Veel kwetsbare wijken staan aan de vooravond van complexe ruimtelijke ingrepen, maar de bewoners voelen amper invloed op wat er in hun directe woonomgeving gebeurt. Geef het collectief alsnog een stem en een wezenlijke positie bij het optuigen van een integrale wijkaanpak, bepleiten Elisabeth Boersma en Paul Terwisscha van Scheltinga. Versterk de lokale democratie en werk vanuit de wensen van de bewoners. Vernieuwen vanuit de visie van bewoners is een veel betere manier om al die verschillende vraagstukken daadwerkelijk en in samenhang met elkaar op te lossen.

De loep ligt al lang op naoorlogse woonwijken met veel sociale woningbouw. Alle grote actuele vraagstukken – slechte, niet duurzame woningen, toenemende criminaliteit, groeiende armoede, gebrekkig onderwijs en veel bewoners met een slechte gezondheid - komen samen in deze gebieden. Ondanks de langdurige aandacht van de overheid, ervaren de bewoners nauwelijks of geen verbetering. Enkele goede voorbeelden daargelaten, is in veel wijken sprake van een verslechterende leefomgeving, groei van het aantal (heel) kwetsbare bewoners en een toenemend slecht imago. De overheid antwoordt vervolgens met nog meer (van dezelfde) aandacht, denk aan de introductie van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. In het voetspoor van de beleidsmakers worden gebieds- en woningontwikkelaars in de wijk actief. Zij verkennen forse ruimtelijke ingrepen en toevoeging van grote aantallen woningen. Verdichting is voor hen de manier om een einde te maken aan volksvijand nummer 1: de woningnood.
In bovengenoemde sociaaleconomische en ruimtelijke aandacht schuilt het risico, dat bij de aanpak van buurten ruimtelijke processen leidend zijn en dat de beschikbare ruimte wordt ingenomen met nieuwe ‘milieus’ voor beter gesitueerde nieuwkomers. De instroom van koopkrachtige bewoners leidt tot een statistische verbetering in leefbaarheidsmonitoren. Tegelijkertijd zien de oorspronkelijke bewoners hun buurt ingrijpend veranderen; meer stenen, minder groen, alsook nieuwe voorzieningen - leuke cafeetjes en restaurants - die voor hen onbetaalbaar zijn, maar hun eigen problemen, zowel sociaal, sociaaleconomisch als ruimtelijk worden niet opgelost.