TIJDSCHRIFTVOORVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN |1929 Ng 7 10' JAARGANG JULIGELUIDDEMPEND SPIJKERVASTGIPSNWANDBRANDVRUEen Dipecteup van Gemeente-wspken : ,, ^de opgedane ep-vapjng is wel van dien aapd,STERKdat fk ze nneep in de gemaente-bestekken van scheidingsv^^andenzai voopscihpjjven .,,... "N. V. D E M E T E O O R TELEFOON 205 D E S T E E GN.V. VAN MUNSTER'S UiTGEVERS MAATSCHAPPIJ - HAARLEWIMERWEG B 378 - AMSTERDAM (W.)HUINCKSB0UWMIITEiilllLENIIllNO[[ - UTRECHTaLAS VOOR VERLICHTING van donken vertnkkeRDETECTIVE {las - VLOER- EN WANDTE6EUHOUTGRANIET voor Woeren en uitgesicten traptradenASBE8T CEMENTPLATEN vlak en {WloiM --TRAPWELBANDEN voor beseherming van taaptredenDEUR81.UITERS sluHan dewen etfuiMiiilowWJINCKCOLIT om vloeran, kaMeis, muren wateniieUen kurkdroog te makenVRAAGT KOSTELOOS rNLICHTINGENUTRECHT Telegram adres HUINCKTEI.EF. 11042 SPRINGWEG TELEP. 11042INCASSO-BANK..Volgestort Kapitaai f 30.000.000 .Reserve f 8.400.000.--AMSTERDAMHeerengr. 531 -537, S19-525 Linnaeusstraat 37hoek Vijzelstraat Middenweg 4-8Adm, de Ruyterweg 84-86 Nieuwmarkt 27Bilderdijkstraat 50 Overtoom 89Ceintuurbaan 91 Weesperplein 2Damrak 83 Weesperzijde 33 BHaariemmerplein 2 Willemsparkweg 80van Woustraat 217Rotterdam 's-GravenhageLeuvehaven 103 Lange Houtstraat 19Goudschesingel 229 Statenlaan 46Heemraadssingel 169 Laan v. Meerderv. 228Groene Hiiledyk 70ALMELO """" LEEUWARDENARNHEM MAASTRICHTDELFT NAALDWUKDORDRECHT NIJKERKENSCHEDE SCHIEDAMEINDHOVEN TILBURGGRONINQEN UTRECHT'S-HERT0GENB08CH VOORBURGHILVERSUM WORMERVEERZAANDAMALLE BANKZAKENP. J. VAN SCHAIK H^znE?l(ERlt,srEClllllLgnwlOlll;EN,smllllsrlllUlIlEl-- NASSAUKADE 312 - TEL. 23485 - ADAMWetiig Qedeponi>?rd Handels-MerkiSOLA-BOUWHET BE8TE EN GOEDKOOP8TE SY8TEEM VOORHET BOUWEN VAN COMPLEXEN VOLKS- ENMIDDEN8TAND8WONINGEN. - 8ELFSUPPORTINGN.V. INTERN. GEWAPENDBETONBOUW BREDAUITGEVOERD O.A. PLM. 370 WONINGEN VOCm DEGEMEENTE 's HERTOGENBOSCH - NOG IN UITVOERINGO.A. 400 WONINGEN VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAMKONING & BIENFAIT - Da Costakade 104^^ AMSTERDAMOnderzoek van alle materialen voor den VOLKS WON INGBOUWIIMAANDBLAD 10^ JAAROANG N^ 7 JULl 1929TIIDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINQINI Hill. iiiiiiiii nil trivi CTPP^FROII \Y/ '""""" """"""" '"""I I iiiiiiiiiiiiiiiiiiiii ClN olCUCoVJUW III! iiiiiiiiii iiiiiiiiiii >ORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS-VESTINQ EN STEDEBOUW EN DEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BOND VAN WONINOBOU W V ER EENIGINGENREDACTIE VOOR HET INSTITUUTH. P. J. BLOEMERS, J. DOUWES JR.,MR. D. HUDIG, IR. P. BAKKER SCHUT,IR. J. M. A. ZOETMULDEHVASTE MEDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KRUSEMAN, JR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D.E. WENTINKREDACTIE VOOR DEN WONINGRAADMR. DR. G. VAN DEN BERGH, J. BOMMER,G. F. LiNDEIJERADRES DER REDACTIE ENADMINISTRATIEENSECRETA-RIAAT VAN HET INSTITUUTKLOVENIERSBURGWAL 70 - AMSTERDAM-- VAN DEN --NATIONALEN WONINGRAAD-- ROELOF HARTPLEIN 4 ---- ADVERTENTIES --V. MUNSTER'SUITGEVERSMAATSCHAPPIJHAARLEMMERWEG B 378 - A'DAM (W.)ABONNEMENTSPRIJS. fDE LEDEN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW(LIDMAATSCHAP VOOR PHYSIEKE LEDEN f7.50)EN DE LEDEN VAN DEN NATIONALENWONINGRAAD ONTVANGEN HET BLADKOSTELOOSLOSSE NUMMERS f I.INHOUD: NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW:Officieele Mededeelingen - Stedebouwkundige vraagstukken te Amsterdam door Iv. W. A. de Graaf -De krotopmiming in Amsterdam door Ir. A. Keppler - De vermeerdering van den wonmgvoorraad en deaanwas der bevolking in 1928 in de belangrijkste gemeenten van ons land - Uitbreidmgsplan enbouwvergunnmg door H. - Het werk der Schoonheidscommissies door H. - Binnenland - Overzichtv3n tiiQschriitcriNATIONALE WONINGRAAD, ALGEMEENE BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN:Officieele Mededeelingen - Het be2;oek aan de jaarvergadering door J. B. - Kort Verslag van de i6de jaar-lijksche ledenvergadering van den Nationalen Woningraad, A. B. v. W., gehouden op Zaterdag 25 Mei1929 te Gouda, II - Van de Afdeelingen.OFFICIEELE MEDEDEELINGEN27 Juni werd te Amsterdam de jaarvergaderingvan het Instituut gehouden. De aftredende be-stuursleden Mej. P. H. Hubregtse en de HeerC. Woudenberg werden herkozen. Na de behan-deling van de huishoudelijke aangelegenhedenhield de Heer Ir. A. Keppler een lezing metlichtbeelden over ,,Het ontstaan en de stedebouw-kundige ontwikkeling van de stad Parijs", welkelezing met aandacht werd gevolgd.Het bureau van het Instituut zal met het oogop de vacanties van 29 Juli tot 5 Augustus ge-sloten zijn.STEDEBOUWKUNDIGE VRAAG-STUKKEN TE AMSTERDAMIn het Westen en Zuiden van Amsterdam is in delaatste jaren een nieuwe stad verrezen. De wijze,waarop deze is tot stand gekomen, mag vvordenbeschouwd als een uiting van grootsche activiteit,waarop men trotsch mag zijn.Toch heeft het daarbij in veel opzichten aanstedebouwkundige leiding ontbroken. Amsterdamis op stedebouwkundig terrein achter: een algemeenuitbreidingsplan ontbreekt tot dusverre. Wei zijnnoodgedwongen partieele uitbreidingen ter handgenomen, en vaak met zeer goede resultaten, dochdat neemt niet weg dat, ook omdat het stedebouw-kundig inzicht zich in den laatsten tijd zoo krachtigheeft ontwikkeld, thans de tijd is aangebroken omtot een algemeen uitbreidingsplan te komen.Hoe ligt het probleem van cultureel standpuntuit bezien?Onze tijd, zoo critisch ten aanzien van eigencultuuruitingen, betoont -- en terecht -- grooteneerbied voor de wijze, waarop de klassieke uitlegvan Amsterdam is geschied. Men was toen gebondenaan het vestingsysteem, doch juist in die gebonden-heid bleek een groote kracht tot harmonischestadsuitbreiding gelegen te zijn. Toen de stad vanhaar vestingmantel ontdaan werd, wisten de toen-malige burgers geen gebruik te maken van deverkregen vrijheid. Van stedebouwkundige opvat-tingen blijkt in de negentiende eeuw weinig; polder-slooten behoorden tot de belangrijkste richtlijnen.Die periode is voorbij en de nieuwe tijd toontzich in den nieuwen uitleg. Het is thans aan deburgers van Amsterdam om te zorgen dat men130ARTIKELENARTIKELEN131later met dezelfde bewondering zal spreken overdezen uitleg, als wij nu over dien van de zeven-tiende eeuvif.Maar de inspanning om dit te bereiken zal veelgrooter moeten zijn. Immers is het probleem, ver-geleken bij vroeger, veel en veel ingewikkeldergeworden. Hendrick de Keyser kon in een onder-onsje met eenige HH. regenten kwesties oplossen,die thans jaren van studie, vele commissies,ettelijke moties eischen, en waarover tal vaninstanties hun stem laten hooren.Doch al moge men een verzuchting slaken overdeze gecompliceerdheid, zeker zou het niet zijn tewenschen, dat thans wederom alle macht bij enkelepersonen zou komen te berusten. De vraagstukkenzijn tegenwoordig te veelzijdig geworden om doorenkelen omvat te kunnen worden. Samenwerkingvan vele deskundigen en alle belanghebbenden isnoodig en 00k dan zal een harmonische ontwikkelingalleen mogelijk zijn, wanneer alien uit eigen aan-drang naar eenheid streven. De menschelijke onvol-maaktheid speelt ons hier vaak parten en ditbehoort tot de eigenaardige moeilijkheden, die aanden opbouw van een doeltreffende organisatie inden weg staan.D it alles en de genoemde achterstand maken hetzoo moeilijk in tal van opkomende gevallen dejuiste beslissing te nemen. Daar komt bij dat menveelal niet beschikt over doeltreffende middelen.Men denke aan het aanwijzen van gebieden, waargebouwd mag worden en van de terreinen,die ,,groen" (in den stedebouw tot een hoogstbelangrijke kleur geworden!) moeten blijven ofworden. Veel meer dan vroeger vragen talloozevraagstukken studie en oplossing, voor tot hetvaststellen van een plan kan worden overgegaan.Om er slechts enkele te noemen.Daar is de vraag van de havenuitbreiding; wathet Oosten betreft, hangt die samen met hetIJ-meer. Ook aan de uitbreiding naar het Westenzitten vele moeilijkheden vast.De verbinding met de in zoo korten tijd totstand gekomen woonwijken benoorden het IJ is,dankzij den nieuwen pontdiensten, veelverbeterd,maar de noodzakelijkheid om te komen tot eenafdoende verbinding is er slechts door verschoven.De ligging der spoorwegen, zooals die thans inhet Oosten de deelen der stad scheiden, wordt meeren meer ontoelaatbaar. Gelukkig wordt de nieuweceintuurspoorweg, die over misschien een jaar oftien gereed zal zijn, waarschijnlijk als hooge baangebouwd, zoodat de wegen er onder door zullenkunnen worden geleid. Maar ook de bestaandespoorlijnen binnen de stad moeten naar bovenworden gebracht om tot dergelijke toestanden tekomen. Millioenen zijn daarmede gemoeid.De groote verkeerswegen van de stad uit naarbuiten vormen een zeer belangrijk vraagstuk; hunvaststelling is echter een zaak, die van vele instantiesafhangt, instanties, die veelal haar eigen inzichtenDe Jonkerstraat in 1938hebben en met wie de onderhandelingen, voor menzekerheid bezit, vaak van langen duur zijn. Amster-dam kan echter geen plan voor de stad zelf op-stellen voor het weet met welk plan voor deuitvalswegen rekening gehouden moet worden.Dan eischt het vraagstuk van bouwen op polder-peil dan wel op tot boven boezempeil opgespotenterrein oplossing; een commissie zal daaromtrentbinnenkort rapporteeren.Onlangs is ook een commissie ingesteld om devraag te beantwoorden of hooge bouw in Amsterdamnoodig, mogelijk en wenschelijk is.Eerst wanneer men over deze kwesties en nogvele andere voldoende is ingelicht, is het makenvan een plan, dat waarlijk aan de eischen van hetleven van een groote stad voldoet, mogelijk.Wat nu den nieuwen uitleg betreft, het meestopvallend voor den bezoeker is wel de geheelandere opzet dan die van vorige uitbreidingen,voornamelijk zich uitend in de ruime straten enpleinen. Karakteristiek zijn de platte daken. Dearchitectuur is sterk gevarieerd; de snelle wisselingin opvattingen weerspiegelt zich in de groote ver-t^^ ARTlKfiLENi: ilUILCNDUPqVOOB DE QANCCClNQi:OUDC CKTMANS.BATAVIEB SXQLa.UlLCNBUEQCg STBhAT.MfjtimMfli^^m^SyNf^cqeM^viNWeNSTeta.jn. IROMNTHA.I. BC*AAR-MtlOOLKnOUENVANiaeRsqANguiLtMBucqcaqeACtn.i: :iL 10 20, 30.I I I I I Ito 50HJ=scheidenheid van bouwwij^e. In West zijn het inhoofdzaak woningen voor arbeiders en kleinenmiddenstand. In Zuid en Zuid-West liggen woon-buurten voor beter gesitueerden. Berlage heeft ditpartieele uitbreidingsplan ontworpen. Een gedeelteIS als villawijk gebouwrd, het overige als geslotenbebouwing.Voor de Watergraafsmeer is thans een plan in-gediend, dat binnenkort in den Gemeenteraadbehandeld zal worden. In dit plan van grootenomvang is getracht vrijwel alles wat totnutoe onbe-bouwd is, als ontspanningsterreinen te reserveeren.Slechts hebben eenige complexen woningen nogeenige uitbreiding gevonden en zijn tot een goedsluitend geheel afgerond.Een belangrijke functie in de stedebouwkundigeontwikkeling van de nieuwe wijken vervullen decommissies, samengesteld uit ambtenaren, archi-tecten en bouwondernemers, die alle onderwerpenvan stedebouwkundigen aard, die zich in een stads-deel voordoen, samen bespreken. Op de vergade-ringen de5;er commissies worden deze vraagstukkenm onderling verband en tot in details behandeld.Dit is een vorm van samenwerking, die alleenAmsterdam kent en die ook in de toekomst voorde stedebouwkundige ontwikkeling van on^e hoofd-stad van veel belang kan zijn.W. A. DE GRAAFDE KROTOPRUIMING IN AMSTER-DAMHet Nederlandsch Instituut voor Volkshuis-vesting en Stedebouw bezocht Amsterdam, Hetlag in de bedoeling de leden van het Instituut inkennis te brengen met de wijze van krotopruimingin de hoofdstad en tevens hun de woningen telaten zien, waarin de verplaatste bevolking wordtondergebracht.Rationeel zou het zijn dat voor de geheeleoude stad een plan van verbetering werd gemaakten dat, na vaststelling van zulk een plan, de wijkenverbeterd werden. Nu mist Amsterdam op hetoogenbHk zulk een plan. Het vervaardigen is eenheel moeilijk werk, want naast het doen aanpassenvan dat plan aan verkeerseischen te land en tewater, zouden alle perceelen in het te saneerengebied bekend moeten zijn en naar de waardeARTIKELEN 153:l UlLCNDURq- N\CUWC T0E5T^ND IEmoeten zijn geschat. Terwijl bovendien debevolking bekend moest zijn, ten einde voor dehuisvesting der te verjagen gezinnen te kunnenzorgdragen.Wachten op ,,het plan" zou beteekenen ,,nietsdoen". De moeilijkheid is dus zonder vooruitte loopen op ,,het plan" toch de krotopruimingter hand te nemen. In gemeenschappelijk overlegtusschen de betrokken diensten zijn enkele wijkenvan Amsterdam uitgezocht, waarvan de verbeteringin elk plan kan passen. Bovendien kon wordenvastgesteld dat aan het onbewoonbaarverklarenvan woningen in de sloppen en steegjes in deoude stad niets in den weg stond.Van het tot stand komen van de Woningwetaf tot aan den oorlog, werden er in Amsterdam3739 woningen onbewoonbaar verklaard; tijdensden oorlog werd het onbewoonbaar verklaren stop-gezet en eerst in 1926 kon de krotopruiming weder-om worden voortgezet. De Amsterdamsche Ge-zondheidscommissie hielp bij dezen arbeid krachtigmede, terwijl de Amsterdamsche Gemeenteraadten voile overtuigd is dat krotten en krotbuurtenvoor de stad schandplekken zijn. Achtereenvolgenswerden in de jaren 1926, 1927 en 1928 onbewoon-baar verklaard 261, 581 en 832 woningen. Bedriegende vooruitzichten mij niet, dan zal het aantalonbewoonbaarverklaarde woningen in 1929 weder-om een 800 bedragen. Een groot aantal van dezewoningen was gelegen in de kern van de oude stadin zijsteegjes van grootere straten. In de periodevan 1904-1914 werd met deze soort van oprui-ming reeds een aanvang gemaakt en wel met succes.Vele stegen werden door het particulier initiatiefnieuw bebouwd met bedrijfsruimten enpakhuizen.Bizondere aandrang van overheidswege was nietnoodig. Zoo verdween het beruchte logementen-complex van ,,Lammetje Zondag" en werd ditvervangen door bedrijfsruimten. De Heintje Hoek-steeg, naast welke steeg de voormahge kerk ,,OnzeLieve Heer op Zolder" staat, kreeg een geheelander aanzien.Het vuile weespad, de rottige steeg verdwenenof wijzigden zich. De Duivelshoek werd ingenomendoor het theater Tuschinsky. Mijn verwachtingis dat de na 1926 aangevatte steegjes en sloppenzich op dezelfde wijze zullen wijzigen. Reeds thanswordt het Hemelrijk vervormd en zal bebouwdworden met een drukkerij. Mochten andere sloppenin vervallen toestand blijven bestaan, dan zal deoverheid regelend moeten optreden door krottenaan te koopen en de uitbreiding moeten bevorderenvan de groote magazijnen of ondernemingen,gelegen aan de aangrenzende straten. Deze wijzevan saneeren kan vaak worden toegepast zonderveel kosten voor de overheid.Naast deze wijze van krotopruiming is, zoowelvoor als na den oorlog, de onteigening van geheelewijken of gedeelten daarvan, toegepast.Het was onder leiding van den Heer J. W. C.Tellegen in de jaren 1906 en 1907 dat voor degeheele Jodenbuurt een verbeteringsplan werdASTlKELENGemeentewoningen in de Afrikaansche buurt Woningen aan de Nieuwe Uilenburgerstraat Gemeentewoningen in het Asterdorpgemaakt. Met groot elan en opgewektheid werddit plan opge^et. De Plantage zou verbondenworden met den Dam, de joodsche wijk zougrootendeels yerdwijnen, het ghetto vernietigdworden en de joodsche bevolking zou zich tusschende niet-joodsche vestigen. De verbroedering derrassen zou worden bevorderd door deze saneering.Na drieentwintig jaar is in de typisch joodschewijk door vernieuwing van het eiland Uilenburgen door de onteigening Valkenburg wel veel ver-anderd, doch de weg Plantage-Dam is er nog niet,het ghetto bestaat nog en wat niet verwacht werd,door de verplaatsing van de joodsche bevolkingnaar de Transvaalbuurt ontstond daar een nieuwejoodsche wijk.Hetgemeentebestuurwenschtedestijds het grooteplan van saneering van de joodsche wijk niet teaanvaarden en bij besluit van den Gemeenteraadvan 23 Februari 1910 werd een voorloopig plantot onteigening van gronden en gebouwen, gelegenin het stadsgedeelte, gewoonlijk aangeduid alsUilenburg, vastgesteld. Van de 908 te onteigenenwoningen werden er 368 onbewoonbaar verklaard.Deze wijk is gelegen op een eiland waarop tweeevenwijdige zeer nauwe straten waren gelegen.Het nieuwe plan bestaat uit een breede straat van18 Meter. De uitvoering van het geheele plan, metinbegrip van den bouw van 74 nieuwe woningenvan gemeentewege, duurde tot 1928. De oorlogs-jaren en de na-oorlogsjaren hebben groote ver-traging gebracht. De kosten van deze onteigeningbedroegen rond i millioen gulden.In de nieuwe periode, in 1926 ingeluid, is mejhet saneeren van het joodsche kwartier krachtigvoortgewerkt. Aan de beurt kwam het eilandValkenburg. Van de 447 te onteigenen woningenwerden er 232 onbewoonbaar verklaard.Op dit eiland bestaat de saneering in het ver-breeden van de straat aan de Z.O.-zijde tot25 Meter. Verwacht wordt dat het particulierinitiatief aan de ontworpen nieuwe straat, nieuwegroote gebouwen zal oprichten. Deze verwachtingbestaat vooral, omdat 00k van de niet te onteigenenwoningen een gfoot deel onbewoonbaar is ver-klaard. Het definitieve besluit tot onteigening werddoor den Gemeenteraad genomen op 13 Juli 1927.Den i7en December 1927 werd hierop de Konink-lijke goedkeuring verkregen. Op een enkele uit-Zondering na, zijn thans reeds alle in het onteige-ningsplan begrepen perceelen door aankoop in hetbezit der gemeente overgegaan, zoodat van eengerechtelijke onteigening kan worden afgezien.Met de slooping is een aanvang gemaakt. De kostenZullen rond / 700.000.- bedragen. De verderesaneering van de joodsche wijk moet helaas wachtenop het groote verbeteringsplan van de binnenstad.Doch ongetwijfeld zullen de verkeersverbeteringente land en te water en de verbetering van de volks-huisvesting hierbij hand in hand gaan.Vervolgens is in de nieuwe periode de buurtvan de Jonker- en Ridderstraten aan de beurtgekomen. Bekend door de slechte woningtoestandenen de eigen sfeer, was reeds lang de aandacht opdit kwartier gevestigd. Gelegen aan de andere zijdevan de Oude Waal, de grens van de joodsche wijk,had de buurt slechts overeenkomsc met deze wegenshet bestaan van krotten. Overigens was het in alleseen andere wereld. Van de 558 te onteigenenwoningen waren er 458 onbewoonbaar. De sanee-ring van deze buurt zal bestaan uit het grootendeelsdoen verdwijnen van de Ridder- en Jonkerstratenen in het verbreeden der dwarsstraten. De kostenZullen volgens raming bedragen / 645.000.-.Voorts is nog in voorbereiding een saneeringvan een groot deel van de Jordaan. Zoowel hetRidder- en Jonkerstratencomplex, als dat deel vande Jordaan, blijven buiten de noodzakelijke ver-betering of aanleg van verkeersaderen.Ten einde de gezinnen, welke tengevolge vanoverheidsmaatregelen hun woningen moeten ver-laten, de gelegenheid te geven een nieuwe woningte betrekken, heeft de gemeente met Rijksvoorschoten bijdrage gebouwd 1500 woningen (deels nogin aanbouw). Volgens overeenkomst met deRegeering mogen dezie woningen uitsluitend ver-huurd worden;ARTIKELEN 135Nieuwe woningen, in exploitatie bij de stichting ,,Handwerkers Vrienden-kring" aan de Nieuwe Uilenburgerstraatb.c.aan gezinnen afkomstig uit een hun dooronbewoonbaarverklaring of onteigening in ver-band met krotopruiming ontnomen woning;aan gezinnen afkomstig uit een slechterewoning;aan gezinnen afkomstig uit een overvuldewoning; en voorts alle van zoo geringenmaatschappelijken welstand, dat zi] redelijker-wijze geacht moeten worden een hoogere huurniet te kunnen betalen.Van deze 1500 woningen zijn of zullen er wordengebouwd in den Buiksloterham 769, in de Spaarn-dammerbuurt 168, in de Afrikaansche buurt 418.Verdeeld naar het aantal slaapkamers bestaan dezecomplexen uit: 101 woningen met een slaapkamer,206 met twee, 611 met drie en 437 met 4 slaap-kamers. In de Buiksloterham zijn uitsluitendeengezinshuizen gebouwd. De stichtingskosten vaneen woning bedragen ? / 3275.-. De huren zijngesteld op gemiddeld / 4.50 (max. / 6.50, min./ 3'5o) per week.Met de verplaatsing van de gezinnen uit onbe-woonbaarverklaarde woningen, uit onteigende wo-ningen en uit het af te breken Obeltdorp (houtennoodwoningen) naar de nieuwe woningen is eenaanvang gemaakt.Van sommige zijden wordt het overbrengen vankrotbewoners naar spiksplinter nieuwe woningenverkeerd geacht. Tot heden kan ik niet anders danmet welbehagen het betrekken der nieuwe woningendoor krotbewoners aanschouwen. De vermeerde-ring van levensvreugde straalt een ieder bij eenbezoek ter plaatse tegemoet.Naast de normale woningen zijn in het planbegrepen 73 woningen voor bejaarde echtparen ofvoor alleenwonenden. Bovendien zijn voor dea-sociale gezinnen opgericht het Asterdorp en hetZeeburgerdorp. Het eerste dorp is begrepen in het1500 woningen-plan. Deze inrichtingen bestaanuit 189 verblijven (Asterdorp 133, Zeeburgerdorp56).Uitde2;e inrichtingen zijn bereids een twintigtalgezinnen overgeplaatst naar de nieuwe woningenof naar andere normale gemeentewoningen.Met de voorbereiding van 1350 gemeente-woningen, welke eveneens ter beschikking derkrotbewoners zuUen worden gesteld is een aanvanggemaakt.In Amsterdam zal nog gedurende vele jaren metkrotopruiming moeten worden voortgegaan. Ikschat het aantal op 10.000 a 15.000 woningen.Eveneens zullen nog vele gemeentewoningen ge-bouwd moeten worden om de krotbewoners tehuisvesten. Gepoogd moet worden de huren niette hoog, maar ook niet te laag te stellen.A. KEPPLER136 AETIKELENEen straat in het nieuwe complex in den Buiksloterham, waarheen de be-woners der Jonker- en Ridderstraten verhuizenHet type bewoner van het Asterdorp^^^l^^l^Ji^&^sC^'^^^-Een straatje in het AsterdorpARTIKELEN137DE VERMEERDERING VAN DEN WONING-VOORRAAD EN DE AANWAS DER BEVOL-KING IN 1928 IN DE BELANGRIJKSTEGEMEENTEN VAN ONS LANDEvenals vorige jaren zijn wij, dank zij de welwillende medewerkingvan het Centraal Bureau voor de Statistiek, in staat een overzichtte geven van de vermeerdering van den woningvoorraad en van denaanwas der bevolking in 1928 in de belangrijkste gemeenten van onsland. Tevens zijn de conglomeraties opgenomen, waaromtrent inhet Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek gegevensworden gepubliceerd.NETTO VERMEER- BEVOLKINGS-DERING WONING- AANWAS 1028VOORRAAD I92?GEMEENTEN* ' ^ JlWll Mi *1 ^ ^ AmJ^ 1Neito Dool DoorVollQOid Vemlien vetuieer-deilnglolaal vesliging-veilrekgeboone-sletlteAmsterdam 5II6 2695 2421 8520 1613 6907Bussum en Hilversum II39 57 1082 2872 1987 885Rotterdam 4448 1613 2835 5874 -1224 7098Hillegersberg, Schiedam,^Overschie, IJsselmonde, , 2012 84 1928 4381 3122 1259Pernis en Schiebroek )'s Gravenhage 3760 393 3367 8940 5525 3415Rijswijk, Voorburg en )Wassenaar i1047 32 1015 3678 3166 512Utrecht 792 375 417 -II -1600 1589Zuiien 278 0 278 771 643 126Groningen 892 88 804 1479 399 1080Haren, Hoogkerk en )Noorddijk ) 60 I 0^9 161 -18 179Haarlem 989 107 882 2193 945 1248Heemstede, Bloemendaal,ien Haarlemmerliede en. 458 5 453 I515 1412 103Spaarnwoude )Arnhem 495 176 319 59i -169 760Renkum en Rheden 427 43 384 908 453 455Nijmegen 504 123 381 532 -415 947Tilburg 403 100 303 1514 153 1361Leiden 323 194 129 197 -521 718Oegstgeest, Rijnsburg, )Leiderdorp en Zoeter- > 190 4 186 733 507 226woude }Eindhoven 1435 56 1379 8853 7369 1484Maastricht 150 0 150 472 -352 834Apeldoorn 359 56 303 626 -10 636Dordrecht 266 108 158 161 -371 532Zwijndrecht, Papen- ]drecht, Dubbeldam en > 120 32 88 183 -314 497's Gravendeel )Mijndistrict van Zuid-Limburg 2133 39 2094 6334 1861 4473Bergen op Zoom 124 13 III 266 -20 286Breda 178 29 149 434 -37 471Helmond 294 33 361 971 450 521's Hertogenbosch 138 42 96 126 -476 002Roosendaal c.a. 71 0 71 115 -231 346Ede 294 I 293 992 409 583Rheden 357 30 227 440 193 247Delft 188 61 127 328 -270 598Gouda 285 55 230 221 -102 323Schiedam 1040 43 997 1602 925 677Vlaardingen 235 26 209 -107 -529 422Alkmaar 141 30 III 339 91 248Bussum 184 9 175 282 -9 291Haarlemmermeer 133 4 129 455 -23 478Helder 70 8 62 -148 -521 373Hilversum 955 48 907 2590 1996 594NETTO VERMEER- BEVOLKINGS-DERING WONING- AANWAS 1928VOORRAAD 1928GEMEENTENHello Door DoorIfoltooid Vervallen lermeer-derlnglolaal vesllgingvertrekgeboorte-slerlleVelsen 400 21 379 1358 694 664Zaandam 250 81 169 232 -66 298Vlissingen 76 19 57 -120 -291 171Amersfoort 345 150 195 525 57 468Zeist 279 15 264 1185 1038 147Leeuwarden 388 43 345 403 -120 523Almelo 224 18 206 1109 631 478Deventer 162 34 128 438 155 283Enschede 311 51 260 1018 411 607Hengelo 437 96 341 1525 1059 466Lonneker 519 9 510 1976 1629 347Zwolle 283 117 166 223 -207 430Emmen 76 0 76 96 -992 1088Heerlen 593 19 574 1237 257 980Kerkrade 289 6 283 1051 369 682Venlo 74 8 66 312 -62 374De cijfers voor het geheele land zijn:VERMEERDERINGWONINGVOORRAADBEVOLKINGSAANWASHETRIJK Nello Door DoorloesEi/oegd Veri/alleii vermeer-deringlolaal vesllging-verlrekgeboo'le-shrlle1924 46.713 3.616 43.096 103.3071-8.956 111.2631925 47.190 4.415 42.775 101.372 -5.052 106.4241926 50.698 6.335:44-363 110.188 6.052 104.1361937 51.623 6.932 44.690 99.317 1.848 97.4691938 49.138 8.446 40.693 104.781 -431 105.212In de achtereenvolgende jaren 1924, 1925, 1926, 1927en 1928 werd dus telkens een woning aan den voorraadtoegevoegd per resp. 2.37, 2.37/ 3.48, 2.22 en 2.57 personenvan den bevolkingsaanwas.Enkele gemeenten gaven ook een opgaaf van het aantalin 1928 gereed gekomen woningen, welke opgaven echterniet klopten met die, ontvangen van het Centraal Bureauvoor de Statistiek. De van laatstgenoemd Bureau ontvangencijfers zijn aangehouden.UITBREIDINGSPLAN EN BOUWVER-GUNNINGTe Amsterdam is opnieuw gebleken hoe ondoeltreffendde wettelijke regeling van den stedebouw in Nederland is.Voor het gedeelte der gemeente, dat vroeger de gemeenteWatergraafsmeer vormde, bestaat een oud uitbreidingsplan.Een nieuw is ontworpen en, zooals in ons Tijdschriftvermeld, dezer dagen door den gemeenteraad vastgesteld.Voordat dit geschiedde, werd een bouwaanvraag ingediendvoor een stukje grond, gelegen aan een bestaanden weg,waar, volgens het nieuwe plan, een dwarsstraat is ontworpen.B. en W. hadden de vergunning geweigerd, dit moti-veerend met de omstandigheid, dat tusschen den weg ende ontworpen bebouwing een sloot is gelegen, en het perceeldus niet aan een weg ligt, een vereischte voor het verleenenvan bouwvergunning.De zaak kwam in hooger beroep en de commissie vanypprbereiding kon dezen grond van weigering niet aatj-138 ARTIKELEN - BINNENLANDvaarden, in het bizonder niet omdat de sloot elders aanden weg reeds is gedempt en aan de gemeente toebehoorten de aanvrager had aangeboden de sloot op zijn kostente dempen. Zij sprak van detournement de pouvoir.De omstandigheid, dat tusschen een bouwwerk en een open-baren weg een sloot is gelegen heeft m.i. wel degelijk ten ge-volge, dat het perceel niet ligt aan den openbaren weg, alerken ik, dat in casu, gezien de genoemde bijomstandighe-den, het handhaven van dit opzichzelf juiste beginsel moei-lijkheden oplevert. Detournement de pouvoir is echter eenkras woord. Deze kwalificatie gaat uit van de stilzwijgendeveronderstelling, dat alle grond bouwterrein is, terwijlveeleer omgekeerd is aan te nemen dat grond eerst bouw-terrein wordt als gevolg van een daad der overheid of vanhet voldoen aan door de overheid gestelde eischen. Eeneigenaar van grond behoort niet de macht te bezitten devoornemens van de in het algemeen belang handelendeoverheid te doorkruisen, zoodra deze bekend zijn geworden.In het gegeven geval moge de eigenaar inderdaad de be-doeling hebben gehad juist op dit punt te bouwen, het isduidelijk dat, wanneer aldus bouwvergunning wordtaangevraagd, en niet kan worden geweigerd, de mogelijkheidook voor speculanten wordt geopend om zich op het oogen-blik, dat een uitbreidingsplan wordt gepubliceerd, ofbinnenkort zal worden gepubliceerd (er zijn soms lekkenin de gemeentebureaus), met bouwvergunnings-aanvragente werpen op plekjes grond, welke volgens het nieuwe planvoor bebouwing niet in aanmerking komen, alleen om deoverheid in moeilijkheden -- en tot het betalen van afkoop-sommen -- te brengen.Een aanvuUing van de Woningwet, als indertijd door denHeer de Casseres aanbevolen, tengevolge waarvan bouw-vergunning kan worden geweigerd, of althans de beslissingop een aanvraag kan worden opgeschort, zoodra hetzij eenuitbreidingsplan is ingediend, hetzij de Raad formeel totvaststelling of wijziging van een plan heeft besloten, lijktin hooge mate gewenscht. H.HET WERK DER SCHOONHEIDSCOM-MISSIESDat het met het werk der Schoonheidscommissies steedseen kwestie van tact is, en dat het, hoezeer men hun ingrijpenen goede bedoelingen mag waardeeren, in de praktijkvaak aanleiding geeft tot verschil van meeening, is inFriesland weer eens opnieuw gebleken.Het Groene Kruis wilde een gebouw plaatsen te Bolsward.Aangezien de welstandsbepaling in de bouwverordeningvoorkomt, wonnen B. en W. het oordeel van de ProvincialeSchoonheidscommissie in. Deze ontving de plannenofficieus en berichtte dat bij officieele indiening ongunstigzou worden geadviseerd. Het bestuur van het GroeneKruis wenschte zich hierbij niet neer te leggen en riep,nadat het ontwerp op aanwijzing van professor Schoemaker,docent voor utiliteits-architectuur was herzien, en ooktoen geen genade bij de commissie vond, de Heeren Berlage,prof. Wattjes en den inspecteur voor de volksgezondheid,Dr. J. H. Tuntler, in het geding. Deze bleken bereid hunadvies te geven en achtten het gebouw aannemelijk.Het verzoek ging nu, vergezeld van het advies der driegenoemden (geen gezamenlijk advies), naar de Commissie,welke het ontwerp officieel afkeurde, waarbij het platte dakeen belangrijke rol speelde.. B. en W. weigerden de ver-gunning. Overeenkomstig de in de bouwverordeninggeopende mogelijkheid ging de aanvraagster nu in hoogerberoep bij den Raad en werd het advies ingewonnen vaneen Schoonheidscommissie in hooger beroep, bestaandeuit drie leden, aangewezen door den B.N.A., in casu deHeeren van der Kloot Meyburg, Staal en Mieras, zekergeen conservatieve tegenstanders van moderne architec-tuur. De commissie adviseerde unaniem tot niet-goed-keuring.Tegen deze behandeling is Prof. Wattjes in Bouwbedrijfopgekomen; hij verwijt de Schoonheidscommissie gebrekaan tact, nu ze vasthield aan een door haar ingenomenstandpunt, nadat drie mannen van gezag (de Heer Tuntlerwordt in dit verband uit-, de Heer Schoemaker inge-schakeld) het gebouw niet van dien aard bevonden, datweigering der vergunning zou zijn gerechtvaardigd. Gebrekaan tact ook, omdat het algemeen gezag der Schoonheids-commissie bij leeken wordt ondermijnd, wanneer blijktdat zij af kan keuren wat drie andere gezaghebbenden goed-keuren.Het is eenigszins zonderling hier door een der drie inhet geding betrokkenen aan de Schoonheidscommissiegebrek aan tact te hooren verwijten, terwijl dit gebrekstellig in de eerste plaats is te vinden bij de drie, welkezich bereid verklaarden over een ontwerp te adviseeren,terwijl ze wisten dat de Provinciale Commissie het aan-gewezen orgaan is voor behandeling, dat de aanvraag daaraanhangig was gemaakt en dat bovendien beroep op denRaad zou open staan. Men kan van de grootste vijandeneener Schoonheidscommissie een dergelijk optreden ver-wachten, maar niet van hen, die, zij het ook onder reserve,van meening zijn, dat de bemoeiing der overheid, van denoodige waarborgen omgeven, met het uiterlijk van ge-bouwen, in goede richting werkt. Men kan zich voorstellendat men zich in het algemeen tegen de Schoonheids-commissies verzet, dat men het gezag van een specialecommissie betwijfelt, dat men tegen een speciale uitspraakgroot bezwaar maakt, maar dat men zich hangende eengeschil als buitenstaander partij stelt.... er moeten welZeer bizondere redenen voor zijn. Waar is het gebrek aantact?De Schoonheidscommissie heeft alle reden zich te be-klagen over een optreden, dat haar gezag bij leeken onder-mijnf. H.BINNENLANDDE VERMEERDERING EN VERMINDERING VANHET AANTAL TOEGELATEN BOUWVEREENI-GINGENSinds onze vorige opgave in het April-nummer werdvolgens de Verslagen en Mededeelingen betreffende deVolksgezondheid tot einde Juni 1939 van 25 vereenigingende toelating ingetrokken; 2 vereenigingen werden ont-bonden, i werd toegelaten.WONiNGBOUW IN 1928 EN VORIGE JARENIn het vorig nummer van het Tijdschrift werd een staatjeopgenomen, ontleend aan het Maandschrift van het CentraalBureau voor de Statistiek, waarin het aantal aan den woning-voorraad toegevoegde en onttrokken woningen, benevensde nettovermeerdering in de jaren 1921 tot 1928 werdopgegeven. We geven dit staatje hier nog eens, met ver-beterde cijfers voor 1928.Aantal woningen aan Aan den woning- Netto ver-den woninovoorraad vooriaad meerdeiingtoegevoegd cnllrokkenI92I 40.364 1.895 38.4691922 45.496 2.035 43.4611923 43.132 2.629 40.5031924 46.712 3.616 43.0961925 47.191 4-477 42.7141926 50.698 6.335 44.3631927 51.622 6.932 44.6901928 49.138 8.446 40.692De cijfers, die de vorige maal voor 1928 gegeven werden,zijn op zichzelf juist, maar ongeschikt voor vergelijkingmet de andere jaarcijfers. De oorzaak hiervan ligt in dewijziging der statistiek met ingang van 1926; sindsdienBINNENLAND139-- deelt het Maandschrift van het Centraal Bureau voor deStatistiek van 30 April 1927 mee -- wordt de vermeerderingof vermindering van den woningvoorraad wegens ver-anderen, uitbreiden of vernieuwen gesplitst opgegeven invermeerdering en vermindering, terwijl vroeger alleen hetsaldo werd vermeld; voor vergelijking met vroegere jarenmoeten derhalve de brutovermeerdering en de bruto-vermindering van 1926 en volgende jaren beide met dewoningvermindering uit de zooeven genoemde oorzaakworden verminderd. Het verschil, de nettovermeerderingondergaat hierdoor natuurlijk geen verandering.Hieronder volgt een overzicht van het aantal nieuw-gebouwde woningen in de jaren 1923 tot 1928.Overzicht van het aantal (op nieuw terrein) voltooidewoningen van 1923 tot 1928waleisdiaoDBii, ^f^,,[f.^ Veteenioingen Paitalieten lotaal19231924192519261927192894 5-449107 3-57441 4-059100 2.91669 2.75944 1.1919.5908.7368.5384-7494.8015.54227.99934.29034.55341.06842.61740.55843.13246.71247-19148.83350.24647-335Bij vergelijking van de eerste kolom van het eerste staatjeen de laatste kolom van het tweede moet men in het ooghouden dat in het eerste sprake is van de aan den vsronmg-voorraad toegevoegde woningen (dus nieuwbouw zoowel alsverandereren, herbouw of herstel van oorspronkelijkebestemming), terwijl in het tweede staatje alleen sprakeis van nieuwbouw.Voor 1926 zijn de cijfers van nieuwgebouwde wonmgengelijk aan de cijfers voor ,,aan den woningvoorraad toege-voegde woningen". Met ingang van 1926 is dan de boven-bedoelde splitsing doorgevoerd, zoodat de cijfers van beidekolommen sindsdien verschillen.GEWESTELIJKE PLANNENDe Rijkscommissie voor gewestelijke plannen, drie jaargeleden ingesteld, heeft thans aan een groot aantal autori-teiten in Nederland een vragenlijst gericht van den volgendeninhoud.1. Wordt door U de behoefte gevoeld:a. aan een uitbreidingsplan voor Uwe streek en, zoo ja,voor welke streek; moet dit uitbreidingsplan vast-gesteld en uitgevoerd worden door de gemeentenin samenwerking, door de provincie of door eenafzonderlijk streekorgaan ?6. aan een behartiging van andere streekbelangen (bij-voorbeeld verkeerswegen, havenbelangen, water-,, gas-en electriciteitsvoorziening, zuivering van afval-water), anders dan door de gemeenteraden of Provin-ciale Staten?2. Zoo de voorafgaande vraag bevestigend wordt beant-woord, zouden wij gaarne van U vernemen:a. of door U leemten zijn aangetroffen in de bestaandewetgeving, hetzij Gemeentewet, Woningwet, Ont-eigeningswet, Hinderwet, de diverse Waterstaats-wetten of andere gelijksoortige wettelijke bepalingen,welke leemten voor U een belemmering beteekendenvoor het opmaken en ten uitvoer brengen van eenstreekplan, en, zoo ja, waarin deze belemmeringenbestaan;b. of door U op practische bezwaren is gestuit, alsvaagheid van de Rijks- of provinciale wegenplannen,gebrek aan samenwerking van waterschapsbesturene.d., en, zoo ja, waarin deze bezwaren bestaan;c. op welke wijze, naar Uwe meening, bij het ontwerpenvan streekplannen de onderscheidene organen encorporaties, welke streekbelangen behartigen, daarbi)hun invloed zuUen moeten doen gelden, opdat hetstreekplan met hunne inzichten rekenmg houdt.Bijvoorbeeld bij de aanwijzing van een haven of eenvliegveld moet door de autoriteit, die het uitbreidmgs-plan vaststelt, rekening worden gehouden met deinzichten van de corporatie, die de haven of de lucht-vaart behartigt.3. Ingeval voor Uwe streek een streekplan (grondbestem-mingsplan) overwogen wordt, zouden wij gaarne ver-nemen of zich tusschen verschillende gemeenten daarbi)een belangenstrijd openbaart, mede als gevolg vanongelijke verdeeling van lasten (gedacht wordt b.v. aanhet aanwijzen van een gemeente tot woonplaats aan eenarbeidersbevolking, waarvan de kosten niet in de aan-wezigheid van industrieele ondernemingen een com-pensatie vinden).Zou naar Uwe meening door instelling van een ge-westelijk fonds deze belangenstrijd overbrugd kunnenworden? Wie moet hier als leider optreden, Gedepu-teerde Staten of een nieuw, nog te scheppen streek-orgaan?4. Heeft U van de zijde der overheid, bij het vaststellenen uitvoeren van uitbreidingsplannen, een behandelingondervonden ongelijk aan die van anderen, zoodat dezedoor U als onbiUijk werd gevoeld. Was deze behandelingtoe te schrijven aan leemten in de geldende wetgeving(gedacht wordt aan de regeling der schadevergoedingbij bestemming voor publieke doeleinden, belemmeringenin het gebruik van Uw eigendom, enz.).Zoo ja, welke zijn deze bezwaren en kunt gij die metvoorbeelden aan de practijk ontleend, toelichten, zoomogelijk onder overlegging van stukken ?Hoe meent U, dat deze bezwaren zijn te ondervangen ?DE BEGROOTING VAN HET WEGENFONDS INDE TWEEDE KAMEROok in de Tweede Kamer werd er den Minister eenverwijt van gemaakt, dat hij een vijfjarig plan heeft ont-worpen, waarbij te weinig is rekening gehouden met water na afloop van dezen termijn moet gebeuren, zoodat hetkan voorkomen dat kostbare maatregelen zuUen blijkenniet juist te zijn genomen, omdat ze niet in een definitiefplan passen.Toen de wegenverbetering werd ter hand genomen, konhet werken volgens een zeer voorloopig plan worden ver-dedigd; nu is het echter tijd dat men ook ten aanzien vanhet definitieve plan zekerheid verkrijgt. Een dergelijk planis van groote beteekenis; zelfs werd op vaststelling bij dewet aangedrongen.De Minister bleek minder bevreesd dan enkele Kamer-leden, dat sommige thans ondernomen verbeteringenwellicht niet in een definitief plan zouden passen. Maarhij kon toch verklaren dat zulk een plan thans ,,in schemaongeveer gereed" ligt.Ook op de schaduwzijden der lintbebouwing werdgewezen. Zij werd in dit verband uit den aard der zaakvoornamelijk bezien van het gezichtspunt van het verkeeruit en met het oog daarop veroordeeld. Langs de wegenvoor snelverkeer behoort, evenmin als aan spoorwegen,eenige bebouwing te komen, welke uitgang heeft op denweg, zoo werd opgemerkt. Een andere spreker ging verderen wenschte aan alle groote verkeerswegen -- terecht --de lintbebouwing te zien geweerd.De Minister erkende de bezwaren en de wenschelijkheidom lintbebouwing te weren. Hij meende dat een wetdaarop op zichzelf vrij eenvoudig zou kunnen zijn,maardat met bestaande toestanden zou dienen te worden rekeninggehouden, wat niet zoo heel gemakkelijk is. Van de Vervoer-commissie-Patijn ligt een advies gereed.Op het belang van goede beplanting en zorg voor hetnatuurschoon werd in de Kamer nog eens de aandachtgevestigd.Ook op de beteekenis der gewestelijke plannen voor het140BINNENLANDtot Stand komen van een goed wegennet werd gewezen,terwijl ook de vraag of behalve de groote verkeerswegen,voor het algemeen verkeer bestemd, ook geen wegen be-hooren te komen, uitsluitend voor het snelverkeer, opnieuwwerd gesteld.Maar tevens werd de wensch geuit, dat niet alleen op deallergrootste wegen zou worden gelet, maar ook op de wegenvan secundaire beteekenis, welke op behoorlijke wijze ophet hoofdnet moeten aansluiten.DE NED. BOND VAN HUIS- EN GRONDEIGE-NAREN EN BOUWONDERNEMERS EN DE WO-NINGWETDe yoorjaarsvergadering van den Bond van 5 Juni j.l.hield zich, aan de hand van inleidingen van de HeerenMr. E. Hollander, A. van Kesteren en L. Klawer, bezigmet de Woningwet.De vergadering nam na afloop der discussies de volgendeconclusies aan:1?. Herziening der Woningwet is urgent. Deze urgentietreedt steeds meer naar voren, immers onder meer:A. de regeling van de schadevergoeding bij onteigeningm het belang der volkshuisvesting is in strijd met rechten billijkheid ;B. redenen voor weigering van bouwvergunning zijnte veel aan de willekeur overgelaten.2?. De overheid trede slechts aanvullend en regelendop en onthoude zich van inmenging op het terrein vanden particulier.3?. De financieele steun van regeeringswege dient zichte beperken tot den bouw van woningen voor paupers ensociaal-achterlijken.4?. Geschillen over de uitvoering der Woningwetworden opgedragen aan onafhankelijke colleges.SCHADELOOSSTELLING BIJ VASTSTELLING VANROOILIJN, BOUWVERBOD OF UITBREIDINGS-PLANOp de vergadering van de Ned. Juristenvereeniging29 Juni te Rotterdam gehouden, werd de schadevergoedingvoor niet-onrechtmatige overheidsdaad aan de hand vanpraeadviezen van de Heeren Mr. Dr. R. H. Baron deVos van Steenwijk en Mr. Dr. A. L. Scholtens, besproken.Reeds m de praeadviezen, maar ook ter vergadering bleekdat de vraag of een verplichting tot schadeloosstellingbehoort te worden erkend, in het bizonder beteekenisheeft voor maatregelen der overheid op het gebied van denstedebouw: de rooilijn en het uitbreidingsplan.Een algemeene verplichting tot schadeloosstelling aan-vaardden noch de praeadviseurs noch de vergadering.Er waren eenige vraagpunten geformuleerd, waaroverde vergadermg aan het eind van het debat stemde. Voorde wettelijke regeling van den stedebouw zijn vooral devragen 5 en 7 van belang, luidend:5. Behoort de wetgever als richtsnoer te nemen dat schadetengevolge van ontneming of beperking van eenigrecht wordt vergoed, als deze gepaard gaat met over-dracht, geheel of gedeeltelijk, van het genot, teneindedit dienstbaar te maken aan het algemeen belang ?7. Behoort m beginsel de schade te worden vergoed, dieeen gevolg is van een uitbreidingsplan, een bouwverbodof een rooilijn ?Beide vragen werden bevestigend beantwoord.Het staat te vreezen dat hier de schaduwzijden sterkaan den dag zijn gekomen, welke zich altijd voordoen,wanneer juristen een aangelegenheid behandelen, welkediep m het leven ingrijpt en die alleen ten voile kanworden overzien door hen, welke er in de praktijk mee inaanrakmg komen. Juristen neigen er te zeer toe, deprak-tische vragen niet kennend, algemeene gezichtspuntenongedifferencieerd ook bij concrete vraagstukken door tevoeren en tevreden te zijn, wanneer een goed in elkaarpassend stelsel is verkregen.f .P^.'^^^ntwoording van vraag 7 immers vestigt ongetwij-feld den mdruk of elke nadere begrenzing van het eigen-domsrecht door rooilijn, uitbreidingsplan of bouwverbodschade voor den eigenaar beteekent, welke behoort te wordenvergoed, terwijl toch reeds het algemeen rechtsbewustzijnaanvoelt dat er gevallen zijn, waar deze begrenzing volstrektniet tot onbillijkheden aanleiding geeft, andere, waarin datwel het geval is, zoodat de vraag niet gaat over het beginsel,maar over de grens, een grens, welke door den een anderszal worden getrokken dan door den ander. H.WATERGRAAFSMEERDe gemeenteraad van Amsterdam heeft goedgekeurdeen uitbreidingsplan voor het gedeelte der gemeente,gelegen in de Watergraafsraeer aan de Westzijde van despoorlijn.Het bizondere van dit plan is dat het een vrij grooteuitgestrektheid terrein -- 348 H.A. --, waarvan op het oogen-bhk een belangrijk deel voor de sport in gebruik is ge-nomen, vrij van bebouwing houdt met de bedoeling, datook in de toekomst de sport haar plaats zal kunnen behouden.Voor de bestemming van de open te houden terreinen-- ook wandeldreven, volkstuinen, de stadskweekerij, enz.,zullen erin worden opgenomen -- zal een plan wordenopgemaakt, zulks op voorstel van eenige raadsleden, die-- onbegrijpelijkerwijs -- meenden te moeten twijfelenof zonder zulk een uitdrukkelijke opdracht van den Raadde desbetreffende dienst wel zoo snugger zou zijn hieraante denken.Amsterdam beschikt nog steeds niet over een samen-vattend algemeen uitbreidingsplan. Nadat jarenlang niemanddaaraan aanstoot had genomen, is in de laatste jaren ookin den Raad het besef wakker geworden, dat zulk een plangeen luxe is, maar een zaak van groote praktische beteekenis.Ook bij de instelling van de nieuwe afdeeling voor Stads-ontwikkeling kwam het ter sprake. Zooals helaas meer gaatin onze gemeentelijke bestuurscolleges, heeft de geheeleaangelegenheid een politieken kant gekregen. Vandaarmisschien dan ook de tijdens de behandeling van dit par-tieele plan in den Raad uitgesproken klacht, dat men nietweet of dit plan past in het algemeen plan. De opmerkingis ]uist, maar aan wien de schuld? Het zou naief zijn aante nemen dat een afdeeling, welke een goed half jaar infunctie is, Zich omtrent deze vraag een definitief oordeelzou hebben kunnen vormen en het daarvoor noodige werkzou kunnen hebben verricht. Reden tot ,,weerzin", zooalseen der raadsleden zich uitdrukte, kan er tegen de be-handeling van dit plan dus niet bestaan. Men zou alleenweerzin kunnen hebben ten aanzien van het feit, dat debestuurderen van Amsterdam tot voor kort de betekeenisvan het algemeene uitbreidingsplan niet hebben erkend.H.ONTEIGENING IN HET BELANG DER VOLKS-HUISVESTING VW1.J
Reacties