3TIJDSCHRIFTVOOR[VOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUW'ORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAAD1925 N2 3 6^ JAARGANG MAARTVAN MUNStER'S UITGEVERS MAATSCHAPPIJ - HEERENGRACHT 246 ? AMSTERDAMVAN OMMEREN & Co.PAUWSTRAAT - ARNHEMHMMPM TELEFOON 800 ^^^^SPIEGEL-, VEN8TERGLAS. VERF-WAREN, GESLEPEN GLAS ZOOWELBLANK ALS VERZILVERD8PECIAAL VOORMEUBELMAKERS EN CAR08SERIE-FABRIKANTENIBUDDING'S CABOTINEIii!ii?!ii!fi!fi!fiHOUTBEDERPWERENDECREOSOOTOLIEBEITSsVERFDESINFECTEEREND ainiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimeenige klearen iets duurder dan lijnolieverf,doch in hoeveelheid ?/o meer en in gebniikveel voordeeliger, en beter voor het hoat danieder ander preparaat, daarom veel goedkoo^per, doch eischt gezegelde emballage B & Co.PRIMA HOLLANDSCH FABRIKAAT?!iiKSIi FiiA BUDOINBI Co., CORK. TROOSTSTRAAI59, iSTERDAM |?>ii!ii!fi!Ii!{?i;!fi?!ii?ffi!ffifi!iW!fi?ifi!ii!fafi?X?!ii!l^j Ir. W. L. EERKESI CIV. INGENIEURI TECHNISCH-BUREAU DE RUYTERKADE 46AMSTERDAMTEL. 482?9IJZERCONSTRUGTIES GEWAPEND BETONADVIEZEN OPMETINGENL. JURGENS LOOP- ENZIIMKWERKERHOOFDSTRAAT 185-189/1 en 2 - SCHIEDAMAANLEQ VOOR GAS-, WATER- EN STOOMLEIDINQENSPECiAAL ADRES VOOR MASTIEK DAKBEDEKKINGSTEENFABRIEK ,,DE VOLHARDING" OlRECHTSCHEGEKLSlEEIIinlifaal-eflVeclilfomlZUILEN AAN HET MERWEDEKAIMAAL LEVERING: PER WAGON EN PER SCHIPFirma MEIlLINi; i UELECTRO TECHNISCH BUREAU^. REfiULIEIiSGRIlCHT 103 - mmim i?flMLEDEN ! OIMZE ADVERTEERDERSZIJNEEN STEUN VOOR ONS- LATEN WIJ EEN STEUN VOOR HEN ZIJNN. V. Stoom-Waalsteenfabriek ,,DE VOORUITGANG", Twellolevcrt behalve allc soorten WAALSTEEN, groote partijen roode verbeterde HOLLANDSCHE PAMNENmet dnbbele kops en zijsluiting. -- Prijzen en monsters op aanvraag.P J VAN SCHAIK LOOO^ZlWEI(REReic..SPECIAALBRAIIOLEIDIM,SAIiTM__^__J_______-^^ NASSAUKADE 312 - TEL. 23485 - A'DAMflllViVlr^ Jui? V AIX WlJJv. OC 4??v-lv/lN EKJWKOBSI, en 11572SPECIAAL ADRES VOOR :HOLLE DAKPANNEN "/r.MACHINALE- ENDVORM VLOERTEGELSPLAVUIZEN- 22/22 CM - BETONWONINGBOUW H: VOLGENS BRONS PATENTEN :: ?Een uitkomst voor de Woning-voorziening. Goedkooper en SSbeter dan Baksteenbouw - Aesthetisch verzorgd [Vraagt inlichtingen ook omtrent uitgevoerde Woningcomplexen bij de N. V. BOUWIVIAATSCHAPPIJ SS' OCCIDENT" te AMSTERDAM, Joh. Verhulststraat 156a, Telefoon 23506 - 20516 - 26851 SSI !__.B.....IBnaISSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS"!!?""""""""""PRIMA SLAV. EIKEN EN BEUKENPARKETVLOERENTEGEN UITERSTCONCURREERENDEPRiJZEN ONDER GARANTIEFRED. MEIJER - AMSTERDAMV. BAERLESTRAAT 160, TELEF. 25615GEVESTIGD SEDERT 1908A. C. VAN DEN HOEKBouwmaterialenBUSSUM TELEF. No. 3J. HENNINGHEIM =EGELANTIERSGRACHT 156 - TELEFOON 48793 SAMSTERDAM MEISEUlin EN BEIONMED - SPECIMl III ONDEiOyDSWERKEII ?GLASROEDENIN ALLE LENGTEMATEN ZONDER NAADiZUo.Dakroeden-, Lichtkap-conttructiesSchroeventabrlekBloemgracht 61Tel. 33765AMSTERDAMSpecialiteit in DakroedenSclierp conciirr. prijzenYeigeetvooralniet bij oils'piijs aan le viagen- SPECIAIEIHRICHIIIIG-' wi\ BRIEVENN.V. HOLL IJZERWIIR[NHI1NDELTel. 12733 - 34840, RotterdamGroote voorradenScherp concurreerende prijzenVRAAGT ONS EENS AAN[ nIfHANDEL INBOUWMATERIALENKANTOOR EN FABRIEK:HEERENWEG 25 - LEIDEN - TELEFOON^ISGI'SAVONDS NA6UUR: VOORSCHOTEN TEL. 21T R O T T OI R ljy'T?^Tr/^?AD RONDE8OVALElEtELSJiDEII ?^."fJM??" RiOLENTELEFOON 205BETON PALEN -EIGEN SPOORAANSLUITING- TUINMURENPRODUCTIE 1000 M^. TEGELS PER DAGPNEUMATISCHE STAMPINRICHTING -- P E RS O NE EL 130 ARBEI D ERSGEMAAKTVAN GE-IKLOOFO AR-CHANGELHOUTTREKKENENKRIMPENNIETIS DEBINNENDEUR voor den HandelCONCURREERENDTimmerfabriek ,,De Drle Gebroeders"FABRIEK :ROEMER VISSCHERLAAN 10 BUSSUMvan f 5.-- tot f 6.--SCHMIDT & Co.KANTOOR:LAMMERT MAJOORLAAN 42 - TEL. 492N.V. TOT UITVOERINGVAN SCHILDERWERKENv.h. Firma Wed. M. POSDirecteur: R. GRAATSMATELEFOOIM 24919Linnaeusstraat 83 - AMSTERDAMeeliileiiJJANDEIiKLUnKINKERSTRAAT 223AMSTERDAMMij. tot uitvoeren vana lie voorkomende Schilderwerkenf 10-12 - M 441C. VAN Umi - AMSTERDAM Ant.levert alle voorkomende beeld- en steenhouwwerken in HARDSTEEN - GRANIET - ZANDSTEENKALKSTEEN - MARMER - TUFSTEEN -- Schoorsteenmantels en LambriseeringNatuursteenhandei Electr. Steenhouwerij MarmerbewerkingKONING & BIENFAIT-Da Costakade 104AMSTERDAMOnderzoek van iarie materialen voor den VOLKSWONINGBOUWMAANDBLAD 6E JAAROANO N?- 3 MAART 1925TIJDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINGiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS-VESTING EN STEDEBOUW EN DEN NATIONALEN WONINGRAADREDACTIE VOOR HET INSTITUUTH. P. J. BLOEMERS, J. DOUWES JR.,MR. D. HUDIG, IR. P. BAKKER SCHUT,JR. J. M. A. ZOETMULDERVASTE MEDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KRUSEMAN, IR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D.E. WENTINKREDACTIE VOOR DEN WONINGRAAD :MR. DR. G. VAN DEN BERGH EN J. BOMMERADRES DERREDACTIEEN ADMINISTRATIE ENSECRETARIAAT VAN HETINSTITUUT EN VAN DENNATIONALEN WONINGRAADKLOVENIERSBURGWAL 70 - AMSTERDAMADVERTENTIESV. MUNSTER'SUITGEVERSMAATSCHAPPIJHEERENGRACHT 246 - AMSTERDAMABONNEMENTSPRIJS :.. f 8.-DE LEDEN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW(LIDMAATSCHAP VOOR PHYSIEKE LEDEN ?7.50)EN DE LEDEN VAN DEN NATIONALENWONINGRAAD ONTVANGEN HET BLADKOSTELOOSLOSSE NUMMERS f 1.50INHOUD: NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW:Officieele Mededeelingen - Woningbouw in Oud-Mathenesse door Jhr. M. J. I. de Jonge van Ellemeet - DeMethode van Halle door Ir. H. van der Kaa - Toelaatbare Samenwoningen-Blijvende Samenwoningendoor J. H. Schaad - De Tuinarchitectuur onzer Tuindorpen en Tuinsteden door S. S. Lantinga - Binnenland -Buitenland - Overzicht van Tijdschriften - Boekaankondiging.NATIONALE WONINGRAAD: Verbetering der Woninginrichting door H. Keegstra - DeJongste Circulaire door J. B. - Van de Afdeelingen.OFFICIEELE MEDEDEELINGENDe jaarvergadering van het Instituut zal te's Gravenhage worden gehouden op Zaterdag9 Mei a.s.INTERNATIONAALNEW YORK 1925STEDEBOUW-CONGRESVoor het Congres is een voorloopig programvan excursies ontworpen.Men stelt zich voor den i8en of igen April vanNew York een boottocht te maken de HudsonRivier op naar Bear Mountain, het natuurparkvan New York, 4000 H.A. groot. Vandaar perauto terug.Ook na afloop der conferentie zullen excursiesworden gehouden. Daartoe is een alternatief planontworpen, al naar gelang men zich voorstelt 2 of 9Mei (per Ascania of per Antonia) uit Montreal tevertrekken.In het eerste geval luidt het program :26 en 27 April Washington, 28 en 29 AprilBaltimore en Philadelphia, 30 April Boston, i MeiMontreal, 2 Mei vertrek.In het tweede geval :26 en 27 April Washington, 28 en 29 AprilBaltimore en Philadelphia, i en 2 Mei St. Louis,3 en 4 Mei Chicago, 5 Mei Detroit, 6 Mei Buffaloen de Niagara, 7 tot 9 Mei Toronto en Montreal.Blijkens van den Secretaris der InternationaleOrganisatie ontvangen inlichtingen zal men moetenaannemen dat het verblijf per dag ongeveer / 36.-zal kosten. Dit beteekent dat de geheele reis,wanneer men 9 Mei uit Montreal vertrekt, ongeveer/ 1680.- zal kosten. Wellicht mag daarvan inmindering worden gebracht wat op de congres-dagen zelf wordt uitgespaard op aangeboden maal-tijden en excursies. Niet onwaarschijnlijk echteris het dat de spoorreizen gedurende de excursiesna afloop van het congres het cijfer zuUen ver-hoogen.Een door den Heer Chapman sedert uit NewYork ontvangen bericht komt iets lager. De achttiendagen in Amerika zouden op ruim 280 dollar uit-komen, het kortere verblijf (tot i Mei) op 130 dollar,waarbij de kosten van de zeereis zijn te voegen.Wenscht men gebruik te maken van de Ameri-kaansche gastvrijheid, in de circulaire aangeboden,dan beteekent dit een bezuiniging van 40 dollar.62 AKTIKELENWONINGBOUWNESSEIN OUD-MATHE-Verlaat men Rotterdam aan de West^ijde langsden dijk naar Schiedam, dan ziet men vrij onver-wacht, zoodra men den havenspoorweg is over-gestoken, een complex kleine huisjes : de gemeente-lijke woningbouw in den polder Oud-Mathenesse.Op zichzelf reeds treft dit laagbouwcomplex aande Noordzijde der rivier als iets ongewoons. In deontworpen uitbreiding, die den schakel 2;al vormentusschen Rotterdam en Schiedam -- de aaneen-gesloten bebouwing diet steden ligt niet meer daneen kilometer uit elkaar ! -- is op deze plaats eenbescheiden stadspark gedacht. De omgeving heeftzich echter nog niet in die mate ontwikkeld dataanleg van dit park in de naaste toekomst nuttig20U blijken. Bovendien zou dit werk toch wel omfinancieele redenen gedurende de eerste decenniazijn blijven liggen. Er was aanleiding dezen grondtijdelijk een grootere rentabiliteit te verschaffendan door verhuring als weiland mogelijk zou zijn.Daardoor wordt renteverlies vermeden, en daar-mede een ernstig beletsel voor den parkaanleg inde toekomst. Het moge vreemd schijnea, maar ineen dergelijk geval kan bebouwing van een terreinjuist economisch de latere totstandkoming van eenpark op datzelfde terrein bevorderen.Voor dit doel komt alleen semi-permanente bouwin aanmerking. In dit geval werd een afschrijvings-termijn van 35 jaar gekozen. Was reeds daardooreen lichtere constructie aangewezen, 00k de fun-deeringskwestie stelde dien eisch. Op den Noorde-lijken Maas-oever zijn aan den omtrek van Rotter-dam weinig terreinen te vinden, waarbij ook voorhet kleinste huisje niet geheid moet worden eneconomisch was voor dezen semi-permanenten bouween paalfundeering niet te aanvaarden. In Oud-Mathenesse werd echter een kleilaag van geringe,maar voldoende dikte aan de oppervlakte aange-troffen en hier scheen het niet gewaagd op eendoorgaande plaat van gewapend beton lage een-gezinswoningen te bouwen, wanneer men slechtsde voorzorg nam die kleilaag zoo weinig mogelijkaan te tasten.Een der motieven voor den bouw is nog voortsgeweest dat de verbreeding van de DelfshavenscheSchie en de uitbreiding van sommige gemeente-bedrijven de ontruiming vorderde van een aantaloude gemeentewoningen. Men mag die ontruimingin een tijd van woningnood betreuren, bij een zichuitbreidende stad ontkomt men daaraan niet. DieARTIKELEN 63oude woningen werden voor het meerendeel tegenlage prijzen verhuurd. De ontruiming is in hoofd-zaak door opschuiving verkregen, maar 00k dannog komt men voor het vraagstuk te staan dennieuwen bouw tot stand te brengen voor huur-prijzen, die aanmerkelijk beneden de bedragen blij-ven, welke overigens voor nieuwe woningen wordengevraagd.Eenvoudig was deze opgaaf niet, vooral wanneermen rekening houdt met de afschrijving in 25 jaar.Moest dus op de techniek al het mogehjke wordenbezuinigd, 200 moest 00k het woningtype watgrondgebruik en inhoud betreft vrijwel tot degrens van toelaatbaarheid worden verkleind.Architect J. J. P. Oud heeft voor deze bebouwinghet hierbij grootendeels afgedrukte ontwerp ge-maakt.Vorm en hgging van het terrein gaven aanleidingtot een zeer systematischen opzet in driehoeksvorm.De drie zijden van den driehoek vormen hoofdlanenvan het toekomstige park. Daarbinnen zijn dewoonstraatjes geprojecteerd, uitkomende op eenplein, waarlangs twee rijen winkels voor localebehoeften, terwijl in het midden van het plein eenkinderspeelplaats is open gelaten, waaromheenboom- en heestergroepen. Aan de punt van hetdriehoekige plein staat een transformatorgebouwtjebenevens een gebouw, dat beneden als brandspuit-huis dient, terwijl de verdieping (van waaruit meneen groot deel van het dorp overziet) tot kantoorvoor de exploitatie is ingericht.De normale straatbreedte is 7 M. Hiervan is3 M. breedte met klinkers verhard, terwijl voor hetoverige met een koolaschverharding werd volstaan,die in het zomerseizoen met teer en schelpen zalworden verbeterd. Waar de straat zich verbreedt,is ter weerszijden een rij leiboomen geplant, terwijlde ruimte voor eenige markant gelegen huizen-blokjes als gazon werd aangelegd. Speelplaats engazons zijn van de straat door lage muurtjes methouten hekken afgescheiden. Tusschen de achter-terreinen der woningen treft men ligusterhagen aan(die gewoonlijk stof tot correspondentie geven !).Langs de voorgevels van de woningen is een stoepvan roode tegels gelegd, op eenvoudige wijze vande straat afgescheiden. Ook de kosten van straat- en64 ARTIKELENrioolaanleg worden, met het oog op de latere be-stemming van het terrein in 25 jaar afgeschreven.Het?normale woningtype A is uiterst eenvoudig :beneden een woonkamer met aan de achterzijde eenkeuken en een slaapkamer, waartusschen een por-taal met privaat; boven twee slaapkamers en eenigezolderruimte. De afmetingen in plattegtond zijn5 M. hart op hart breed en 6.50 M. diep. Dezolderverdieping heeft geen borstwering. Behalvede aanrechtkastjes in de keuken is in de woningslechts een groote kast gemaakt. De hoektypen Ben C en de winkelwoningen D 2;ijn iets ruimer.Elk woningblok is opgetrokken op een doorgaandeplaat van gewapend beton, die na egaliseering ophet maaiveld is gestort (om de kleilaag niet aan tetasten) en 2;ich i M. buiten de muren uitstrekt.De bouwmuren zijn 16 c.M. zwaar, de gevelsbestaan uit een ijselsteen met een kalkzandsteen-klamp, waartusschen een spouw. De gevelmurenzijn in ijsel-ondersteen gemetseld, die tot aan deraamdorpels in het gezicht is gelaten en daarbovenwit werd afgepleisterd.Het complex bestaat uit 343 woningen, 8 winkel-woningen, een administratie-gebouwtje en eentransformatorhuisje. Hieronder zijn niet minderdan 331 woningen, type A. Het was de taak vanden architect om ondanks deze ver doorge-voerde normaliseering eentonigheid te vermijden.De bouw is op 6 Februari 1923 aanbesteed voor/ 736.640.-.In Juli 1924 2;ijn de eerste, in September delaatste woningen betrokken. De totale stichtings-kosten zonder grond zijn geraamd op / 810.883.-,het werkelijke eindcijfer zal vermoedelijk ietsbeneden dat bedrag blijven. Toch is die ramingniet hoog ; zij komt uit op niet meer dan / 2300.-per woning. Ondanks de afschrijving in 25 jaarbehoeven de jaarlijksche exploitatie-kosten eentotaal van / 95.000.- naar raming niet te over-schrijden. Dit zou worden gedekt door een gemid-delde huur van / 5.- per week. In werkelijkheidzijn de huren voor de woningen type A op / 4.-gesteld, voor de afwijkende typen op hoogerebedragen. De bijdrage is voor 1925 geschat op/ 11.444.-.Men kan tegen dezen bouw ernstige bedenkingenmaken : de woning is klein, heeft weinig berg-ruimte, is licht geconstrueerd enz. Zeker, niet tenonrechte. Maar wie Rotterdam kent zal 00k wetendat een nieuwe eengezinswoning op den RechterMaasoever voor een dergelijken huurprijs met eenlantarentje moet worden gezocht.M. J. I. DE JONGE VAN ELLEMEETDE METHODS VAN HALLEHet is mij gebleken dat deze methode ter ver-krijging van een inzicht in de woningbehoeftemeer en meer ingang gaat vinden. Nochtansschuilt in de toepassing dezer methode een grootgevaar.In verschiUende gemeenten is men zelfs tot deovertuiging gekomen dat de methode dermateARTIKELEN 65tot onjuiste resultaten leidt dat men van de toe-passing ervan heeft afgezien. (Haarlem, Nijmegen,Rotterdam, Zwolle).Ik meen dit te moeten betreuren, wijl de methode,mits de resultaten daarvan behoorlijk gecorrigeerdworden, op eenvoudige wijze ons een inzichtverschaft in de woningbehoefte. Meer dan eeninzicht kan een berekeningsmethode toch nietgeven. Daarin kan immers geen economischefactor worden ingevoerd, terwijl nochtans deeconomische toestand der bevolking op de woning-behoefte van invloed is. Voorts wordt de woning-vraag nog befnvloed door tal van andere onbe-kende omstandigheden.Zelfs verbeterde methoden kunnen derhalve00k niet anders dan theoretische cijfers geven.Indien dan de verbetering gelegen is in een mis-schien betere noteering van de mutaties in de ge-zinnen, doch overigens een meer omslachtige, enonoverzichtelijke, moeilijk te controleeren wijzevan berekening eischt, geef ik de voorkeur aan degewone methode van Halle, mits de resultatengetoetst worden aan den op gezette tijdstippenop te nemen toestand, en dienovereenkomstigworden gecorrigeerd.Deze correctie is zonder twijfel noodig. Reedsbij voorbaat kan men aantoonen dat de methodevan Halle geen betrouwbare resultaten opleverenkan, hoewel de grondgedachte, waarvan men bij demethode van Halle uitgaat, juist is. Zoolang in onzesamenleving de huwelijksche staat de basis vanhet gezin vormt en dit gezin in den regel na deontbinding van het huwelijk (hetzij door sterfte,hetzij door scheiding) nog wordt voortgezet dooreen der voormalige echtelieden, zal het aantalwoningbehoevende gezinnen voornamelijk wordenbepaald door het totaal aantal echtparen, weduwen,weduwnaars en gescheiden vrouwea.Geheel eraan gelijk is het aantal gezinnen nieten wel om twee redenen :1. Omdat niet alle weduwen, weduwnaars engescheiden vrouwen een afzonderlijk gezin blijvenvormen (B).2. Omdat er een aantal gezinnen (huishou-dingen) bestaat, anders dan door huwelijk ge-vormd (C).Drukt men nu het totaal aantal echtparen, wedu-wen, weduwnaars en gescheiden vrouwen uit doorA, dan wordt het aantal gezinnen op zeker tijdstipweergegeven door A--B+C.Telt men op zeker oogenblik het aantal gezinnenen houdt men daarbij de definitie aan van dewoningtelling van 1919, beschouwt men dus eenweduwnaar, weduwe of gescheiden vrouw zonderkinderen, niet als een afzonderlijk gezin, indien zijgeen eigen woning bewonen, dan blijkt het aantalgezinnen kleiner te zijn dan A. B is dus blijkbaargrooter dan C. B--C is slechts een fractie van A.66 ARTIKELENDe lijn, aangevende de toeneming van A, zal dustot in lengte van dagen de richting aangeven van delijn, aanduidende de toeneming der gezinnen.Zij zij daarom richtlijn genoemd.Volgens de methode van Halle nu tracht men dejaarlijksche toeneming der gezinnen te berekenendoor te tellen het aantal gesloten huwelijken, dattot nieuwe gezinsvorming aanleiding geeft, hierbijte voegen het aantal gevestigde ge^innen, naaftrek der vertrokken gezinnen, en de2;e uitkomst teverminderen met het aantal gestorven vs^eduwnaars,weduwen en gescheiden vrouwen en met hetaantal huwelijken van weduwnaars met weduwenen gescheiden vrouwen.De totale uitkomst dezer berekening stel ikvoor door a. Deze jaarlijksche vermeerdering ageeft het verdere verloop van de richtlijn aan ; bijelke volgende volkstelling krijgt men een nieuwewaarde van A, waaraan de som der getallen avoor de lo voorafgaande jaren kan worden ge-verifieerd.Indien men nu zou meenen dat a de toenemingis van het aantal gezinnen, voldoende aan dedefinitie der Woningtelling van 1919, dan maaktmen een overeenkomstige fout, als wanneer menaanneemt dat A hoogergenoemd het totaal aantalder bedoelde gezinnen weergeeft.Bij de toepassing van Halle toch worden, zelfsindien overigens quiver de tot gezinsvormingleidende huwelijken, de gevestigde en vertrokkengezinnen worden geverifieerd, twee fouten ge-maakt.Doordat er toch zes azevenmaalmeerechteliedenzijn dan weduwen, weduwnaars en gescheidenvrouwen, overtreft het aantal echtelieden, datjaarlijks tot laatstgenoemde kategorie overgaat,beduidend de sterfte dier kategorie ; en uitsluitenddeze noteert Halle als gezinsvermindering. Hetaantal weduwen, weduwnaars en gescheiden vrou-wen neemt dus per jaar beduidend toe en wijl nietal deze personen het gezin voortzetten, maakt menjaarlijks een fout b, in wezen overeenkomendemet B.ARTIKELEN 67Voorts houdt Halle geen rekening met devorming en ontbinding van gezinnen buitenhuwelijk.Men neemt aan dat de ontbinding en vormingelkaar opheffen.Nochtans is zulks niet juist. Bij een aanwassendebevolking zal als regel de vorming de ontbindingovertreffen. In dit opzicht wordt dus een fout cgemaakt, in karakter overeenkomende met Choogergenoemd.Bij de toepassing van Halle wordt dus jaarlijks,indien men alleen a telt, een fout (b-c) gemaakt,welke analoog is met (B-C).Indien men, van een bepaald punt der gezinslijnuitgaande, deze juist wil vervolgen, moet menderhalve de jaarlijksche vermeerdering a vermin-deren met {b-c). Men verkrijgt dan de lijn PQ.Doet men-dit niet en brengt men a ten voile alsvermeerdering van het aantal gezinnen in rekening,dan moet men een ge^nslijn vinden, die evenwijdigaan de richtlijn loopt (lijn PR). Deze onjuiste ge-zinslijn kan echter de richtlijn niet snijden ; zouzij dit wel doen, dan zou daaruit blijken dat decijfers voor huwelijken, vestiging en vertrek nietbehoorlijk zijn geverifieerd en dat de voor agevonden waarde derhalve te hoog is (lijn PS).1920.^wi--''^-->:
Reacties