43HI^TIJDSCHRIFTVOOR__IVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAAD1923 NS 11 JAARGANG NOVEMBERVAN MUNSTER'S UITGEVERS MAATSCHAPPIJ - HEERENGRACHT 246 - AMSTERDAMIELECTRISCHE SIERs EN GROFSMEDERIJGEBR. HALBESMASPECIALITEIT INSTALEN RAMEN METDOORGESTOKEN ROEDENFABRIEKVOOR ARTISTIE*KE METAALBEWERKINGSMEEDWERK VOOR HETB O U W V A Kze OOSTERPARKSTR. 79?8i = AMSTERDAMTELEF. 39484 -- TELEF. 29484BByaBiaiaaiaiaiaiMiUHiaiai^^CABOTINEHOUTBEDERFWERENDE CREGSOOT-OUEBEITSEN-VERF IN ALLE KLEURENHet beste ter wcrdd en aileendan echt en gcgarandccrd, wan-Dccr emballage gezcgdd B. & Co.levert biUijk de Fa. BUDDING & Co.CORN. TROOSTSTRAAT 59 - AMSTERDAMTdcfoon 25287Singel 68 - AmsterdamTELEFOON 35685 - 45234 -- NA ZES UUR TELEFOON 27630Specialiteit in Belanyers-, Stolieerders- en Meubelmakers-MateriaalRaamgarnituren - Catalogus op aanvrageFiliaal: Rotterdam, Schiekade 182Bijvoegsel van het Tijdschrift voor Volkshuisvesiing, No. 11, 15 November 1923NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING.Woningstatistische gegevens.(Overgedrukt uit het Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek,18e jaarg., afl. 10, 31 Oct. 1923.)In verband met iiieuwe bezuiniging'smaatregelen kan de statistiek van hetbouwbedrijf in alle gemeenten des Rijks niet meer in den ouden omvang wordenbewerkt. Vervallen zijn thans de vragen naar de bouwsommen en naar het aan-tal arbeiders, zoodat de desbetreffende staat niet meer gepubliceerd kan worden.Ten einde eenigermate een indruk van de bedragen te behouden, waarvoor, inde gi'oote steden wordt gebouwd, is aan de 10 grootste gemeenten verzochtnevens de opgaven omtrent nieuw uitgereikte bouwvergunningen ook de be-dragen op te geven, waarop de kosten van de woningen, waarvoor bouwver-gunniug was verleend, geraamd worden. Een overzicht van deze bedragen, tezamen met de aantallen pereeelen en woningen, waarop zi.i betrekking hebben,vindt men hierachter.OTerzicht betreffeiide het bouwbedrqf in het geheele Rijk over de inaand Augustus 1923.{Aptrgu de I'activile en fait du hdtiment dans le Royaume eiUier pendant Je mots d'aout W2S.)GEMEENTEN EN GROEPENVAN GEMEENTEN.Aantal woningen, waarvoor bouwvergunning verleend is, docli nog niet inuitvoering op het einde der inaand. Aantal wo-Te bouwen voor rekening vanTotaal.Rljk, Provincle,Water-schappen,Spoorwegmaat-scbappljen.Gemeente.Woningbouw-vereeniglngen.Particulieren.Rijk, Provin-cie. Water-schappen,Spoorwegra.a j b c a j b c a b c a b c a b c a b c1 1 2|3|4] B |G|7| 8 |9 10 11 1 12 13 14 15 16 17 1 18 1912345i;78910n12ISAmstoiclani0ml. gem. Bussum, HilvorsumRotterdam 2) (met inbegrip vanHoek V. Holland)0ml. gem.HiUegersberg, Schie-dam, Over.schie, IJsselmonde,Pernis's-Gravenhage0ml. gem. Rijswijk, Voorbiirg,WassenaarUtrechtOml. gem. ZuilonMijndiatiict ^an Zuid-LimburgNiet hierboven genoonide gem.:van BO 000-100 000 inw. metoml. gemvan 20000--.50000 inw. . . .van 10000--20 000 inw. . . .ben. 10 000 inwTotaal ....16B-1907 3)40729-1--4411082.302183B527IBO-~2762B490161.5134812S24288190244683171825191831028299854281171112175436427625189816110284810.382551257627184717182519183102829985428117211217G48642015239-241212 - 1 1385 - 1 1861 - - 2 962 102 820 5 720 102 822 49 .... 9a -- oprichton op nieuw terrain (nieuwbouw); b0 = verauderon, uitbreiden of vernieuwen.- herbouw; Geen Inlichtingen werden verstrekt door de gemeenten:Ede, den Ham, Neer, Nieuwer-Amstel en Weert.(Vervolg.)ningen in uitvoering op hot oindo der m.aand. Voltooide m vervallen woningen gedurende de maand.Aantal voltooide fflS =t-^ S3Voor rekening vanTotaal.v7oningen voor rekening van'cSlla 3ft .o S9=3 P f'SssaGemeente.Wonlngbouw-vereenlgingen.Particulieren.o ^ ba:=PciS ftCDStaa.as OH l8^ siso> a 1 b 1 c a 1 b c a b c a b c '^^\< >^^20 1 21 1 22 23 1 24 25 26 27 28 29 1 30 31 32 1 33 84 1 85 36 1 87 1 38 39 401 1078 1171 4 226 44 ,397 1) 6 476 44 397 224 250 157 631 7 3 + 6212 52 124 -- -- 340 1 IS 516 1 13 -- -- -- 72 72 TM11 -- + 61S 1058 3) 219 1300 5fiS 1 66 2 572 1 66 -- 68 -- 430 188 498 -- 10 20 -f 4684 .337 400 2 4 737 2 4 -- -- -- 25 25 _ 1 1 -t- 23n 705 436 -- 1 -- 2 063 2 160 3 209 2 100 -- 73 _ 83 106 -- -- -- + 1066 166 428 1 3 614 1 3 -- -- -- 47 47 9 -- -- + 387 359 1 899 237 159 1495 7 160 -- -- -- 14 14 - -- 9 + 58 _ 190 -- -- 29 -- 219 -- -- -- -- 2 2 - -- -- + 29 1 195 458. 11 11 649 11 11 -- -- 10 57 671 1 2 -- + 6410 9.36 18.50 1748 42 622 4 549 42 524 3 -- 243 893 6;-i9 -- 32 1 + 60611 2.58 2 1696 -- -- 1325 6J 199 3 281 (iS 205 _ 28 159 238 420 8 15 10 + 38712 SS 404 ao 2 1039 64 127 1479 84 130 1 20 86 243 350 1 9 1 4- 83913 80 -- 4 349 -- -- 2 790 180 293 S228 180 299 6 24 98 887 1015 22 Bl 3 + 9394.555 - 1 80.36 20 2 16 383 418 1 954 29 023 488 1972 10 437 846 2 693 3886 41 138 48 -4-36591) Beze getallen hebben betrekking op perceeien. Het getalwoningen is niet bekend.2) De cursieve getallen betreffen bouwwerken met geldelijkenstoun der gemeente en zijn begrepen in de hoofdgetallen.. 3) Deze opgaven zijn verstrekt door den Gem. Woningdienst,de overige door het Bouw- en Woningtoezicht.CDs*'^3Kao"^i.2SoSMv'fvoi/fpoj^)U9AVn9raj9AU9napiajq^m'n9J9pUB.I9A?rt^'Zio:^coo^ioOIK-IIIM'IiISIIMlIM'IIIIII-I31oooCQi-Hr-tloGOi-oo:)oloa;* J-H. DE JONGH Jr.AANNEMER VAN LOOD-,ZINK- EN LEIWERKEN1EL[F. 25501AUTO-TRANSPORT E.T.T.O.P.N. ENGELBLIK-- TELEFOON 43982 --PRINSENEILANO 12AMSTERDAMVERVOER VANSTEIGER- EN B OU WM AT E R IAL E NH. J. NIEBERG & Co.AANNEMER VAN GEWAPEND BETON EN TIMMERWERKENPALMGRACHT 68^ - TELEFOON 33396 - AMSTERDAMN.V. KALKZANDSTEENFABRIEK ,,VOGELENZANG"Telefoon Interc. No. jg R H E N E N Telefoon Interc. No. 59PRIMA KALKZANDSTEEN (WAALFORMAAT)Ganstige ligging a/d. Rijn. -- Gemakkelijke vcrlading per schip, tram of H. IJ. S. M.ARTIKELEN301benoodigde bouwmaterialen in voorschot te vef-strekken. De credieten worden niet onmiddellijkaan de betrokken personen zelf verleend, maar doorbemiddeling van de cooperatieve vereeniging,welke tegenover de overheid aansprakelijk blijft.Het spreekt van zelf, dat aan het verleenen vandergelijken overheidssteun ook andere voorwaardenworden verbonden, waarvan wel de voornaamstedeze is, dat hi], die een voorschot wenscht te ont-vangen, in staat is op zijn minst 1/3 van de toe-komstige waarde der woning op te brengen in denvorm van materialen, geld of reeds geleverdenarbeid.Veel van de aldus te bouwen woningen hebbeneen voorloopig karakter en worden op terreinengebouwd, die in pacht zijn uitgegeven. De be-staande wetgeving beschermt den pachter tegenwillekeurige opzegging van de pachtovereenkomst,maar dit neemt niet weg, dat er op gerekend moetworden, dat bij veranderde omstandigheden na eentiental jaren de gemeente de beschikking over hetterrein terug verlangt. Met het oog daarop wordtde voorkeur gegeven aan bouwmethoden, welke demogelijkheid openen een kleine woning 2;onder tegroot verlies af te breken en elders weer op tebouwen.Om samen te vatten mag als grondgedachte vanhet geheele streven het volgende worden be-schouwd.Nu in den tegenwoordigen tijd slechts enkelepersonen in staat zijn met eigen middelen eeneigen woning te bouwen, is het wenschelijk doorhet beschikbaarstellen van voorschotten op kortentermijn voor grootere kringen de gelegenheid teopenen zich een zeer bescheiden onderdak te ver-schaffen. Een voorloopig onderdak, een ,,Kernhaus",dat later, zooals de bij dit artikel opgenomen platte-gronden aantoonen, geleidelijk tot een normalewoning kan uitgroeien. Hierbij staat op den voor-grond, dat de bewoner door het enkele feit, dathij een woning met daarbij behoorenden tuinkan betrekken, in staat zal zijn dien tuin op veelproductiever wijze te bewerken dan vroeger, toenhij den grooten afstsnd van zijn woning naar dentuin moest afleggen. De meerdere opbrengst vanden tuin zal hem in staat stellen te sparen en zijnschuld aan de overheid af te doen en geld te be-steden aan latere uitbreiding van zijn woning. Teneinde te voorkomen, dat zijn spaargeld zijn waardeverliest door de daling der koopkracht van het geld,is bepaald, dat hem voor elke inlage bij de vanoverheidswege opgerichte credietinstelling ,,Gesiba'een zeker recht wordt verstrekt op bouwmateriaal,waarvan hij gebruik kan maken als hij overgaat totuitbreiding van het ,,Kernhaus".Men heeft wel eens aan de geheele bewegingtegengeworpen, dat zij de werkeloosheid vermeer-dert. In een enkel geval mag dit zoo zijn, dit geldtechter niet voor de arbeidsmarkt in haar geheel.De besparing aan arbeid maakt het mogelijk meerhuizen te bouwen. Weliswaar worden aan elkenbouw minder beroepsarbeiders gebezigd, maar voorden bouw van meer woningen zijn meer bouwmate-rialen noodig, tot welker productie nieuwe arbeids-krachten te werk moeten worden gesteld.De geheele Siedlerbewegung in Oostenrijk iskrachtig georganiseerd in een centralen bond, dieongeveer 30.000 leden telt. De bond geeft een tijd-schrift uit, heeft een bureau voor rechtskundigehulp, een landmeterkantoor, hij organiseert cur-sussen in practisch werk tot opleiding voor dentuinbouw, ontwerpen voor de indeeling van tuinenworden gemaakt, toezicht wordt bij den aanleg uit-geoefend, en een geheel bouwbureau is aan denbond verbonden, dat woningtypen en geheelenederzettingen ontwerpt en op de uitvoering toe-zicht houdt. De bouwmaterialen worden geleverddoor tusschenkomst van de reeds boven genoemde,,Gesiba", zaaigoed, planten en tuingereedschappendoor de ,,Kleingartenstelle", welke door de ge-meente in samenwerking met de ,,Gesiba" isgesticht.In Weenen is bovendien een gemeentelijke Sied-lungsdienst ingesteld.Het is waar, dat de tot nu toe bereikte resultatenbescheiden zijn in vergelijking tot de behoefte.Wanneer men echter overweegt welke grootemoeilijkheden moesten worden overwonnen enwelke nog moeten worden overwonnen, dan heeftmen het recht deze Siedlerbewegung te beschouwenals een van de belangrijkste factoren bij den weder-opbouw van Duitsch-Oostenrijk,Mei, 1923 DR. HANS KAMPFFMEYERDirecteur van denGemeentelijken Siedlungsdienstte Weeneni)Erbestaat te onzent dringend behoefte aan uitbreidingvan onzen woordenschat. Niet alleen met ,,stedebouw" zijnwij ongelukkig. ,,Zoning", ,,Siedlung" hebben bij onsgeen equivalenten. Ook het woord ,,woningcomplex"is een armoedig misbaksel. Voor ,,Siedlung", waaronder indit verband een op zichzelt gelegen groep eengezins-woningenniet voor tuinbouw bestemde tuinen is te verstaan, heb ikbij de vertaling als regel het woord ,,nederzetting" gebruikt.Wellicht zou ook ,,kolonie" in aanmerking komen. ,,Sied-ler" het ik onvertaald. Durft jnen ,,kclonist" aan ? H.AANTEEKENINGEN OVER DE IN-TERNATIONALE TENTOONSTEL-LING EN HET CONGRES VOOR STE-DEBOUW TE GOTHENBURGDank zij de ,, International Garden Cities and TownPlanning Federation" kon er dezen zomer te Gothenburgeen wapenschouw gehouden worden van de Vereenigde,vreedzame strijdkrachten, die optrekken ter verdediging entot een ontwikkeling, op werkelijk menschwaardige wijze,van de nederzettingen op aarde.De afgevaardigden der verscbillende landen vereenigdenzich den 3den Augustus op het stadhuis, onder voorzitter-schap van den tuinstadprofeet, Mr. Ebenezer Howard, den302ARTIKELENgeestelijken vader van Letchworth en Welwyn, ten eindede rapporten aan te hooren, die door de officieele afgevaar-digden werden uitgebracht over den vooruitgang, diesedert 1918 op het gebied van stedebouw en volkshuis-vesting, kon worden aangetoond. Waar deze rapportenvermoedelijk in druk zullen verschijnen, kan hier volstaanworden met op te merken, dat de afgevaardigde van onsInstituut, Mr. P. Droogleever Fortuyn, zich niet in bespie-gelingen over goedbedoelde voornemens behoefde te ver-diepen en reeds een warm applaus verwierf na de opsom-ming van hetgeen in ons land werkelijk was tot stand ge-komen. Een opsomming, die op de bekende wijs van hetkleine land, dat groot kan zijn, nadien van meer dan eenzijde de opmerking deed komen : ,,l see, you have builtin Holland !"De eerste aanblik Van de stedebouw-tentoonstelling,waarvan de hoofdzaak ondergebracht was in een zestallangwerpige ruimten, regelmatig onderverdeeld door iood-recht op de lange zijden staande schotten, verlicht dooreen gelijkmatig bovenlicht en waar geluidloos bez9ekersverspreid door been schreden en waar de vele teekeningen,foto's en modellen, als 't ware geconcentreerde geestes-arbeid beHchaamden, gaf een gevoel van ontzaggelijkespanning. Een spanning, die zich steeds vergrootte, omdatde vluchtige blik slechts even raken kon aan de som vangedachten, die erin belichaamd waren, om daarna weergetrokken te worden tot een volgend vak, waar een wellichtvroeger geziene vorm, bliksemsnel ons weer naar ganscheen ander land Verplaatste. Totdat men ten leste, vermoeiden nog onvoldaan, het open atrium bereikte, dat in zijnrustigen eenvoud van vierkant grasveld, omsloten dooropen gaanderij, de gelegenheid tot ontspanning gaf, metslechts de wetenschap, dat achter de witgeschilderdewanden zich de zalen aaneen rijgen, ieder vol van de stilhangende teekeningen, die slechts wachtten en U trokken,telkens weer, totdat ge het globale overzicht van het ver-zamelde in U opgenomen had.Een dergelijke tentoonstelling werkt daarom zoo ver-moeiend, omdat men door den uiterlijken vorin van hettentoongestelde been moet zien en trachten wil de oor-Zaken terug te vinden, die tot den vorm geleid hebben.Oorzaken van verschillenden aard en die een zekere kennisvan de plaatselijke omstandigheden veronderstellen, zoodatde teekening zonder meerdere gegevens, maar zelden vol-doende bevrediging schenkt. Noodzakelijk mag het geachtworden, dat bij volgende dergelijke tentoonstellingen aande samenstelling van een beredeneerden catalogus evenveelaandacht geschonken wordt als aan de vervaardiging derteekeningen zelf. Slechts voor hen, die door eigen aan-schouwing of door kennis van de vaklitteratuur geschooldzijn, geeft ten slotte een dergelijke tentoonstelling zondermeer, voldoening.Want wel omvangrijk is het vraagstuk, terwijl van eensystematische behandeling slechts de eerste schreden zijngedaan. Daardoor heeft een tentoonstelling nu iets chaotisch.Ieder bewerkt als het ware rijn eigen jazz-band op eigenwijze; van ieder der Vakken uit, waar de teekeningen stilhangen in de klare, eenvormige ruimten, wordt men be-werkt, tot een geestelijke cacophonie van gedachten enopvattingen zich aan U opdringt, zonder eenig rythmischverband, met alleen als eenige overeenstemming de goedewil. De goede wil is wel haast overal aanwezig, maar opeen dergelijke tentoonstelling, waar men gegooid wordt vanhet eene land naar het andere, valt duidelijk op, dat eenwetenschappelijk geordende methode, ora tot het doel tegeraken, eerst in de kinderschoenen staat. Vandaar dat hetgehilte van de inzendingen Van de verschillende landenzoo buitengewoon uit elkaar liep. Het spreekt van zelf,dat in landen, waar geen belangrijke bevolkingsaanwasaanwezig is, men weinig of geen behoefte heeft aan plannen,die het resultaat zijn van een systematische bestudeeringvan de eischen, die de uitbreiding van bevolkingscentrazou stellen. Zoo kan men van Frankrijk bezwaarlijk ver-wachten, dat het uitbreidingsphnmn zal toonen, terwijlde steden nagenoeg hetzelfde inwonersaantal blijven be-houden. Steeds blijft echter de ontwikkeling van Parijsboeien, zeer compleet aanwezig door een serie teekeningenVan 1551 af. AX^'erner Hegemann heeft daaraan een alleszinsinteressante studie gewijd. Er valt vermoedelijk geen tweedevoorbeeld aan te wijzen van een stad, waar reeds zoo yroegingezien werd van welk een belangrijke waarde de juisteplaatsing van de monumentale gebouwen is en welke klaar-heid men bereiken kan door op het juiste oogenblik dendurf en de bevoegdheid te hebben tot het traceeren vanwegenvan beteekenis. Staat men weer, zooals hier, voorhet resultaat van een te omvangrijke prijsvraag, dan be-wondert men den schoonen roman, maar wel moeilijk ishet hierin het werkelijke leven te voelen' kloppen. Prijs-vragen, zooals die voor Groot-Berlijn, of nu weer voor deuitbreiding van Parijs, waarvan wij den interessanten kantniet zullen ontkennen, zullen naar onze meening slechtsdan tot een bruikbaar resultaat kunnen leiden, wanneerhet program het resultaat is van een diepgaande studie....waarna men de prijsvraag niet meer noodig heeft! Vanden wederopbouw van Noord-Frankrijk was niet veelaanwezig. Op dit punt heeft de tentoonstelling ons teleur-gesteld. Bezwaarlijk is een meer actueel vraagstuk voordeze jaren denkbaar. Laten wij de hoop uitspreken, dat bijde eerstvolgende gelegenheid ons het resultaat van hetbereikte, al zij het op papier, niet onthouden wordt.Van de Amerikaansche inzending valt te noteeren degoedbedoelde pogingen om van het, op ondoordachte wijzeallerwege toegepaste schaakbordsysteem af te komen. Iederheeft zijn kruis te dragen, kunnen we onzen Amerikaan-schen collega's als troost voorhouden ! De steden hebbenzich zoo vlug uitgebreid, dat men blijkbaar geen tijd heeftgehad om na te denken, is een uitspraak, die slechts ge-deeltelijk waarheid bevat. Tijdens die en die epidemicstierven er zooveel menschen, dat men geen tijd had omZe te genezen, kan even goed gezegd worden. Waarheidis, dat men ten tijde van den grooten groei van de steden,zoowel in Amerika als in Europa, dus in de igde eeuw, geenvoldoend geschoold inzicht had op de problemen, die destad als organisme stelt. Een fout, die des te eer te vergevenvalt, wanneer men slechts zijn gedachten ertoe bepaalt, datzelfs in de uitbreidingsplannen, welke een tiental jarengeleden gemaakt zijn en intusschen meer of min tot uit-voering zijn gekomen, zoo goed als nimmer op werkelijkafdoende wijze rekening is gehouden met de enorme toe-nemingvanhet straatverkeer in diezelfde periode, of het-welk met de tegenwoordige gegeVens in de naaste toekomstvalt te verwachten. Van tenminste eVenveel belang als detentoongestelde teekeningen der Amerikaansche inzendingkan de inleiding tot den catalogus, van de hand van WernerHegemann worden genoemd. Men moet het land zelfbezocht hebben, om op een dergelijke wijze eenige derfactoren, die tot de tegenwoordige Amerikaansche stedenhebben geleid, duidelijk naar voren te kunnen brengen.De inzending van Tsjecho-Slowakije doet verwachten,dat de krachten, die daar werkzaam zijn, op een volgendetentoonstelling met uitvoeriger resultaten het kortelingsaangevangen werk zullen kunnen toonen. Om Praag, diestad Vol mysterie, concentreert zich de arbeid.Van Engeland kan gezegd worden, dat het maken vanuitbreidingsplannen in staat van wording verkeert. Speciaalvoor industrieele centra, zooals te verwachten is, bevordertmen het vervaardigen van plannen, waar meerdere gemeen-ten, tot 73 toe, zooals bij.Manche'^ter, bij betrokken zijn.Langzamerhand al
Reacties