UTIJDSCHRIFT VOORVOLKSHUISVESTINGORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTINGEN DEN NATIONALEN WONINGRAAD1921 NS 4 2^ JAARGANG APRIL' fUITGAVE: HOLLANDSCHE UITGEVERS-MAATSCHAPPIJ,,AMSTERDAM"100.000D E U R E Nper jaar kunnen wijleveren, zoodra onzespeciaal-deurenfabriekte Zaandam in aan-bouw, gereed is.Doordeze massa-fabri-catie kunnen wij onzeHOLLANDD E U R E Ntegen ongekend lageprijzen aanbieden.Holland-Deuren wor-den gemaakt van primagestoomd engedroogdvurenhout. Holland-deuren wordenop keurgeleverd en niet eenjaar garantie tegenschranken.Vraagt inlichtingen enprijzen aan:N:V:HOLLANDSCHEDEURENFABRIEKC. BRUIJNZEEL & ZONENZAANDAM ^^vobr yolkswoningbouw, moderne landhuizen,woonwijken en luindbrpen.IV. TECmilSCII BUREJIUJQH. VISSEIIAWISTERDAMIIKantoor:Prinsehgracht 510. TeJ. C. 610, Z. 8130HOLLE DAKPANNEN ^Jr.:^;Z..GEPERSTE VLOERTEGELS en RIJNSTEENDRIELINGENTot elk kwantum leverbaar Speciaal voor den groot-WoningbouwLevering op strengste keur per schip en per spoorFir ma vl. DllUN I & CO. rel. Interc. No. 7Prima Roodeen BtauweHolle Dakpannenuit voorraad leverbaar.StoomdakpannenfabriekenDe Nijverheid enHet Blauwe HekFIrma B. VAN WIJK&ZOONTelefoon 81 WOERDEN,@ N.V. Beton Maatschappijvoorheen P. BOURDREZDicliertstal35 MN.5341 's-Q Q QaFabriek JE BIKHORSr - Tel. H. ms3QQSOQ&easseBfflQffiaQ&e@f.G[ ;triBAGIJNESTRAAT 4?8 -- VGRAVENHAGETELEFOON 866o-- Kantoormeubelen in prima kwaliteit --UtrechtsclielietoiiJizerliouwtiDir. W. VERMEULEI^Utrecht - Willem v. Voortstr. 7 - Tel.|iiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH^Rollerdamsclie Glasliaiideli2eA. BOS W. A?N.ROTTERDAMLombardstraat 3--5--9--11--13 -15GLASVERZEKERINGDRAAD EN GERIBD GLAS VOOR DAKBEDEKKINGSCHETSEN VOOR GLAS IN LOOD WORDEN GRATISVERSTREKT -- ALBUMS VOOR GEETST GLASWORDEN FRANCO TER INZAGE GEZONDENliiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiuiiiniiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii^f^"" PARKETVLOEREN11V. LIND[NKiP's iNDUSTRIE[L[ MIJ., iSTERDi IHoliandlI KEIZERSGRACHT 409 - TELEFOON C. 4065I SP]I ^TELEFOON C.SPECIALITEIT IN lo Mm. VISCHGRAAT-PARKET a fl. 11.50 PER VIERK. METERAKERSTRAAT 95 - TELEFOON No. 417Leverl alle bouwniaterialeo tegeo sclerp concurreerende priizen.MASSING & BROEKHOFROZENGRACHT189-195 Tel. N. 8659AMSTERDAMMEUBELSTOFFEERDERIJSPECIALE INRICHTING VOOR HETMAKEN EN STOFFEEREN VAN ZITMEU-BELEN, NAAR TEEKENING EN E I G E NONTWERPCLUBFAUTEUILS EN CHESTER-FIELDS IN KATOEN VOORRADIGANTOON GELDENSNijmegenSTEENFABRIKANTBeloisclie SteenenWaaisteenenBasaitine-TegelsBESCHIKBAARCABOTI N E- - HOUTBEDERFWERENDE - -CREOSOOTOLIEVERF en BEITSin alie standhoudende diepe kleurenhet eerste en eenige goede levertDe Fa. BUDDING X Co.AMSTERDAM. -- Telefoon 3287 Zuid.Cornelis Trooststraat 59.WONINGBOUW H.H. Architecten en AannemersBETON DORPEIS - NEUl - PlllEN - PUIIEH - VOLGENS lEEKElGFifina L. J. J. Donswijk & Zn. - BEIONfllBRIEK GEIRUIPEIDOORHBESCHIKBAARVAN OMMEREN & C?.PAUWSTRAAT - ARNHEM - TEL. 800Spiegel-, Vensterglas, Verfwaren, Geslepen glas,zoowel blank als verzilverdS p e c i a a I voor meubelmakers en carosserie-fabrikantenABONNEERT U OP HETTijdschrift voor Volkshuisvestingen den Nationale Woningraad]^L [AN^E^?L3AriU5CA'TERRAZZD sUTRECHT ISPECIAAL Deuiterstsoliedeen hygienischeCLOSET-ZITTING- Geen onderhoud meer -Vraagt inlichtingen en prijs :rirmo BERNISEH I BRSi - le KIIMEGEHElectr. Smederij H. J. SANDERSN. Z. Voorburgwal 134 - Telefoon C 1418AMSTERDAMBouwsmeed werk, Hekwerk etc.Briet- en Teleyram-adresKANTOOR 8-12--1i-6DR. JIIN BERENDSSTRmiT 76- TELEFOON 2360 -N.V. ,,NEDERLAND"Gewapend Beion en Bouwwerken~ NIJMEGEN =-^^^=Timmerfabriek te Nijmegen :-Steenfabrieken te Deventer en VenioDIRECTIEM. O. KONINGSTEL. 1012J. THUNNISSENTEL. 1679TECH-ADV.Ir. S. LA ORIE. C. KHANDEL IN FIJNE HOUTSOORTEN EN MACHINALE HOUTBEWERKING -- VRAAGT PRIJS VANDEKTREDEN, DREMPELSTUKKEN, LEUNINGEN, STIJLEN, ENZ.H. I. M.IGEBR. VAN HASSELTX Co. - flmslGrilaiii - Gilles v. LedenhergsM 126 - M II. 3604= STEENFABRIKANTEN =KAMPEN en AMERONGENKONING & BIENFAIT, Da Costakade 104, AmsterdamOnderzoek van ALLE materialen voor den VOLKSWONINGBOUWF. J. J. BRAKEL Cartesuisstraat 97 den HaagTERRAZZO en GRANIETWERKEN - GEWAPEND BETON - KUNSTMARMERFABRIEKSCHOORSTEENMANTELS - AANRECHTBLADEN - VLOEREN - WANDBEKLEEDING ENZ.LEVERING TEGEN C O NC UR E ER E ND E PRIJZENHOLLANDSCHE MAATSCHAPPIJTOT HET MAKEN VAN WERKEN INQEWAPEND gETON's-GRAVENHAGEGroot Hertoginnelaan 258TEL: 138/139Telegramadres: BETONIJZERGestort Kapitaal: f 4.000.000.--Reserves: f 460.000.--ONTWERPENENBEOROOTINQENWORDEN OP AANVRAOE GRATIS VERSTREKTNAADLOOZE VLOEREN: DOLOMENT D.R.P.IMITATIE-RUBBERVLOEREN ..HOLLAND"IR:IIIIIIIIIIIIIIIU:i;=nFELIX I PBoskoop'sTooie en best gesorteerde BoornkweekerijeniiGeill. prijscourant gratis%>Ontwerpen van groote en kleine TuinenH i\di'.-.bUWTf.iETERNIT:::wDL5T0F-*:-^ 5CHILDER.KET SPECIAAL AORESVOORSPATWERKMOOERNE WANDBESCHILOERINCdtf AMSTERDAM W. JELSMA LOMAKSTR WHSiff TttlP. Z 7587. - '^'W UITVOERING DOOR GEHEEL NEDERUND.mBESCHIKBAARGereserveerd VOOPFirma M. L. VAN DE LAARVerschenen:AMSTERDAM ALS IN-DUSTRIE- HANDELS- ENWINKELSTADmet een woord van inleiding doorJAN FEITHEen mooie uitgave op kunstdruk-papier met vele illustratiesPRIJS; f 1.25Verkrijgbaar bij den boekhandelof bij de Holl. Uitg. Mij Amsterdam- 565 Heerengracbt Amsterdam -i:====================yHet magazijn van IJzerwaren en Gereed-schappen van G. de Haas&Zoon thansgevestigd Leidschestraat b. d. Keizersgrachtwordt binnenkort verplaatsi naarKERKSTRAAT 104 tusschen Leidsche enSpiegelstraaf. Telefoon blijft 2875 Noord.RONDE EN OVA LE? >? ^\N " W^?'? '?'{i ^.1 ~ ^\^'^^^^H BEtON RIOLENPNEUMATISCHE STAMPINRICHTINGTROTTOIR TEGELSs EN BANDENN. V. Vigorose Cement Industrie1*5mSBf ' ^ij^^^^^HHP"^"^ J DE METEOOR - RHEDEN (G)TELEFOON 205 -- EIGEN SPOORAANSLUITINGINTERIEUR RIOOLBUIZENFABRIEKSEPTIC-TANKS OP ONS FABRIEKSTERREIN; >-f^Verwijdering vanFAECALIEN en MENAGEWATERdirect uii de riolen is alleen afdoende enhygienisch mogelijk door toepassing onzer,,SEPTIC-TANKS"Onze Noord-Holland Basaltine Tegeisworden vervaardigd van de allerbeste grondstoffens onder ZEER HOOGEN HYDRAULISCHEN DRUK sVRAAGT INLICHTINGEN EN PRIJZENMaatschappij Betonwerk Noord-HoilandTclcf. 1532 = WORMERVEER = Tclcf. 1532:iiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiigiiiiniiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiii:I Ir. A. J. ZUIDERHOEK5 Laan van Meerdervoort 65. Tel. H. S0725 - 's - G r a V e n h a g eHiiiiiiiiiiiiiiMiHiisiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiMiiiiHiiiiniiiiiiiMniimAannemer vanGewapendBetonwerken?STEENMANTELS-BEKLEEDINGENWWERKEN IN ALLE NATUURSTEEN-SOORTENwerken - Sfeenhouwerij FartirGTbEKkER^HILVERSUM Tel. 1301MARMEREN ---^uFahr. v. MarmerW. PIEKGELUIDDEMPENDJ (DUURZAAMRU BO-TEG ELVLOER EN VLAMOVEN STRAAT-EN METSELKLINKERSm DRIELINGFORMAAT M (IMITATIF-RURRER)Vraagt Prijsopgave en Prospectus aan:F. OVERING & Co.\i CONST. HUYGENSSW G7 - iSTERDiALPHEN % RUN HYGIENISCH| I ARTISTIEKMAANDBLAD 2E JAARGANG m 4 15 APRIL 1921TIJDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINQORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUT VOORVOLKSHUISVESTINQ EN VAN DEN NATIONALEN WONINORAADREDACTIE VOOR HET INSTITUUTK. P. C. DE BAZEL, H. P. J. BLOEMERS,IR. J. H. FABER, MR. D. HUDIG, IR.P. BARKER SCHUT, IR. J. M. A. ZOET-MULDERVASTE MEDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KRUSEMAN, IR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D.E. WENTINKADRES DER REDACTIEEN ADMINISTRATIE ENSECRETARIAAT VAN HETINSTITUUTWAAG, NIEUWMARKT - AMSTERDAMADVERTENTIESHEERENGRACHT 565 -. AMSTERDAMABONNEMENTSPRIJS is.-DE LEDEN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING (LIDMAATSCHAPVOOR PHYSIEKE LEDEN f 7.50) ONTVANGENHET BLAD KOSTELOOSLOSSE NUMMERS f 1.50INHOUD: NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING: Officieele Mededeelingen -Woningbouw te Ede door G. Feenstra - Welke Woningreserve is er noodig ^ door Ir. J. M. A. Zoetmulder -Huurcommissiecijfers door J. H. Schaad - Verslag over het jaar 1920 betreffende de financieele controle vanWoningbouwvereenigingen - De alcoofwoning door H. - Bedreiging van den vereeriigingsbouw, eeneerste teeken ^ door H. - Kroniek door P. B. S. - Uit de Pers - Binnenland - Berichten enMededeelingen van Gemeentediensten - Buitenland - Overzicht van Tijdschrif.ten - Wetten, KoninklijkeBesluiten, enz. - Ingekomen boeken, geschriften, enz.NATIONALE WONINGRAAD: Officieele Mededeelingen - Het rapport over de bouwvereenigingendoor D. Hudig.OFFICIEELE MEDEDEELINGENDoor het dagelijksch bestiiur is een schrijventot den Minister van Arbeid gericht, waarin hetde in de vergadering van 26 Februari geuitebedenkingen tegen het Album en de circulairesvan 25 Juni 1919 en 30 Juli . 1920 aan denMinister heeft kenbaar gemaakt.Met welwillende medewerking van het CentraalBureau voor de Statistiek zal het mogelijk zijnvoortaan de woning-statistische gegevens, welkevoorkomen in het Maandschrift voor de Statistieken die binnenkort vermoedelijk uitbreiding zuUenondergaan, geregeld als bijlage tot ons Tijdschriftaan onze lezers te verstrekken.WONINGBOUW TE EDEArchitecten : G. Feenstra te Arnhem enL. V. Zoelen Hzn. te EdeIn het najaar van 1919 werd aan ondergeteekendede opdracht verleend namens de bouwvereeniging,,Ede" te Ede, om een bebouwingsplan voor ? 150woningen te ontwerpen op een voorloopig aange-kocht terrein.Daar de ligging van dit terrein ten opzichtevan de gemeentelijke uitbreidingsplannen nietgunstig was, moest dit plan worden opgegeven.Aan de vereeniging bleef ten slotte niets andersover dan een smalle strook grond, bij de gasfabriekgelegen. Besloten werd, in afwachting van het be-schikbaar komen van nieuwe terreinen, een 26-talkleine woningen te bouwen. De teekeningen hier-voor waren gereed en de aanbesteding zou volgen,toen zich plotseling een nieuwe omstandigheid deedgelden.Patrimonium's Bouwvereeniging, die met harenArchitect L. v. Zoelen Hzn. reeds een 26-talwoningen had gebouwd, toog wederom aan hetwerk op een terrein, gelegen tegenover dat van debouwvereeniging ,,Ede" ; de Heer van Zoelen wasreeds in vergevorderden staat met de voorberei-dingen.Om eenheid van werken te krijgen, beslotende vereenigingen wederzijds hun architectenvrijheid te geven onderling in overleg te treden,Dit overleg is geschied met als resultaat een zoovolkomen samenwerking, dat niet meer het werkvan een architect is tot stand gekomen, maar hetgeheele plan als de uitkomst van beider streven iste beschouwen. Het werk is op geen enkele?6Fig I. Situatie woningbouw te Ede,wijze meer het geestelijk eigendom van den eenof van den ander. Het is mij een behoefte dithier uit te spreken, omdat men zoo gaarnegeneigd is, om alleen op de aesthetische zijde teletten. Aldus echter doet men evenzeer onrecht aande beteekenis van de uitvoering, als men andererzijdszou doen, door het aesthetische op het tweede plante stellen.De beide architecten waren gelukkig van een enander ten voile overtuigd, toen zij hun samen-werking aangingen.'Het kleinzielig dogmatisme (wat zoowel terlinker- als ter rechterzijde heerscht, al wil men deeerste wel eens vergeten !) om de keuze der archi-tecten te bepalen naar hun. religieuze of politiekegezindte, is in dit geval ter zijde gezet.Waar schijnbaar nergens meer dan op het gebiedvan den woningbouw bevoorrechting van vriendjes,familieleden of geestelijke broeders plaats vindt, ishet goed van deze plaats ook eens op een andereopvatting te kunnen wijzen.' Algemeene opzet. Het stond bij de vereenigingenvast, dat een bebouwing moest plaats vinden inden geest van een tuindorp, al is dit door deomstandigheden meer of minder een relatiefbegrip.Door de beplanting der wegen, alsmede doordie der voortuinen in een verband aan den weg tetrekken, (op de foto's is deze jonge beplanting reedsgedeeltelijk te zien), wordt zooveel mogelijk ge-streefd naar wat men noemt ,,huizen in een tuin".Deze beplanting werd uitgevo'erd door den tuin-architect Lindeman uit Arnhem.De richting der windstreken bepaalde in hoofd-zaak de richting der meeste wegen, terwijl bestaandewegen de grenslijnen werden der drie hoofdvakken,welke men op de situatie zal herkennen.Vanwege het gemeentebestuur werd n.l. de91Fig. 2. Dubbel huisje. Type B.wensch uitgesproken, in verband met onzekerheidaangaande den aankoop der gronden en de uit-voerbaarheid van het plan, zooveel als doenlijk eenbebouwingsplan te ontwerpen, waarvan de hoofd-vakken als afgesloten vakken konden worden be-schouwd.Enkele sterk naar voren komende wenschen enhet feit, dat tusschen dit deel en de overige be-bouwing niet aan te koopen terreinen waren gelegen,hebben het plan voor het Oostelijk gedeelte vanhet terrein sterk beinvloed.Een hooger gelegen gedeelte in het terrein be-paalde de plaats van een eventueel volksgebouwtje,terwijl speciaal in dit gedeelte van het plan is ge-tracht tot grootere groepeeringen te komen, watveelal eenvoudig bereikt werd door de schuurtjesniet achter, maar tusschen de huizen te projec-teeren.De grootte van het terrein is i 12H.A. ofnaaftrek van wegen, voortuinen en plantsoenen,8.5 H.A. Het aantal huizen is 330, zoodat per H.A,een getal van 39 woningen is geprojecteerd.Van de zijde der Directie van Gemeentewerkenen van het dagelijksch bestuur der gemeente werdalle mogelijke medewerking verleend; van denRaad kan dit niet worden gezegd.Een en ander is oorzaak geweest, dat het meestwestelijk gedeelte niet kan worden afgebouwd.Dit is zeer te betreuren, omdat daarin juist de o. i.meest geslaagde elementen waren te vinden.De aandacht van het gemeentebestuur is denlaatsten tijd zeer sterk gevestigd op den particu-lieren bouw, waaraan het helaas, naast de zeergematigde eischen van de Regeering, betrekkelijkweinig eischen stelt. Wellicht zullen onze uitbrei-dingsplannen nog eens bebouwd worden met deproducten van dezen bouw.Voor den middenstandswoningbouw werd eenander terrein gekozen. Het is niet indenkbaar dat00k daarvan slechts 1/5 zal worden gebouwd, zooalshet werd geprojecteerd, en dat 4/5 volgebouwd zalworden met particuliere woningen.Niettegenstaande deze ontgoocheling blijft hetBestuur der Woningbouwvereeniging ,,Ede" volgoeden moed, zooals wel blijkt uit het feit dat zijeen meubileeringstentoonstelling organiseerde, die^^Fig. 3. Woningtype A.niettegenstaande alle sombere voorspellingen, zeerdruk bezocht werd. Als typeerend mag hier wordenmedegedeeld dat alle voorwerpen en meubels metstoffeeringen gekocht zijn bij een paar winkeliersin Ede, die zich belangeloos beschikbaar stelden.Een en ander bleek (al is het niet geheel stijlvolgeweest) door de rustige verhoudingen zeer inden smaak te vallen en was door den geringenkostprijs 00k beschikbaar voor arbeidersbeurzen.Plattegronden. (Fig. 5--8). De plattegrondenbehoeven weinig toelichting. Gestreefd is naarzonnebestraling in alle kamers,ook door verwisselingvan de plaatsen der ramen.Architectuur. Bij de architectuur is gestreefd naareen horizontale werking, met gebruikmaking vanenkele hoofdtypen van kozijnen. Door weinig dak-vensters toe te passen (de gevels zijn - 2 M. bovenden zoldervloer opgetrokken) heeft een en andermisschien (zoolang de begroeiing zich niet heeftontwikkeld) een stug karakter verkregen, maar debewoning heeft hierdoor bijzonder gewonnen en...een huis is nu eenmaal niet alleen voor de voorbij-gangers.In het geheel zijn in aanbouw 128 huizen, waarvaneen 28-tal voltooid en bewoond. De bouwkostenvarieerden van /6000--/ 6650 per woning. Dehuurprijzen zijn verschillend.De foto's (fig. 2--4) geven een beeld van hetuiterlijk. Bij het huisje in fig. 3, waarvoor eenklein stukje grond overschoot, werden bij wijze vanproef, stalen ramen (werkmetaal Den Haag) toe-gepast. De tijd is nog te kort geweest om hierovereen oordeel te vellen.Middenstandsbouw. In fig. 9 is een afwijkendtype van middenstandswoning naar voren gebracht.Het (toch vaak te kleine) ,,salonnetje" is hierinvervangen door een badkamer met een kleine hal.Boven is een mooie groote slaapkamer.Arnhem, Voorjaar 1921 G. FEENSTRAWELKE WONINGRESERVE IS ER NOODIG?Het wekt misschien bevreemding thans, nu opzoovele plaaatsen het aantal woningen kleiner isdan het aantal woningzoekende gezinnen, de vraagte zien gesteld hoeveel leegstaande woningen ermoeten zijn.Toch is daarvoor goede reden. Al ware hetslechts om zich eens af te vragen of het wel aan-gaat maar altijd door den eisch te doen gelden uitDuitsche boeken van vroegere jaren naar hier over-gewaaid, dat er van het totaal aantal woningen drieprocent behoort leeg te staan.Wat hier verder ter sprake zal komen is niet hetwoning-surplus, dat het zoeken eener woning naareigen smaak voor een ieder vergemakkelijkt enveraangenaamt, maar we'ker instandhouding --het worde niet uit het oog verloren -- geld kosten de huren moet opdrijven. Over zulke luxe-din-gen kan in deze dagen gevoegelijk gezwegen worden.Het gaat hier alleen om de leege woningen, dieer noodzakelijk zijn moeten, zal de beweging derbevolking niet vast loopen en de nieuw gevormdegezinnen onder dak kunnen komen ; cok dan wan-neer het aanta! woningen even groot is als het aan-93Fig. 4. Dubbel huisje. Type B.tal gezinnen, die een woning behoeven, is eenreserve iramers onmisba?.r.Dagelijks trekken er gezinnen in een woning enelken dag moeten daarvoor dus leege woningenbeschikbaar zijn. Maar niet alleen den eigen dag,dat het gezin er in gaat, moet de woning leeg zijn ;zij moet reeds eenigen tijd te voren voltooid ofontruimd zijn geweest.Op een bepaalden dag dienen er dus woningenleeg te staan, bestemd om dien dag en de volgendedagen te worden in gebruik genomen en hoe langerde tijd IS, die er verloopt tusschen de ontruimingof voltooiing en het betrekken der woning, des tegrooter het aantal der leege woningen, die op diendag aanwezig moeten zijn.De kwestie aldus opzettend, komen er twee hoofd-factoren voor den dag, die beslissend zijn ter be-paling van het noodige surplus ; de duur van hettijdsverloop tusschen het beschikbaar komen enhet betrekken der woning en voorts het aantalmalen, dat er een woning moet betrokken worden.Omtrent den tijd gedurende welken een woningmoet leeg staan alvorens deze, hetzij voor het eerst,hetzij bij wisseling van bewoners, betrokkenwordt, zal dus in de eerste plaats een schatting zijnte maken. Van deze periode kan gezegd worden,dat zij in deze tijden van woninggebrek korter isaan te slaan dan in normale tijden, terwijl verderde opmerking voor de hand ligt, dat de volkswo-ningen -- de weekwoningen -- in den regel korterZuUen leeg scaan dan de huizen van hooger huur-ACMT?QQE.V?J-. 70NZ^OE-25QiT^waarde, die voor langer tijd verhuurd worden. Toch' zal, om de zaak niet te ingewikkeld te maken, bijde volgende beschouwingen geen onderscheidworden gemaakt tusschen de verschillende woning-soorten. Er wordt voor het hier bedoelde tijdsver-loop thans gerekend op acht dagen.Met opzet wordt hier niet afzonderlijk gesprokenvan nieuw gebouwde woningen, voor welke wel-licht een langere periode van leegstaan in aanmer-king zou komen. Het aantal dezer woningen tochis onbeteekenend, vergeleken bij het aantal wonin-gen, waarin wisseling van bewoners plaats vindt.Ter ontleding van den tweeden factor, -- hetaantal gezinnen dat in een bepaalden tijd in eengemeente een woning betrekt -- kan, afgezienvanbijzondere omstandigheden worden gelet op driegroepen van gezinnen :1?. de huwende paren, voorzoover die niet eldersgaan wonen, of niet een der partijen reeds overeen woning beschikt;2?. de gezinnen, die btnnen de gemeente verhuizen;3?. de gezinnen, die van elders komende, zich inde gemeente vestigen.Slechts zelden zuUen er gegevens beschikbaarzijn, waaruit de grootte van elk dezer groepennauwkeurig te berekenen valt.Gelukkig is er althans een enkel stel cijfers tevinden, dat een toepassing dezer methode mogelijkmaakt. Bedoeld worden de belangrijke staten aan-gaande de bevolkings-beweging te Rotterdam in deeerste 10 maanden van 1920, welke voorkomen inden eersten jaargang van dit Tijdschrift biz.274 e.v.Van deze gegevens worde hier tot het uitwerkenvan een voorbeeld gebruik gemaakt en wel doorte kiezen de maand Juni, die een der ongunstigstemaanden bleek te vormen ten opzichte der ver-eischte woningreserve,Het geheel aantal woningen in de gemeente Rot-94Fig.6 rypf.O.ENL. ^sVCX)C2G?V?L. ZONZ^Ot22Qf\.KtUDEBKFig. TYPE G VCX3QGEVELUQQING ONVEDJCHIL-.7 LIG. t^^^ TOA/CnENCaSOCJWDE. V^HOOCZTJE/terdam is in Juni 1920 te stellen op 106.000, zoodater in die maand werden aangetroffen106.000 X 30 = 3.180.000woningdagen.Naast dit totaalcijfer worde vastgesteld het aantalnoodige leege-woningdagen in dezelfde maand, omzoodoende te komen tot het percentage, dat hetaantal leege woningen vormt van het totaal aantal,de gebruikelijke vorm waarin de woningreservewordt uitgedrukt. Als periode van leegstaan wordtaangenomen een tijd van 8 dagen.Het aantal malen, dat er een leege woning raoestbeschikbaar zijn, is het volgende ;1?. voor huwende paren :totaal aantal huwelijken (regel 2) 581te verminderen met de gezinnen,die naar elders vertrokken, (regel6 en 19) 73voor het huwelijk reeds een wo-nin hadden (regel 15, 16,25) 78voor gezinnen, die binnen de ge-meente verhuizen (regel 41-48)voor gezinnen, die zich in de ge-meente komen vestigen (regel 32)- 151Blijft 4301248251' 'i'St w --#--itiuiJiiii IMIII.I niiniiMii ilW millii'n?-i|])--w-t;iiii?Mi^f T'/Rt/A'^O^IDOfNPLEIN^VCXJCqEVEL. ,LICOINQ ONVE.OA:HlU-lQ.lNi-(OOD.239M?|TTiiniiii| -^mTe Z2.va.zn 1929\ZZJ^f kTLDNIvfPE MlDOEN^rANQAVONIINiqIN|t-IOUD.26o M* LiqqiNQVOOI^qE,V?L. ONVElQ^rilLUQ.In de maand Juni zijn er dus noodig geweest :8 X ig29 = 15.432 leege-woningdagen.Daar het aantal beschikbare woning-dagen3.180.000 bedraagt. wordt voor het noodzakelijkpercentage onbewoond te Rotterdam gevonden :15.432 X 100= 0.49 %.3.180.000Geen 3% dus, maar slechts 1/2 % en, als menvoor het leegstaan telkens 2 weken zou stellen,wat zeker te lang is, nog slechts i %.Kan er, met dit cijfer voor oogen, in de sombergekleurde profetieen omtrent de woning-voor-ziening hier en daar niet een lichter toets wordenaangebracht! Als er voor het geheele land kan wor-den volstaan met eene reserve, die 2 tot 2^l-2,'pr:o-cent kleiner is, dan is het benoodigd aantal wonin-gen 29.000 tot 36.000 minder. Of, wil men zijnoptimisme 00k in millioenen-klanken lucht geven :er is 220 millioen gulden minder aan stichtings-kapitaal vereischt en voor bijdragen kan jaarlijksop 7 millioen minder worden gerekend.Niet al te zeer zij aan zulk een stemming toege-geven, daar kalme nuchterheid nog past bij het95verder cijferen. Met het Rotterdamsche voorbeeldzonder meer kan immers de zaak niet worden afge-daan. Dat de fameuse 3 procent iets van de geusur-peerde glorie zal hebben in te boeten, het is zekerniet al te lichtzinnig dit te verwachten. Maar mindervlot zal het gaan, te zeggen wat er voor in de plaatsmoet gesteld worden.Of zou missthien geen enkel percentage de eertoekomen als overal geldende maatstaf voor nood-zakelijke woningreserve te kunnen dienen ?Dat er lets niet in der haak is met het aanduidender woningreserve in een percentage van het totaalaantal woningen, is grif te erkennen. De getallender huwehjken en verhuizingen binnen de gemeenteevenredig te stellen aan het aantal inwoners dergemeente, dus aan het totaal aantal woning
Reacties