenwerking nader wordt bezien,schijnt het mij aanbevelenswaardig, het initiatief hiertoeEEN LAKVERFSTOOTVASTen WAASVRIJis voorWoningbouwvereenigingen onontbeerlijkCHINOLITHLAKVERFSnellcDrogingTIJDWIN5TMATER AALWIN5T Skrkehechiina|I StootvastheioGELDWINST^rf ^n ^UewlnkelH.VETTEWINKEL EN ZONEN-AMSTERDAMnBelgisch patent430.884Andere patentenaangemeldH.P.H. HET IDEAAL voor iedere keuken!Is t geen SChandei dat er dulzenden en nogeens duizenden uitgebeten en gescheurde ?^goot-steenen onze zindelijke keukens ontsieren Daarom verlangt thans iedere huisvrouw een;H.P.H. AANRECHTBLADmet afneembare vuurklei- of emaille-gootsteen.Inlichtingen, brochures enz. verstrekken:Alleenverkoop voor Nederland:?UBO? INGENIEURSBUREAUHAARLEM - Jan Haringstraat 14 - Telefoon 23931H. PIJLS-HULSMAASTRICHT - Duitsche Poort 14 - Telefoon 2935FABRIKANT-UITVINDER^AUTOMATISCHEVERKEERS-SIONALENVOOR..AREGELING EN BEVEILIGINGVAN HET VERKEERN.V. TECHNISCHE HANDELMIJ EN INGENIEURSBUREAU,% REGENTESSELAAN 26 - DBN HAAO - TELEFOON 336597Laat UwA A GEMEENSCHAPPELIJKET T" BINNENTUINENiiiiiiiii iiiiiliiiiii ontwerpen en aanleggen doorW. BEUNDERBLOEMENDAALTELEFOON 22338GARANTIEGARANTIEGARANTIEGARANTIEGARANTIESTANDGROENSTANDBRUINSTANDROODSTANDZWARTSTANDBLAUWN.V. KLEIWARENFABRIEK,,NIEUW WERKLUST"HAZERSWOUDE bij Leiden. Telef. Leiden 2201Alle soorten DAKPANNENin rood, blauw en verglaasd.Specialiteit op het gebied vanD R A I N E E R B U I Z E N.Speciaal product voor Buitenwerk.HOUDT HET IJZER ROESTVRIJEN BESCHERMT HET HOUT.. Wordt 5 JAAR GEGARANDEERDWED. BOONSTOPPEL & ZN.LAK, EN VERNISFABRIEKWADDINXVEEN Tdcfoon 50i J!KaM8BI!iB5.ailt-liiii=3ga~Bf!feiWi'-:af;.8M8?a>'^ |Hii!ii|i|iMaLa''4M.rvJlHL ?TiTiinMhrniuwNCIERSLUCHTGEVAARCHEMISCHE HANDELSONDERNEMINGPERNO-VLAMVRIJAMSTERDAM-O WEESPERZIJDE 103TELEFOON 55691-52090 TELEGRAM-ADRES ,,PERNO"Na de Openbare Demonstratie te Amsterdam, waarover de Directeur van den GemeentelijkenLuchtbeschermingsdienst in een rapport aan den Nationalen Woningraad als zijn meening tekennen gaf dat:het moeilijk zijn zal planken en kaphout met PERNQ-VLAMVRIJ behandeldt zelfs door middel vaneen thermietbrandbom? tot ontbranding te brengenhebben wij in Tilburg voor de Brandweer en Luchtbeschermingsdiensten van Tilburg, Den Boschen omliggende Gemeenten een demonstratie gehad.Voor dit doel waren 2 huisjes gemaakt van 2^ Meter breed en hoog. Het eene huisje wasniet en het andere huisje wel behandeld met PERNO-VLAMVRIJ*In het niet behandeide huisje werd een thermietbom ontstoken va