De gulden middenhuur
Bob Witjes, Martijn Eskinasi, Joost Zonneveld

Uiteraard is in de praktijk de weg naar een groter middensegment niet met rozen geplaveid. De woningbouw gaat langzamer dan gehoopt, de rente kan kennelijk altijd nog lager en onze steden zijn onverminderd populair bij jongeren, studenten, kenniswerkers en beleggers. En dus stijgen de woningprijzen en markthuren maar door. Eenvoudige recepten zijn er niet, want de woningmarkt is een complex web van partijen, posities en belangen. En daar gaan we in dit nummer van Ruimte + Wonen op in.
Jasper du Pont van Follow the Money trapt af en stelt dat het frame van middenhuur duur wonen legitimeert. Beter zijn we af, stelt hij, als de huren niet aan de leegwaarde gekoppeld worden, maar de maximale lening aan de huur voor een vergelijkbare woning. Peter Boelhouwer nuanceert dat wat: de middenhuur knelt financieel vooral bij woningzoekende lage middeninkomens en verkent beleidsopties om ze te ondersteunen, zoals betere afstemming van toegankelijkheidsnormen in koop en huur en een grotere rol voor corporaties. Vijf onderzoekers van Kadaster en CBS verkennen de nieuwe olifant in de kamer: wie zijn de nieuwe particuliere verhuurders, wat kopen ze en hoe verhuren ze het weer?
Ook hebben we een drieluik interviews met belangrijke spelers in het veld. De wethouders wonen van Amsterdam en Utrecht breken een lans voor behoud van middeninkomens in de stad en vragen het Rijk om meer instrumenten om het middensegment te kunnen reguleren. De IVBN, de koepel van institutionele beleggers, vindt dat bij monde van Frank van Blokland juist een groot risico voor de toekomstige nieuwbouwproductie. Ook komen drie corporatiedirecteuren aan het woord die een actieve rol in het middensegment nastreven.

In deze editie van Ruimte + Wonen gaat het niet alleen over middenhuur. Zo schrijft Petra Berkhout over de toekomst van de landbouw en Jeanet Kullberg pleit voor een prominentere plek voor landschap als het om de Nederlandse identiteit gaat. Daarnaast besteden we aandacht aan de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Vlak voor de zomer is de eerste versie daarvan gepresenteerd. Voor welke grote uitdagingen staat Nederland en met welke visie gaan we die aan? Steef Buijs, een oude rot in het vak, legt de eerste proeve van de omgevingsvisie langs de meetlat van succesvolle ruimtelijke nota’s uit het verleden. En een aanstormende wetenschapper beoordeelt de NOVI op ‘toekomstbestendigheid’. Spoiler: de gewenste toekomst heeft in de ogen van Tessa Cramer te veel de overhand. In de NOVI wordt vooral voortgeborduurd op het Nederland zoals we dat al kennen en de vraag is of dat een toekomstbeeld is dat recht doet aan de opgaven waar we voor staan.

Toch nog even terug naar de woningmarkt. Want ook op dat vlak staat Nederland, zacht gezegd, voor een grote opgave. Er moeten in de komende jaren vele duizenden woningen gebouwd worden om aan de vraag te voldoen. Nog los van het stevige probleem met stikstofuitstoot dat de bouw momenteel in zijn greep houdt, is het ook de vraag wie er voor gaat zorgen dat de betaalbaarheid van die nieuwe woningen binnen de perken blijft. Bij het ter perse gaan van dit nummer heeft het Rijk bekend gemaakt te investeren in de woningmarkt, maar blijft de verhuurdersheffing tot afgrijzen van de corporatiesector oplopen. En zowel particuliere verhuurders als institutionele beleggers lopen te hoop tegen toenemende regulering en belastingdruk. Wordt ook hier te veel voortgeborduurd op het Nederland zoals we dat al kennen?