Toch zijn er zorgen over dat platteland. Bettina Bock, hoogleraar inclusieve plattelandsontwikkeling aan Wageningen Universiteit en bijzonder hoogleraar bevolkingsdaling en leefbaarheid aan de Rijksuniversiteit Groningen, voorziet dat de bevolking ondanks de aanwas van nieuwe bewoners zal krimpen. Nog zorgelijker is voor haar de veranderende bevolkingssamenstelling; op het platteland wonen straks meer zorgbehoeftige, heel oude mensen. Wat ook speelt, de oorspronkelijke bewoners, op het platteland vaker lager opgeleid en met een lager inkomen, kampen met meer gezondheidsklachten. Er zal steeds meer sprake zijn van een kwetsbare bevolking.
Kunnen woningbouwcorporaties iets betekenen voor die zorgbehoevende ouderen? Wooncompagnie kiest ervoor om woningen in de kleine kernen meer levensloopbestendig te maken en tegelijkertijd in de grotere kernen woonzorgconcepten aan te bieden. In deze woonzorgconcepten komt een geleidelijke overgang van zelfstandige seniorenwoningen in het lage- middenen dure segment naar een intramuraal woonzorgvoorziening. Ook Woongoed Zeeuws-Vlaanderen staat voor de uitdaging om langer zelfstandig wonen mogelijk te maken. Zij onderzoeken of er kleine hofjes kunnen worden gebouwd, in samenwerking met Buurtzorg.
Ook zijn sommige corporaties bereid te investeren in voorzieningen. Woningcorporatie Zeeuwland steunt het project ‘Thuis in je dorpshuis’. Daar worden activiteiten naar behoefte van de bewoners georganiseerd. Dit leidt tot een sneeuwbaleffect. Mensen raken betrokken bij hun dorp en zijn weer bereid nieuwe dingen te organiseren. Marco van der Wel, bestuurder van Zeeuwland, ziet het echt als zijn taak om daar aan bij te dragen en zo dorpen vitaal te houden.
De bewoners van dorpen zien hun landschap veranderen. Met de dringende noodzaak om in het belang van natuur, biodiversiteit en klimaat te veranderen, staat de agrarische sector voor de uitdaging een fundamenteel andere bedrijfsvoering te vinden. Building Balance wijst agrariërs op de mogelijkheden van vezelteelt. Eénjarige gewassen als hennep, vlas, stro, meerjarige gewassen als miscanthus (olifantsgras) en houtige gewassen als wilgen en populieren bieden economisch perspectief. De opbrengst kan worden gebruikt voor de productie van biobased materialen voor de bouw van woningen.
Nederland heeft behoefte aan woningen, miljoenen nieuwe woningen. Waar worden die gebouwd? Het Planbureau voor de Leefomgeving houdt ons in een scenariostudie voor dat niet alleen voor woningbouw, maar ook voor energietransitie, water en klimaatmitigatie veel ruimte moet worden gevonden. En de investeringen die we nu doen in agrarische systemen, biodiversiteit, bodemen waterbeheer en landschap moeten lang meegaan en bijdragen aan de kwaliteit van de leefomgeving in de nabije en verre toekomst. Domineert het marktdenken, valt de samenleving uiteen in losse ‘bubbels’, zien mensen zich als onderdeel van de natuur of maken lokale gemeenschappen de dienst uit? Elk beeld leidt tot andere keuzes. Niemand weet wat de toekomst brengt, maar de keuze voor robuuste natuur en een leidende rol voor het bodem- en watersysteem in ruimtelijke ontwikkeling, kan volgens het Planbureau voor de Leefomgeving voorkomen dat we wegen inslaan die zich later alleen tegen extreem hoge kosten laten wijzigen.
Tegenstellingen maken plattelandsontwikkeling boeiend, zegt Bettina Bock. Er zijn allemaal tegenstrijdige emoties, bewegingen en belangen. In dit nummer gaat het ook over verschillen in natuurbeleving en de verdozing van ons landschap.