ITIJDSCHRIFTVOORVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BONO VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN1927 NS 1 8^ JAARGANG JANUARIGELUIDOEMPEND SPIJKERVASTGIPSXWANDBRANDVRUEen Dipecteup van Gemeenta-wepken : ,,,..... de opgedane ei^vaping is wel van dien aapd,STERKdat ik ze meep in de gemeente-bestfiikken van scheidingswandenzai, voopschpyven ,"N. V. DE METEOOR TELEFOON 205 D E S T E E GVAN MUNSTERS UITGEVERS MAATSCHAPPIJ - HEERENGRACHT246 - AMSTERDAMJuiinmiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiii:HUINCK'SCILAS VOORgVERLICHTINQ vanrdonkere vertrekkenlg^DETECTIVE: glasli4 VLOER-.EN WAMDTESELSIS'~~" HOUTGRANIET [voor vloeren en aitge$leUn>ap(redenISHASBEST CEMENTPLATEN vlak en g^lM -- @B^ TRAPWELBANDEN voor beseherming van traptreden >fiHOEURSLUITERSIsluiten deuren geruischloos r|^',^ HUiNCKCOLIT^om vloeren, kelden, muren waterdicM Jen kurkdroog te maksn I^HMHMMHVRAAGT KOSTELOOS INLICHTINGENUTRECHT Telegram adres HUINCKTELEF. 11042 SPRINGWEG TELEF. 11042DE wmmi w woimFiHffiSEiIS BEREID AAN HAAR LEDEN ENASPIRANT-LEDEN EVENTUEELE VACA-TURES BEKEND TE MAKEN, DIE AANiH HAAR WORDEN OPGEGEVEN aHBSECRETARIAAT: P. LASTMANKADE 33'AMSTERDAMnillllllllllEIIIIIEIIIIIIIIIIIIIIIillllllBrCENTRALE COOPtRATIE VOORI WONINGINRICHTINGHOBBEMAKADE 89AMSTERDAMIN ONZE MODELKAMERS ZIJN MEUBELENSTOFFEERINGEN EN VERSIERINGEN VRIJ TEI BEZICHTIGEN. ADVIES EN BEGROOTINGI KOSTELOOS - FOTO'S OP AANVRAAGP.J.VANSGHAIK lO0DaMWEI!l(Elieii:,SPlCllllLllUIIOlEIOIIIGEII,SIINIimSIIIllJIIi{lNASSAUKADE 312 - TEL. 23485 - A'DAMISOLA-BOUWHET BESTE EN GOEDKOOPSTE SYSTEEM VOORHET BOUWEN VAN COMPLEXEN VOLK8- ENmiDDENSTANDSWONINGEN. - 8ELF8UPPORTINGN.V. INTERN. GEWAPENDBETONBOUW BREDAWettig Gedeponeerd Handels-MerkUITGEVOERD O.A. PLM. 370 WONINGEN VOOR DEGEIVIEENTE 'sHERTOGENBOSCH - NOG IN UITVOERINQO.A. 400 WONINGEN VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAMKONING & BIENFAIT - Da Costakade 104AMSTERDAMOnderzoek van alle materlalen voor den VOLKSWONINGBOUWMAANDBLAD 8= JAAROANO N^ 1 JANUARl 1927TIJDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINQiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiEN STEDEBOUWORGAAN VAN H ET NEDERLAN DSCH INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS-VESTINQ EN STEDEBOUW EN DEN NATIONALEN WONINGRAADALOEMEENEN BOND VAN WONINGBOUWVEREENIOINGENREDACTIE VOOR HET INSTITUUTH. P. J. BLOEMERS, J. DOUWES JR.,MR. D. HUDIG, IR. P. BAKKER SCHXJT,IR. J. M. A. ZOETMULDERVASTE MKDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KRUSEMAN, IR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D.E. WENTINKREDACTIE VOOR DEN WONINGRAADMR. DR. G. VAN DEN BERGH, J. BOMMER,G. F. LiNDEIJERADRES DERREDACTIEEN ADMINISTRATIE ENSECRETARIAAT VAN HETINSTITUUT EN VAN DENNATIONALEN WONINGRAADKLOVENIERSBXJRGWAI, 70 - AMSTERDAMADVERTENTIESV. MUNSTER'SUITGBVERSMAATSCHAPPIJHEERENGRACHT 246 - AMSTERDAMABONNEMENTSPRIJS f 8.-DE LEDEN VANHET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW(LIDMAATSCHAP VOOR PHYSIEKE LEDEN f 7.50)EN DE LEDEN VAN DEN NATIONALENWONINGRAAD ONTVANGEN HET BLADKOSTELOOSLOSSE NUMMERS f 1.50JJpOUD: NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOTJW^Officieele Medeelingen -- Strandbaden door Mr. D. Hudig -- Het Gemeentelijk Sportpark te Bussumdoor G. Hartstra -- Rectificatie -- Binnenland -- Buitenland -- Overzicht van Tijdschriften -- WettenKon. Besluiten, enz. 'NATIONALE WONINGRAAD, ALGEMEENE BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN ?Officieele Mededeelingen -- Kort Verslag van de Jaarvergadering van den Nationalen Woningraad op5 November 1926, II -- Van de Afdeelingen.OFFICIEELE MEDEDEELINGENVan het uitvoerige verslag van het 6 Novemberj.l, te Arnsterdam gehouden Woningcongres, waarinde inleidingen der praeadviseurs volledig zijnopgenomen, zijn ad / 0.50 exemplaren verkrijgbaarbij het Secretariaat van het Congres, Kloveniers-burgwal 70, Amsterdam (tel. 40588).Tot heden is nog geen voldoend aantal bestel-lingen mgekomen om tot het aanmaken van eenband voor den zevenden jaargang van het tijdschriftopdracht te kunnen geven. De gelegenheid ombanden te bestellen wordt thans nog tot 15 Februaria.s. opengesteld.Een bestelkaart is bij het December-nummergevoegd.STRANDBADENDe verheugende ontwikkeling der sport heeftaan den stedebouw^ een nieuwe opgaaf gesteld.Gelegenheid te scheppen, waar zt -- buiten --kan worden uitgeoefend, althans den grond daar-voor aan te wijzen, geen stedebouwer mag hetverzuimen. Het Internationaal Congres te Amster-dam van 1924 hield zich dan ook bezig met ont-spanningsterreinen, wijlen van Leeuwen wist inden vorigen jaargang van dit tijdschrift te ver-tellen hoeveel er reeds -- en toch nog altijd teweinig -- in Amsterdam van gemeentewege wastot stand gebracht aan speelplaatsen en sport-terrein.De sport moge te onzent nog niet de plaatshebben veroverd, die haar, vooral in Engeland,rechtens toekomt -- waar geen student op middag-uren tijd zou kunnen vinden voor het volgen vaneen college, deze uren behooren aan de sport --,ook hier heeft zich een ommekeer voltrokken. In1928 staat het Olympisch feest binnen onze hoofd-stad gevierd te worden; na den blunder derTweede Kamer gaf het Nederlandsche volk on-dubbelzinnig te kennen hoe na die viering hemaan het hart lag.Moge de beweging voor herleving der sport,der lichaamsbeweging in het algemeen, van ouderendatum zijn -- de naam Jahn zij slechts in her-innering gebracht --, het is zeker opmerkelijkdat de groote vlucht eerst uit den lateren tijddateert.Hier is waarschijnlijk onnaspeurlijk verbandaanwezig met de veranderde houding tegenoverhet leven in het algemeen, die zich aan het vol-trekken is. De eerste bloeitijd der industrieeleontwikkeling kon het lijden van een groote massa,als passend in een onafwendbaar wereldbestel,met gerust gemoed verdragen, de tweede gingARTIKELENDarmstadt. Der grosse Woog. Het eigenlijke zwemwater ligt links buiten de fotoprat op haar eenzijdig intellectualisme en mecha-nisme, haar dorre nuchterheid, haar misvormingvan den mensch, arbeider zoowel als be2;itter,naar lichaam en naar geest, -- de keer kwam. De roepklonk, luide, naar meer geluk -- als het geengeluk kon zi)n, dan althans genot -- in plaats vantroosteloosheid, naar voller ontplooiing der men-schelijke vermogens, naar wijsheidinstee vanweten.Ontspanning, leven, -- verheffend w^aar het kon,maar niet altijd -- de sport kon ze brengen; ont-plooiing van andere dan de intellektueele krachten,niet alleen de herleving van het religieuze leven,de erkenning van de waarde van het spontane,het instinctieve en intuitieve, ook de lichaams-beweging stelde er nieuwe banen voor open.Maar ook andere krachten stuwden.De medische wetenschap erkende als haar doelniet langer alleen het cureeren van een overigensontkend lichaam, wanneer het ging tekortschieten.Hygiene, dat is voorzorg, behoud en verhoo-ging van gezondheid en werkkracht, kwamvoorop staan. Ze verlangde aandacht voor hetlichaam.Zoo werd de oude watervrees overwonnen.Geen genie zal meer, als Michel Angelo, in hetleven den. vaderlijken raad mee krijgen vooralhet lijf nimmer te wasschen, uit vrees datongemak daarvan het gevolg zal zijn. Zelfs bij denHollander, van wien het heette dat hij slechtstweemaal in zijn aardsch bestaan zijn lichaamgewasschen kreeg -- bij het opgaan van het schermen als het stuk afgespeeld was --, schijnt dewatervrees te luwen of geluwd te zijn.De lichaamsbeweging steeg in waardeering ;.haar beteekenis voor de gezondheid werd begrepen.De gymnastiek in de opvoeding, op school,won -- te kleine-- plaats, de voortreffelijke invloedvan de inwerking van lucht en licht bij sommigeziekten kwam aan den dag. Hoevelen zijn er ophun ouden of ouderen dag niet aan het Miillerngeslagen.De gevaren der moderne samenleving werdenerkend. Vrees voor achteruitgang van het rasdeed op maatregelen zinnen van tegenweer. Waarhet militarisme heerschte, werd de zorg voor deweerkracht een machtige aansporing tot hetbedrijven van sport en tot turnen. In den oorlogwerd de manschap gewend aan krachtige oefening.Geen wonder dat na het einde ervan de sport-en gymnastiekvereenigingen in Duitschland eenmachtigen opbloei zagen. Maar ook waar geenmilitaire noodziaak dwong, steeg de lichamelijkeARTIKELEN4 tCmC HUIP BU W&EIUMIK' Mllllf'] I \\ ;i'|-nn ^ '',^!!;^*:i!:i!::^mY^ PHiiiiiiuiimuiiiilB aiHimniiiiiiiiiiE Lr:tnlat:?.a:jlnlnlnl Eg li-l'-Unl,r^JnL-Tl QL EGE: PLATZSCnWIMMSTDECKElOOMTtJ.30RUN&TUDM ZURICH-SEEZiirich. Strandbad. Situatieopvoeding in aanden als stuwer naar hoogervolkskracht.Het verval der pruderie hielp mede ; niet langerwerd het lichaam uitsluitend gezien als vehikelder zonden, in zijn aanstootelijke naaktheid teloochenen en te verstoppen. In sexualibus taande(met dat van den ooievaar) het aanzien van denstruisvogel, die meent te mogen loochenen waarvoorhij zijn oog weet te dekken. Eerlijkheid werdveler parool. Het laatste woord daaromtrent isniet gezegd, en hier zal allerminst worden getrachthet te zeggen. Het gemengde bad ondertusschen,allerwege aanvaard, bewijst dat sinds de dagen dergoede Koningin Victoria, menschwording van hetethisch besef der tweede helft van de vorige eeuw,het tij is verloopen.Dat alles beteekent een veranderde houdingtegenover het lichaam. De schuw ervoor verdween.De tijd, waarin het als een noodzakelijk kwaad,een onmisbaar, maar op zich zelf belangeloos -- enZelfs niet onbedenkelijk -- middel werd beschouwd,een instrument voor bepaalde prestaties, ligtachter ons. De vreugde aan het lichaam zelfontlook. Soms in wonderlijke vormen. Wie her-innert zich niet den kracht-athleet, niet alleentrotsch op de opgestoken halters, maar ook opzijn wanstaltig uitgedijd bovenlijf, zijn biceps-knollen, waarmee hij, instee van ze uit schaamtete bedekken, te pronk liep en bij het publiekgereede eer oogstte ? De wind waait uit anderenhoek; Dalcroze, Duncan, en vele na hen, zochtenhet in -- slechts voor een keur te bereiken -- gratie.De schoonheid, van verschijning en van beweging,vond vereering.Ook de hartstocht voor de open lucht ontwaakte.Ongetwijfeld ook hier samenhang met een alge-meener strooming, het herleefde verlangen naarde natuur. Stellig gaf de sport een stevigen stoot.Wie, die roeide, kent niet de scherpe omarmingvan de ijzige vroege voorjaarslucht door hetdun tricot heen, wie, die wandelde, niet destreelende windevingeren in den midzomer doorhet haar, wie, die over hooge bergweien mochtdolen, niet de branding van de zon op rug enborst ?Ook hier viel vrees te overwinnen. Vrees voorde schade, welke de gezondheid mocht lijden.De praktijk leerde beter. De wintersport met haarARTIKELENiAo. Zurich. Het groote grasveld voor spel en sportomgeving van ijzige -- maar windstille -- kouging hoogtij vieren, directe inwerking van de zonop het lichaam werd als machtig heelmeestererkend.Verblijf buiten het water in de zwemschool --ik herinner me hoe onze badmeesters er tegenwaarschuwden -- wordt niet meer een levens-gevaarhjk bedrijf geacht; lucht en licht zijn onsgoede vrienden geworden. In het buitenland zijn-- hoever zijn we in Holland ? -- de zwembadenuitgebreid met plankieren, waar het in de zongoed uitrusten is.Het eerherstel van het lichaam was ingeluid,zijn eigen waarde erkend, zijn eigen rechten geeer-biedigd.Dat dat -- met name in het land der Grundlich-keit -- niet zonder excessen ging, behoeft geenverwondering. De Korperkultur wies er tot Nackt-kultur; hier en daar werd een soort mystischeaanbidding van het lichaam bedreven, en werd vannootjes eten en broederschap, in een zwembroek-looze samenleving in praktijk te brengen, dekomst van een nieuwe menschheid, een menschheidvan ,,Lichtmenschen" verwacht. Alleen affuitenvan Duitsch degelijke onvermurwbare theorie.opgesteld op grondslagen, met mystisch religieuscement bevestigd, kon het geschut torsen, datzoo ver beoogde te dragen^).Ondertusschen was de praktijk verheugend. Devrees voor het lichaam was gebroken, zijn recht oplucht en licht erkend. Allerwege in Duitschlandzijn Luft- und Sonnenbader opengesteld. En waarze niet zijn, worden ze geimproviseerd. Langsden Rijn op den mild-warmen zomerdag, toen ikerlangs spoorde, tusschen Bingen en Keulen,waren de oevers een lustoord voor de talloozen,die zich baadden in de zon ; later in den tijd, inDusseldorp, krioelde het inundatie-gebied vanontkleede en halfontkleede stedelingen, nog inden milden September lagen langs den Donauvelen in de zon.1) Ongetwijfeld speelt in deze bewegingen somtijdseen sexueele factor, nu direct, dan, zooals dat tegenwoordigheet, ,,gesublimeerd", een rol. Het merkwaardigst echteris dat zonder eenigen twijfel ook religieuze gevoelenshier uiting vinden. Vele van de dansrichtingen procla-meeren uitdrukkehjk dat deze dansen geestesemotiesvan cultureelen aard, met een bepaalde levenshouding alsachtergrond, beoogen uit te drukken; bij vele der kromsteNacktkultur-adepten is een diepe--zij het ook overspannenof infantiele -- religieuze grondslag, die het lichaamaanschouwt als een tempel van den geest, aan te treffen.AKTIKELENTe roeien, te voetballen met naakt bovenlijf,het schijnt in Duitschland veeleer normaal danuitzondering.Holland is wat kalmer. Maar getuigt ook teonzent het zomersch strand, dat niet meer alleende bloote voeten te dragen heeft, die zich haastigvan het badkoetsje naar de golven spoeden, maarook den last van debehagelijkuitgestrektelichamen,niet van een nieuw verlangen naar lucht en licht!In Amsterdam-Zuid, waar het zand der ophoo-ging aan de bebouwde zoom zich ver weg uitstrekten kanaal en wetering bezoomt, weet de stads-bevolking op warme zomerdagen water- en lucht-baden te improviseeren, waar de politie schuchter-- als in de dagen toen voor het eerst de vraagrees of de jeugd werkelijk onvoorwaardelijk be-hoorde te worden verdreven van elke hoop zand,die in de stad lag --, maar tolerant tegenoverstaat.Ook hier dus een behoefte aan leven in de openlucht, aan lucht- en lichtbaden, schuchter nog,in haar begin, maar allicht binnenkort in omvanggroeiend, al biedt ons volk met zijn diep-puritein-schen inslag inwendige obstakelen, die in hetLuthersch gevormd Duitschland, in Zwingli'sZwitserland en in het Roomsche Oostenrijk nietin den weg stonden. Maar een keer komt somssnel; de sport gedijdde in korten tijd en wat Thijssein Holland's hart plantte, geraakte spoedig totbloei.Gaat het die richting uit, dan zal vooral vooronze stadsbevolking dichter bij huis dan op hetmeer of min veraf gelegen zeestrand de gelegen-heid moeten worden gezocht voor een weldadigbad in de open lucht. Het ligt voor de hand ditaan het waterbad te verbinden.Hier ligt allereerst een taak voor de overheid.In Zurich heeft zij deze ter hand genomen.Men kent de ligging der stad, die de Noord-westpunt van het uitgestrekte meer -- bij helderweer dagen de sneeuwbergen in het verschiet --omvat. De watersport is er thuis. Eenige zwem-baden -- van breede plankiers voorzien, waarvooral de jeugd hun lichamen in de zon bruinlaten branden -- bieden gelegenheid om verin het klare meer weg te zwemmen ; de zeilsport,het roeien -- ook dit met naakt bovenlijf -- vindter tallooze beoefenaars. Aan Ziirich schakelt zicheen krans van kleine plaatsjes langs de oevers ;ARTIKELEN'* i V ?> 'Zurich. Het strandhet water wemelt er op zomersche dagen vanroeiers en zwemmers van beiderlei geslacht.Aan de Zuidwest2;ijde der stad heeft het ge-meentebestuur in 1922 een strandbad aangelegd,Een terrein van ongeveer 2 H.A. oppervlakte isdaarvoor bestemd. Een stevige schutting omsluithet aan de landzijde ; aan de meerzijde is het --hoe zou het anders kunnen ? -- geheel open enbiedt over de fonkelende vlakte van het meeruitzicht op de wehge heuvels aan de over^ijde,Langs het water heeft het terrein een lengte van250 M.; de diepte is 80 M. De plek was in zijnoorspronkehjken staat voor een strandbad onge-schikt; met afval werd het terrein aangeplempt 2).Een natuurhjk strand was niet aanwe2;ig, dit moestworden aangelegd. De totale kosten van aanleghebben 600.000 frs. beloopen ; later is voor uit-breiding daarbij nog 200.000 frs. gekomen.Toen het voorstel in den Grooten Raad derstad kwam, vond het geen onverdeelde instem-ming. Betwijfeld werd of de stadsbevolking be-hoefte aan de^e ontspanning zou gevoelen ^). Ook^) De aanwezigheid van scherpe voorwerpen daarinheeft eenige moeilijkheid gegeven,^) Een particulier lucht- en lichtbad was reeds op denZiirichberg aanwezig.werden moreele bedenkingen gehoord. Alieen natoezegging dat met deze ten voile rekening zouworden gehouden en dat mannen en vrouwenZouden worden gescheiden, kwam het voorstelerdoor.Het succes was buitengewoon. De bedenkingenbleken volmaakt ongegrond ; de aanstichter, Dr.Haeberhn, Directeur van den Gezondheidsdienst,bleek juist te hebben gezien. Onmiddellijk werddoor mannen en vrouwen, personen uit alle standender stad, oud en jong, van de inrichting gebruikgemaakt, beter gezegd genoten. Op mooie Zondagenzijn 12.000 bezoekers geteld. In 1925 konden198.000 bezoekers worden geboekt; in 1926 metzijn slecht zomerweer 295.000 (Ziirich heeft207.000 inwoners). Ook de moreele bezwarenverstoven. De boerenbevolking uit de omgevinghad zich verontrust getoond over de stadsver-dorvenheid ; om zich van de zonden goed reken-schap te geven, kwam men uit de omgeving kijken.Juist echter de scheidende schutting tusschenmannen- en vrouwenafdeeling bleek een steen desaanstoots ; de jeugd klom erop, keek erdoor enpoogde haar zelfs te ondergraven. Al spoedigkwam dan ook aandrang om de scheiding op teheffen, natuurlijk met behoud van gescheidenARTIKELENkleedkamertjes. In het water kwam men tochbijeen. De zaak was gewonnen : de schutting vielen sedert is de rust weergekeerd. ,,Die Gafferhaben sich verlaufen". Klachten komen niet voor.Van den aanvang af was een kleine kiosk ge-bouwd, waar vruchten, koffie enz. waren te krijgen.Al spoedig bleek behoefte aan meer, men verlangdeook een middagmaal (in Zwitserland om een uur).In plaats van de kiosk werd, midden aan het strand,een restaurant gebouwd ; de primitieve petroleumwerd door gas en electriciteit vervangen. Thansworden op Zaterdagen en Zondagen somtijds300 a 300 middagmaaltijden uitgereikt. Maar ookop doordeweeksche dagen is het juist op dezentijd vol. Velen van hen, die op kantoren werken,spoeden zich in den vrijen middagtijd naar hetstrandbad om daar hun broodjes of ander etente gebruiken en hun lichaam in lucht en licht teversterken. Een gemengd publiek, in stadskleedijen Adamskostuum, vult de tafeltjes van hetrestaurant, ook op het namiddag koffie-uurtje,onzen theetijd.Het strand van fijn zund strekt zich over degeheele lengte van de inrichting uit; het glooitzacht-hellend, zoodat het eerste gedeelte voor debadenden geschikt is, maar al spoedig een zoodanigediepte wordt bereikt dat van een springplank van5 M. hoog kan worden gedoken. Langs het strandzijn grasvlakten aangelegd waarop het zachterliggen is dan op het zand.Tot het meest karakteristieke van het badbehooren de sportvelden aan de landzijde derkleedkamertjes. Zij zijn later, in 1924, toegevoegd,maar vormen thans een onmisbaar element. Eengrasveld is gereserveerd voor balspel -- uit denaard der zaak geen voetbal, maar handbal --; daar-naast ligt een terrein van zand, met werktuigen,waar b.v. ook kan worden gesprongen. Hier issteeds een gymnastiekleeraar aanwezig, die spelen turnen leidt en de verantwoordelijkheid draagt.Hi) heeft het druk. De jongeren maken volopgebruik van deze gelegenheid om hun lichaam inlucht en licht te doen genieten, vrij van den lastder kleeren, om in lucht en licht hun levenslustuit te vieren ; het lijkt wel of dit gedeelte van hetterrein nog meer dan het eigenlijke strand is be-zocht *). Dat er afzonderlijke terreinen zijn voorsport, beteekent tevens dat het eigenlijke strandminder door spelenden wordt gebruikt en dusrustiger is. In Darmstadt, waar deze scheiding*) Hierover kan ik niet definitief oordeelen; ik was erslechts eenmaal, op een vrij koelen dag.ARTIKELENSreAfvOBAO , G'ANSE HA I'fSL.Weenen. Gansehaufel. Situatieniet bestaat, vliegen ballen en rennende lichamenvaak over de rustenden en dommelendenbeen.De beoefening van sport en turnen bepaalt2;eer sterk het karakter der geheele inrichting;veel meer dan b.v. in het straks te noemen Weenen,krijgt men er den indruk van frissche kracht,opgewekte levenslust. Het is een genot de bedrijvig-heid der jonge, vaak donker verbrande lichamengade te slaan.Beplanting is er te weinig ; bij het restaurantstaan een viertal kastanjes. Ter beschutting opwarme zonnedagen bestaat behoefte aan meerschuilplaats.Daarvan heeft Weenen juist overdaad. Een geheeleiland, ongeveer 25 H.A. groot, het Gansehaufel, ineen der oude Donau-armen, is door de gemeenteals strandbad aangelegd. Rijzig hout, prachtigewilgen, vult daarvan een groot gedeelte. Is hetterrein dus veel uitgestrekter dan te Zurich, hetwatergebied is uit den aard der zaak beperkter ;de oude Donau is niet al te breed, het zwemgebiedis door een lijn en bakens afgezet. Het verbodgeldt verder weg te gaan ; streng nagekomen wordthet niet. Ook het uitzicht is minder fraai; aan deoverzijde loopt langs den Donau een weg; welwordt het water verlevendigd door watersport,jachten en gieken.In 1900 had een particulier op de Oostpunt vanhet eiland een strandbad geopend ; in Augustus1907 nam de gemeente het geheele gebied inexploitatie. Aan de Donauzijde is het strandI K.M. lang ; daar zijn familiebad, restaurant endamesbad aangelegd ; aan den smallen arm aande Zuidzijde van het eiland is een mannen- eneen kinderbad, terwijl bovendien gelegenheidbestaat voor medicinale warme zandbaden. Bijna11.000 personen kunnen er tegelijkertijd hunkleeren bergen. Gansehaufel is het duurste bad ;de entree bedraagt in het familiebad 1.80 shilling(63 cents), voor de gescheiden baden 40 groschen(14 cents). Deze opzet heeft medegebracht dat hetfamiliebad meer het karakter van een midden-standsbad heeft gekregen, en waarschijnlijk ookvoor de jeugd te duur is, zoodat aldaar veeleerde herinnering aan ,,luie" zeebaden dan aan hetactieve Zurich opkomt. Banken, gemakkelijkestoelen staan aan het strand, turnwerktuigen zijnschaarsch.Een groote stad als Weenen heeft, geheel andersdan Zurich, met geweldige afstanden te rekenen.Het Gansehaufel is van het centrum der stad uitniet binnen het uur en slechts met twee trammenARTIKELENWeenen. Gansehaufelte bereiken. Op het bezoek drukt dit zijn stempel;bezoek tusschen twee werktijden in wordt er nietaangetroffen. De drukste tijden zijn door de weekna half vijf, maar vooral des Zaterdags na halfdrie en des Zondags. Dan kan het er ook geduchtvol zijn. Er zijn dagen geweest van niet minderdan 30.000 bezoekers.Met een bad is de Weensche bevolking van1.800.000 niet tevreden. Naast het groot Ganse-haufel bezit de gemeente, behalve vijf zwembaden,aan drie waarvan zonnebaden zijn verbonden,nog drie strandbaden, Alte Donau, MuhlschiittelenStadlau, resp. in 1918, 1920 en 1921 tot standgekomen. Dit zijn alle drie familiebaden; deentree is er 34 groschen (12 cent). De vereenigingvan Tramwegpersoneel en Politie heeft een eigenstrandbad in de nabijheid van het Gansehaufel.Ook een strandbad van een sociaal-democratischearbeiderszwemvereeniging is aanwezig. Maar zelfsdaarmee is niet aan de behoefte voldaan. In debuitenwijken, vervan den Donau af, op Ottakringer-hohe en Krapfenwaldl, heerlijk op de heuvelhellingmet een prachtig uitzicht over stad en land gelegen,zijn zonnebaden ingericht door de gemeente ;een zwembassin is er aan verbonden. Aldus biedtde gemeente in haar baden aan 24.000 personengelegenheid om te zwemmen of in de vrije luchtte zijn. Bovendien zijn dicht bij Weenen, in deomliggende gemeenten, in Klosterneuburg enBaden en elders, strandbaden en groote zonne-baden aanwezig, waarvan de Weensche bevolkingeen druk gebruik maakt. Ten slotte is er eenbreede schaar, die buitei? deze instellingen haardorst naar lucht en licht lescht. In het breedewinterbed van den Donau wemelt het indenvrijentijd op mooie dagen van gezinnen met kinderen,die er, te midden van geiten, spelen in het zand.Ook daar wordt -- al is het officieel niet geoorloofd-- in lucht en water gebaad. Aan de overzijde vanhet Gansehaufel, aan den openbaren weg langs denouden Donau geschiedt dat eveneens.Bizonder gezorgd is er voor de jeugd. Van de10 ARTIKELEN.'** ..? .Weenen. Gansehaufelkinderafdeeling van het Gansehaufel en van deandere strandbaden, kunnen door de week deschoolkinderen onder leiding kosteloos gebruikmaken, des Zondags de gezellen. Verspreid overde stad zijn er bovendien nog acht Kinderfreibader,Deze zijn midden in de bebouwing in bestaandeparken aangelegd. In 1925 werden aan de vijftoen bestaande baden ruim 450.000 bezoekengebracht.De capaciteit der Sonnenbader bedraagt thans24.000; die der Warmbader 6018. In 1925 werdenbijna 6.400.000 baden genomen, waarvan meerdan 1.200.000 op de Sommerbader vallen.Stond Zurich in het teeken der sport, Weenengeeft veel meer den indruk der passieve ontspan-ning, het behagelijk samenzijn in lucht en licht, geengymnastiekleeraar, minder werktuigen; is het hetverschillend karakter der twee steden, dat zich.hier uit ? Stellig is Zurich in dit opzichtsympathieker.Hoezeer de strandbaden worden gewaardeerdbewijzen niet alleen de cijfers van het bezoek ;ook de financieele uitkomsten der exploitatiegeven een aanwijzing in die richting. Te Zurichworden -- de entree bedraagt er 30 rappen -- deexploitatiekosten volledig gedekt, te Weenen weldie der eigenhjke exploitatie, niet de vergoedingover het erin gestoken kapitaal (de grond is tegeneen nominaal bedrag van de Donauregulierungs-commission gepacht).De behoefte aan strandbaden doet zich nietalleen in steden van grooteren omvang gevoelen.Zoo trof ik b.v. te Darmstadt een inrichting aan.De oude residentie moge vermaardheid hebbenverworven, in het begin der eeuw door de Kiinstler-kolonie, waaraan de namen van Ohlbrich enBehrens zijn verbonden, later door Keyserling'sSchule der Weisheit, het blijft niettemin een be-scheiden plaats van nog geen 90.000 inwoners.Niet aan stroomend water gelegen, moest er, ombrand te kunnen blusschen, een reservoir, deGrosse Woog, worden gegraven. Alras vondenARTIKELEN IIWeenen. Gansehaufel met overkantzwembaden er een plaats. Thans is de oostelijkeoever tot strandbad ingericht. De prachtige vijver,gedeeltelijk door een breeden openbaren wandel-weg met zwaar geboomte omzoomd, biedt eeneenige gelegenheid voor ontspanning in wateren lucht.Over de exploitatie der strandbaden moge noghet volgende worden medegedeeld.De restaurants zijn zoowel te Weenen als teZurich verpacht. Te Zurich wordt geen alcoholgeschonken, mede uit overweging dat het gebruikervan het gevaar voor ongelukken bij het zwemmenzou vergrooten. Te Weenen bestaat dit verbodniet; bier en wijn is te krijgen. Slechte ervaringenzijn daarmee niet opgedaan. De eenigen, diewerkelijk somtijds eenigszins in staat van beneve-ling op het terrein zijn aan te treffen, zijn zi], diena een doorgefoven nacht hun roes in de openlucht komen uitslapen.Zoowel te Zurich als te Weenen worden dekamertjes afgesloten. Terwijl echter te Zurichde badmeester een sleutel op alle kamertjes heeft,krijgt de bezoeker te Weenen zijn eigen sleutel.Juist in een strandbad, waar men langer verblijft,bestaat behoefte het een en ander uit het kamertjete halen, een hoed, geld, een boek. De hulp vanden badmeester te moeten inroepen beteekenteen verleiding om met fooien te werken of hetgevaar van onvriendelijke bejegening. Mede daaromzijn te Weenen de afzonderlijke sleutels ingevoerd.Het beteekent ook bezuiniging op personeel.Naast de kamertjes ligt zoowel te Weenen als teZurich een terrein met kastjes of haken ondertoezicht. De groote aandrang te Zurich heeft erzelfs toe geleid vrije haken langs de buitenschuttingaan te brengen. De ervaring daarmee is ongunstig.Diefstal, veelal uit baldadigheid, wordt erdoorin de hand gewerkt. -- Te Darmstadt worden dekamertjes alleen gebruikt voor het verkleeden.Men geeft zijn goed op een hanger in bewaring.De kleedgelegenheden liggen in de drie plaatsenvoor mannen en vrouwen gescheiden op eigenterrein, niet toegankelijk voor personen van deandere sexe. Vrouwen moeten zwemkostuumdragen ; de mannen gebruiken vierkante zwem-broek -- de driekante is verboden; -- hetpuriteinsche Angelsaksische badpak, dat zooveelvan het genot der inwerking van licht en luchtdoet verloren gaan, is noch verplicht, noch ge-bruikelijk.Van afsluiting naar de waterzijde is natuurlijknergens sprake ; wandelaars mogen hun aandeelhebben aan de vreugde der badenden.Te Weenen wordt een kaartje voor bepaaldenduur uitgegeven; aanvankelijk was dit ook teZurich het systeem. Verlenging moet dan mogelijkzijn. De bezwaren werden daarvan te Ziirichzoozeer gevoeld dat thans kaartjes voor den ge-heelen badtijd worden afgegeven. De prijs daarvanis gesteld op dien, vroeger geldend voor dengemiddelden badtijd. Deze bleek drie uur te zijn.Ten aanzien van het personeel gaat men ver-schillend te werk. Terwijl Ziirich zooveel mogelijkde beschikking over vast personeel tracht te ver-krijgen, zij het ook dat het niet al te gemakkelijkis daarvoor winteremplooi te vinden, gaat Weenenom deze reden juist omgekeerd te werk. Er wordtelk jaar nieuw personeel -- op enkele uitzonde-ringen na -- aangesteld, ten einde te vermijdendat aanspraak op vaste aanstelling zou ontstaan.Geen der baden ligt in krachtig stroomendwater; in het meer van Ziirich is uit den aard derzaak steeds beweging; in den ouden Donau-armis grondwaterbeweging.Het gebruik der baden door vrouwen stondaanvankelijk ver achter bij dat door mannen. TeWeenen b.v. was de verhouding die van een tottwee ; tegenwoordig overweegt het gebruik doorvrouwen. Te Zurich bezoeken gedurende denwerktijd meer vrouwen dan mannen het bad :op Zaterdagmiddag en des Zondags overweegthet mannelijk element.Het lijkt tijd dat ook de Nederlandsche stedenzich rekenschap gaan geven van de vraag of geen12 ARTIKELENWeenen. Kinderbad Schweizergartenstrandbaden behooren te wordeti aangelegd. Depraktijk van ons zeestrand schijnt erop te wijzendat ze levensvatbaarheid zouden bezitten. Zebewijst tevens dat ons klimaat geen beletsel behoeftte zijn. Ons Hollandsch puritanisme zal aan de,,aanstootelijkheid" wennen. Ook in Zwitserland --waar men aan zooveel meer gewend is ; werkende straat- en spoorwegwerkers, vaak de boerenniet met naakt bovenlichaam zonder dat eenijverig politie-agent aan bekeuring denkt ? --, inOostenrijk is de stem der spoedig in hun voor-oordeelen geschokten gehoord, werd het badpakverdedigd. Het behoort tot het verleden. Teonzent lijkt het zwemmen in openbaar water,waarlangs wandelaars zich bewegen, reeds nietmeer zulk een zonde als een twintigtal jarengeleden.Daarentegen zijn de zegeningen van hetstrandbad van niet geringe beteekenis. Voor degrootestadsbevolking, die niet naar Scheveningen,naar den Hoek van Holland, naar Zandvoort kangaan, zou het een weldaad beteekenen zichvrij aan een ruim water, niet te ver van dewoonplaats, te kunnen bewegen, daar nieuwefrischheid, nieuwe kracht te kunnen opdoen.Aan wie niet kan reizen, zal het althans eenigevergoeding kunnen geven. Het strekt een breedenkring der bevolking ten zegen. In het buitenlandis duidelijk gebleken hoe alle, jong en oud, mannenen vrouwen, welgestelden en arbeiders, ervangebruik maken. Zal de levensvreugde (hoe armis ons volk eraan) er niet door worden verhoogd,de zorg voor de reinheid, de aandacht voor hetlichaam worden bevorderd, de liefde voor hetbuitenzijn worden opgewekt, de aandrang totbeoefening van sport en lichaamsbeweging erniet door worden wakker geroepen ?Nog te weinigen nemen daaraan deel; toezienis niet uitoefening. Hier, zoo ooit, is een prachtigegelegenheid om aan die uitoefening een krachtigenstoot te geven. Zal de behoefte aan beweging bijonze jeugd zich ooit sterker doen gelden dan wan-neer het lichaam naakt in de natuur vertoeft ?Water is er genoeg in ons land. Waar het stroomtmoge een gevaar aanwezig zijn; ook daar zijnstille plekken te vinden, evenals langs Rijn enDonau. De bodemgesteldheid zal elders moeilijk-heid opleveren ; ook te Zurich moest kunstmatigARTIKELEN'3een strand worden .geschapen, de Amerikaanschebathing beaches zijn producten van menschehand.Tegenstand zal moeten worden overwonnen;het zij zoo, de zaak is het waard. Voor het ver-hoogen van onze volkskracht, van onze levens-vreugde is het goed vechten. Maar daarom hjkthet ook zaak van den beginne af aan in de Zwitser-sche richting te sturen, vooral de sport aan temoedigen. Alleen aldus zullen de strandbadengeheel ten goede komen aan de lichamehjke op-voeding van ons volk, in de eerste plaats van onzejeugd.Amsterdam is reeds in zooveel voorgegaan. Zalzij ook hier het voorbeeld niet behooren te geven,aan de Zuiderzee, aan den Amstel, waar de nieuwespoorwegbrug komt, aan het straks aan te leggenpark om de Nieuwe Meer ?Amsterdam, November 1926 D. HUDIGHET GEMEENTELIJK SPORTPARKTE BUSSUMI. AANLEIDING TOT DE STICHTINGHet ontbreken van behoorlijke terreinen voorde beoefening van sporten, die bij voorkeur eengrasmat als speelveld gebruiken, alsmede detoenemende belangstelHng voor sport gedurende delaatste jaren van den oorlog en de eerste jarendaarna, hebben de stichting van het gemeentehjksportpark in hooge mate bevorderd.In Bussum is niet veel weiland gelegen. En hetaanwezige weiland vermindert voortdurend doorde toenemende uitbreiding der bebouwing zooalsuit de volgende gegevens, overgenomen uit hetgemeenteverslag, duidelijk blijkt.Oppervlakte derOppervlakte wei- en hooi-land ingemeente1912 1917 1922811.78 H.A. 81.38H.A. 65 H.A. 35 H.A.14ARTIKELENBovendien is voor den aanleg van weiland bijnazonder uitzondering afgezand terrein gebezigd,dat veelal te laag is gelegen om zonder het aan-brengen van kostbare verbeteringen regelmatig alsspeelveld te kunnen worden gebruikt.De meeste sportvereenigingen waren daardoorgenoodzaakt hun speelvelden aan te leggen op dehei, of driestgronden als speelveld te gebruiken.Dergelijke speelvelden kosten weinig van aanlegen onderhoud, doch kunnen, behoudens de ver-eischte afmetingen, in geen enkel opzicht beant-woorden aan de eischen, die aan goede speelveldenworden gesteld.Zoolang de gemeente weinig gronden bezat,huurden de sportvereenigingen de benoodigdeterreinen voor speelvelden meestal van particu-lieren of van Stad en Lande van Gooiland. Nadatde gemeente in 1917 eigenares was geworden vaneen stuk weiland aan den Meerweg, achter hetDoorgangshuis, en in 1918 verschillende complexengrond had aangekocht, waaronder een deel vanhet weiland tusschen den Brediusweg en denHuizerweg, kwamen de verschillende sport-beoefenaars zich geleidelijk bij de gemeente aan-melden om terrein voor speelvelden. Zooveeldoenlijk werden de aanvragers aan terrein geholpen.Zelfs grasvelden van plantsoenen werden in dientijd gebruikt voor de beoefening van sport. Des-ondanks was het niet mogelijk alle sportbeoefenaars,die zich bij de gemeente aanmeldden, een geschiktterrein te verschaffen.De hulp, die van gemeentewege door beschik^baarstelling van terreinen werd verleend, hadbovendien een zeer tijdelijk karakter, daar deverstrekte terreinen veelal een andere bestemminghadden of spoedig een andere bestemming kondenverkrijgen.Het is dan 00k begrijpelijk dat vele sport-beoefenaars in toenemende mate hoopten op destichting van een sportpark door de gemeente,daar het anders niet mogelijk was doorloopend debeschikking over goede speelvelden te verkrijgen.II. STICHTINGA. VOORBEREIDINGReeds in igiyhadhetgemeentebestuurhetvoor-nemen opgevat door de stichting van een sportparkspeelvelden ter beschikking van verschillendesportbeoefenaars te stellen.In November van dat jaar werden onderhande-lingen met Stad en Lande van Gooiland geopendom een gedeelte van de Hilversumsche Meent,het z.g.n. Laegieskamp, groot ruim 13 H.A., oplangen termijn in huur of in erfpacht te verkrijgen,teneinde dit terrein te cultiveeren en vervolgenseen sportpark met zweminrichting daarop testichten. lijdens het voeren der onderhandelingenwerd een plan met raming van kosten voor decultiveering van het terrein opgemaakt, opdat zoospoedig mogelijk na het verkrijgen van overeen-stemming met de uitvoering der noodige werk-zaamheden kon worden begonnen, Het gemeente-bestuur slaagde er echter niet in met Stad en Landevan Gooiland overeenstemming te verkrijgen.Na het mislukken van deze onderhandelingenstelde het gemeentebestuur dd. 17 Juni 1919den Raad voor het aan den Meerweg achter hetDoorgangshuis gelegen terrein der gemeente voor-loopig te bestemmen voor de inrichting van speel-velden voor de beoefening van sport. Dit terreinhad een oppervlakte van ongeveer 5 H.A. Degrootste helft was verhuurd aan een voetbal-vereeniging, de rest werd geexploiteerd als oorlogs-tuintjes.In de betrekkelijke voordracht aan den Raaddeelden Burgemeester en Wethouders mede datbedoeld terrein zeer geschikt bleek te zijnvoor den aanleg van sportvelden. De oppervlaktewerd voldoende geacht voor den aanleg van eenbehoorlijk aantal velden en banen, indien te zijnertijd de exploitatie van een gedeelte als oorlogs-tuintjes zou zijn geeindigd.De Raad vereenigde zich 24 Juni d.a.v. met ditvoorstel. Doch de exploitatie van een gedeelteals oorlogstuintjes werd 00k nog in 1920 gehand-haafd en was oorzaak dat voorloopig geen ver-andering in den bestaanden toestand werd ver-kregen.In 1920 zijn een tweetal adressen aan den Raadgericht, die op deze zaak betrekking hebben en diedaarom hier nog even worden vermeld. Het eersteadres was onderteekend door 267 belanghebbendenen werd 9 Januari 1920 ingediend. Het laatstewerd 6 October d.a.v. ingediend door een viertalsportvereenigingen. De strekking dezer adressenwas zeer verschillend. Bedoelde het eerste teverkrijgen een moderne bad- en zwemini'ichtingmet daaraan verbonden sportlokaal en een sport-terrrein voor de jeugd, het tweede was beschei-dener. Daarin werd alleen het inrichten van sport-terreinen voor de verschillende plaatselijke sport-vereenigingen verzocht. Bleef het eerste vaag tenopzichte van de uitvoering, het laatste bevatteeen scherpe begrenzing van hetgeen voor deverwezenlijking noodig werd geoordeeld. Dezeomstandigheid heeft de oplossing der hangendekwestie zeer bevorderd.Doch er was nog een andere omstandigheid,die de stichting van het sportpark buitengewoonheeft bevorderd. Door den Minister van Onderwijs,Kunsten en Wetenschappen was reeds in 1919een regeling vastgesteld tot het verleenen vanRijkssteun voor de inrichting van speelvelden.Bij deze regeling, opgenomen in de NederlandscheStaatscourant van 14 Mei 1919 No. 112, werd eensubsidie van 40 "o van de kosten der inrichtingvan speelvelden in uitzicht gesteld.Nadat het gemeentebestuur hiervan kennis hadgenomen werd op 21 December 1920 een be-ARTIKKLEN151. HOOTDINOANa U.?)?/TC6UC2 isaAOTcwvcckOOP3 WONir*3i OVEBOeHTC a>WlELeciMPLjW.Ti7 cvtNwiaiTiMOMS VCB-iNHOOaSDOlNaEN11 OPEM nteapuAra12 iCHuTTiMJ ?_ niNOeCNtSBWW15 TOIOUM;D . .c . .D. , .ODtNUXnTiPCLCN=0 ? 0 HTerreinspreking gehouden met den betrokken Inspecteurvan de Lichamelijke Opvoeding. Bij deze bespre-king bleek het volgende :1. De kosten van aankoop en inrichting van hetterrein mochten ten hoogste / 60.000.- be-dragen.2. Het in te richten terrein moest:a. gemakkelijk van de scholen af bereikbaar zijnen in doorslag niet meer dan 20 minutengaans daarvan verwijderd liggen ;b. ten minste 3 H.A. groot zijn en zooveelmogelijk een vierkanten vorm hebben ;c. zoo noodig worden gedraineerd en in hetmidden 0.75 M. hooger gelegen zijn danlangs de zijden ;d. rondom worden voorzien van een ijzeren hek,hoog ten minste 1.80 M. en bestaande uitijzeren palen, bespannen met vlechtwerk en2 prikkeldraden.3. Op het terrein moest een gebouwtje wordengemaakt, groot 4x8 M., waarin een kleed- enbergruimte, alsmede toiletten konden wordenopgenomen.De belangrijkste voorwaarden, die aan hetverleenen van subsidie werden verbonden, waren :1. De op het terrein te houden spelen, oefeningenen uitvoeringen mogen, voorzoover zij op Zon-en algemeen erkende ChristeHjke Feestdagenplaats hebben, niet vroeger aanvangen daneen uur 's namiddags ;2. Het terrein met opstal moet desverlangd opten hoogste drie van de eerste vijf werkdagender week, van 5 tot 9 uur 's avonds beschikbaarzijn voor cursussen en oefeningsgroepen alsbedoeld in het besluit betreffende de lichame-Hjke opvoeding en ten hoogste op de vijf eerstewerkdagen der week tot 4 uur 's namiddagsbeschikbaar zijn voor de lichaamsoefeningender leerhngen van inrichtingen van onderwijster plaatse.Dienzelfden avond werd nog een besprekinggehouden met bestuursleden van verschillendesportvereenigingen en werd op voorstel van hetgemeentebestuur door de aanwezige vertegen-woordigers der sportvereenigingen een commissievan drie leden uit hun midden aangewe^en omBurgemeester en Wfethouders bij de afdoeningvan deze zaak van advies te kunnen dienen.B. PLANNENNa de op 31 December 1920 gehouden bespre-i6ARTIKELENOpzichterswoning en toegang. Voorzijdekingen besloot het gemeentebestuur een plan tedoen opmaken voor het inrichten van het terreinachter het Doorgangshuis tot speelvelden voor dehchamelijke opvoeding der jeugd en voor desportvereenigingen, en ten behoeve van de uitvoeringsubsidie van het Rijk te vragen. Bij schrijven van30 December 1920 werd ik uitgenoodigd voor 17Januari 1921 dit plan bij Burgemeester en Wet-houders in te zenden. Al spoedig bleek mij dat bijhet opmaken van een plan tot het inrichten vanhet terrein achter het Doorgangshuis tot sport-terreinen, de uiterste soberheid moest wordenbetracht. De minister van Onderwijs, Kunsten enWetenschappen had bepaald dat de stichtings-kosten ten hoogste / 60.000.- mochten bedragenvoor een terrein van ten minste 3 H.A., d.i. / 30.000per H.A.; er zou dus voor het terrein achter hetDoorgangshuis, dat ongeveer 5 H.A. groot was,/ 100.000.- in plaats van / 60.000.- moeten zijn.Intusschen kwam een sobere behandeling vanhet plan de natuurlijke gesteldheid van het terreinzeer ten goede. Gelegen aan de westzijde dergemeente, aan de uiterste grens van het rustigstegedeelte der Spiegelbebouwing, prachtig omlijstmet en heerlijk beschut door een fraaien houtwalvan verschillende soorten hakhout, vormde hetgeheel een mooi stukje natuur, dat alle elementenvoor ontspanning in zich vereenigde en uitermategeschikt was voor de lichamelijke opvoeding derjeugd. Alleen door een buitengewoon soberebehandeling der te bouwen opstallen kon ditstukje natuur zijn groote bekoring behouden.Het terrein werd verdeeld in vijf speelvelden.op de teekening gemerkt A t/m E. De velden A, Ben C waren bestemd voor openluchtspelen, veldD voor wedstrijden en uitvoeringen en veld Evoor lichte athletiek. De velden A en B konden,door het wegnemen van een uitneembaar te makenafrastering, tot een speelveld worden vereenigd.Tennisbanen werden in het plan niet opgenomen,omdat daaraan volgens verklaring van belangheb-benden geen behoefte bestond.Over de voile diepte van het terrein was een 10 M.breede weg ontworpen voor toegang naar despeelvelden, voor een vlugge ontruiming van hetterrein en voor aansluiting van eventueel op aan-grenzende perceelen aan te leggen speelvelden.Het bij de voetbalvereeniging in huur zijndeweiland kon worden gehandhaafd. Daarentegenmoest het als oorlogstuintjes gebezigd gedeelteopnieuw tot grasland worden ingericht. Drai-neering en ophooging van het terrein werd nietnoodig geacht.De volgende opstallen waren voor een behoorlijkeinrichting noodzakelijk :a. een woning voor den werkman, belast met hetonderhoud van en het toezicht op de speelvelden;6. een ruimte voor den verkoop van plaatsbewijzen;c. een bergplaats voor rijwielen ;d. vier kleedkamers ;e. een open buffet;/. toiletten ;g. een bergplaats voor materieel en gereedschappen;h. een schuilplaats tijdens regen.De onder a, 6 en c genoemde opstallen werdentot een groep vereenigd en bij den ingang van hetterrein geprojecteerd. Voor de opstallen d, e en /,ARTIKELEN17Opzichterswoning en toegang. Achterzijdevereenigd tot een gebouwtje, was tusschen despeelvelden een terrein open gehouden. De op-stallen g en h konden achter op het terrein en aanelkander verbonden worden geplaatst.Een door de voetbalvereeniging ,,Allen Weer-baar" op het bij haar in huur zijnde gedeelte vanhet terrein geplaatste tribune kon worden gehand-haafd, doch moest worden verplaatst en tegehjker-tijd van een steenen voeting worden voor^ien.Den i3en Januari 1921 werd het plan met eentoehchting en raming van kosten door mij inge-diend. Vijf dagen later werd een ver^oek om sub-sidie door het gemeentebestuur aan de Regeeringgericht. De daarbij gevoegde raming der stichtings-kosten is hieronder vermeld.a. Kosten van het terrein / 19.100.-b. Aanleg en inrichting der speelvelden ,, 28.400.-c. Kosten der opstallen (4 kleed-kamers, toiletten, bergplaats voormaterieel enz., schuilplaats tijdensregen en toegangshek) .......... ,, 12.500.-Bijeen / 60.000.-Bij schrijven van 20 April 1921 ontving hetgemeentebestuur van den Minister van Onder-wijs, Kunsten en Wetenschappen bericht dat bijKoninklijk Besluit van 6 April 1921, No. 60,een subsidie van / 24.000.- was toegekend voorbestrijding der stichtingskosten.Nu moest de Gemeenteraad nog het benoodigdecrediet verleenen. De begrooting der gezamenlijkewerken bedroeg / 53.575.-, het bij voordrachtvan 17 Juni 1921 door Burgemeester en Wet-houders gevraagde crediet / 54.000.-. In de op28 Juni d.a.v. gehouden Raadsvergadering werdhet gevraagde crediet verleend.Voor met het verder uitwerken van het planwas begonnen, werd door het gemeentebestuuraan den Raad bij voordracht van 29 Juli 1921 eenverordening, regelende de samenstelling en denwerkkring eener commissie van bijstand in hetbeheer der gemeentelijke speelterreinen, ter vast-stelling aangeboden. Deze commissie zou bestaanuit drie Raadsleden en drie deskundigen buitenden Raad. De verordening werd 9 Augustus 1921vastgesteld, de daarin bedoelde commissie 8September d.a.v. benoemd. De drie leden dercommissie uit de sportvereenigingen werdenaangewezen tot deskundigen der Raadscommissie.De verschillende besprekingen, die voor denadere uitwerking van het plan werden gehouden,brachten eenige wijzigingen in den oorspronke-lijken opzet. De afmetingen der speelvelden werdengewijzigd. Tusschen de velden A en B werd eenverharde cricketbaan ontworpen. Er bestond geenbezwaar voor afwatering van het middenterreinlangs de lange zijden van veld C greppels te maken.De plannen en groepeering der opstallen onder-gingen eveneens eenige wijzigingen. Voor de in dewoning opgenomen ruimte voor den verkoop vankaarten werd een afzonderlijk gebouwtje nood-zakelijk geacht, dat tevens geschikt zoude zijn voorhet houden van vergaderingen door bestuursledender van het sportpark gebruik makende ver-eenigingen. Bij den ingang werd een huisje voorcontrole noodig geacht. Bij nader inzien bleek hetgewenscht de achter op het terrein ontworpen\ ,i8 ARTIKELENUtottMSportparl.^^Si^Ji?M?!??i?WW~-''iARTIKELEN19Bussum Luchtfoto K. L. M.20 ARTIKELENETnB^"DMvtCS.^BUfTET.TKPAD.fi5e_ 990t3=DMANEGCONDGebouw met kleedkamers en buffet. Plattegrondbergplaats in de nabijheid der woning te bouwen.Door deze veranderingen werd de groep op-stallen bij den ingang uitgebreid en verkreegbovendien een grooter afwisseling. Bij het uit-werken der plannen werd van die afwisselingzooveel mogelijk partij getrokken.De vier kleedkamers met het buffet en detoiletten bleven in een gebouwtje vereenigd. Hetbuffet in het midden en daarachter de toiletten,waardoor het mogelijk werd van het buffet uiteenig toezicht op de toiletten te houden.Aan elke zijde van het buffet werd een vleugelQntworpen voor twee kleedkamers, een groote eneen kleine. In de groote kleedkamers waren eenVC^.C, een viertal kuipen voor voetbaden, eengootsteen met een voldoend aantal kranen, eengroote kast en banken langs de wanden opge-nomen. De kleine kleedkamers kregen elk tweegroote kasten, een gootsteen met eenige kranenen eveneens banken langs de wanden. Boven debanken werden kapstokken gemaakt.De verlichting der kleedkamers werd ontworpenlangs de geheele lengte der buitenwanden, tusschenden bovenkant der deuren en den onderkant dergoot.Voor het buffet werd tusschen de uitgebouwdekleedkamers een terras geprojecteerd ten behoevevan het publiek.De omstandigheid, dat later kon worden be-sloten tot het stichten van een grooter sportpark,elders in de gemeente, was oor2;aak, dat de opstallenin hout moesten worden uitgevoerd. Van de groepopstallen bij den ingang werd voor de woning, hetgebouwtje voor den verkoop van kaarten en debergplaats voor materieel en gereedschappen eendakbedekking van riet ontworpen, voor de overigeopstallen bij den ingang een platte dakbedekking.Voor het gebouwtje, waarin de kleedkamers, hetbuffet en de toiletten waren opgenomen, werdeen dakbedekking met pannen ontworpen.Het ondergedeelte der houten wanden van deopstallen werd gepotdekseld en gecarbolineerd,het bovengedeelte vlak bewerkt en groen ge-schilderd.De bij dit artikel afgedrukte foto's en teekeningenbevatten nog verschillende gegevens betreffendehet plan.C. UITVOERINGDe uit te voeren werkzaamheden waren in tweeARTIKELEN 21WCDTQCVCL.Gebouw met kleedkamers en buffet. Opstandhoofdgroepen te spHtsen,, n.l. het aanleggen derspeelvelden en het bouwen der opstallen. Hetbouwen der opstallen is publiek aanbesteed, hetaanleggen der speelvelden door den dienst vanOpenbare Werken in eigen beheer uitgevoerd.I. Aanleg speelveldenAlvorens met den aanleg der speelvelden werdbegonnen, zijn besprekingen gehouden met denInspecteur van de Lichamelijke Opvoeding enmet de betrokken commissies. Daarna werd noghet advies ingewonnen van den Heer D. F.Tersteeg,Tuinarchitect te Naarden.De gehouden besprekingen en het advies vanden Heer Tersteeg waren oorzaak dat tot devolgende wijzigingen werd besloten :a. in de twee op het terrein aanwezige ondiepeslooten draineering aan te brengen ;b. het bestaande gedeelte weiland niet te hand-haven ;c. kunstmest in de plaats van compost voorbemesting van het terrein aan te wenden;d. in het terrein een sproeileiding te maken.Het peil der speelvelden werd zoodanig vast-gesteld dat geen grond van of naar het terreinbehoefde te worden vervoerd. Bij den ingang op0.80 M. N.A.P. en aan het andere einde op0.50 M. t N.A.P. Het gemiddeld peil van openbaarwater in de omgeving bedraagt 0.20 M. -^ N.A.P.Veld B moest in het midden 15 cM. hooger danlangs de zijden worden bewerkt, de overige veldenkonden vlak worden aangelegd.Eind December 1921 werd begonnen met hetspitten en egaliseeren van het terrein. Deze werk-zaamheden zijn op verlangen van het gemeente-bestuur uitgevoerd door werkeloozen als z.g.n,productieve werkverschaffing. Voor de aan de2;ewerkwijze verbonden meerdere kosten is eenafzonderlijk crediet toegestaan.De vele in het terrein aanwe^ige mollen zijnmet behulp van een in den handel verkrijgbaarpraeparaat, z.g.n. ,,mollendood" in het najaarvan 1921 en gedurende 1922 uitgeroeid of ver-dreven.Op de in het terrein aangebrachte sproeileidingzijn 17 sproeikranen met kleine gegoten ijzerenstraatpotten gemaakt. De leiding is zoodanigaangelegd dat deze kranen buiten de speelveldenkonden worden gemaakt.Voor bezaaiing van het terrein in graszaad vaneen bijzonder mengsel gebezigd. Wegens het gureweder in het voorjaar van 1922 kon niet voorongeveer half Mei worden overgegaan tot hetzaaien van het graszaad en kwam het gras, ondankshet dag en nacht openstaan der sproeiers, eersthalf.Juni boven den grond. Gedurende dien zomer ishet terrein driemaal met de zeis gemaaid en naelke keer maaien flink gerold met een zware rol.Het bleek evenwel niet mogelijk de speelveldenvoor den winter zoo vast te krijgen dat zij ingebruik konden worden genomen. Daarom werdbesloten de ingebruikneming uit te stellen tot hetvolgende voorjaar.De beplanting werd in overleg met den HeerTersteeg aangebracht. Oorspronkelijk was het onsvoornemen op enkele plaatsen tusschen de speel-velden heesters te planten, waardoor het terreineenigszins werd gestoffeerd, doch het ruimeuitzicht daarover behouden bleef. Op verzoek dersportbeoefenaars is om de speelvelden C en Devenwel een hooge en dichte beplanting aangebracht.Voor het aanbrengen van deze beplanting zijnde afmetingen der speelvelden nogmaals gewijzigd.Zij bedragen thans :van terrein A en B elk,, ,, A en B te zamen,, ,, CDE105 X 67.50 M.105x135 M.iiox 74 M.80 M. in het midden_, n;i op de einden74 M.147 x 36 M.Deze wijziging der afmetingen had tot gevolg,dat het gebouwtje, waarin het buffet met de kleed-kamers zijn opgenomen, niet meer in het middenvoor terrein C staat.De langs het middenterrein voor afwateringontworpen greppels zijn niet aangebracht. Terweerszijden van de tribune werden nog taludsgemaakt ten behoeve van het publiek, dat de opterrein D te houden wedstrijden bijwoont. En opveld E zijn een drietal zandbakken, een evenwichts-boom en een korte schutting met uitneembareplanken geplaatst.32 ARTIKELEN2. Bouw opstallenKort voor de aanbesteding der opstallen werdde uitvoering van het werk bedreigd door hetvoornemen der Noord- en Zuid-HollandscheTramweg Maatschappij, de ontworpen trambaanAmsterdam-Hilversum, naar aanleidingvanernstigebezwaren tegen het plan een deel dier baan door deNaardermeer te leggen, meer oostwaarts te projec-teeren, tengevolge waarvan deze baan hetsportparkgeheel zou doorsnijden en onbruikbaar maken, On-danks deze bedreiging besloot het gemeentebestuurde uitvoering niet te staken. De aanbesteding deropstallen had plaats op 31 Mei 1922 en de gunningvan het werk op 9 Juni d.a.v. De toenmaals nogniet geheel normale tijdsomstandigheden warenoorzaak dat de oplevering van het werk niet op tijdkon plaats hebben. Wegens het uitstellen deringebruikneming van de speelvelden tot hetvolgende voorjaar, leverde deze vertraging geenbezwaren op.III. EXPLOITATIEA. GEBRUIK DER SPEELVELDENDen 2isten April 1933 is het sportpark feestelijkgeopend en in gebruik genomen. Reeds bij Raads-besluit van ig December te voren waren alge-meene regelen voor het gebruik der terreinenvastgesteld.Het gebruik, dat de onderwijsinrichtingen vanhet sportpark maken, is verdeeld over de ter-reinen A, B, C en E. Bij rooster zijn de speelurenverdeeld over drie terreinen. Wekelijks wordende terreinen verwisseld, waardoor elk terreineenmaal in de vier weken een week buiten gebruikkan worden gesteld. De speeluren vangen aan desv.m. 8.30, 8.45 of 9 uur, zij eindigen des Woensdagsen Zaterdags om i uur 's middags, de overigedagen om 5.05. In het volgende staatje zijn deonderwijsinrichtingen, die van het sportpark ge-bruik maken, opgenomen.Onderwijsinrichting Uren perweekGooische H.B.S. .... 46 uurLyceum 28 ,,Instituut ,,Gooiland" .. 16Chr. Instituut,,Brandsma"en Chr. Schoolver.,,Juliana" gi .Gemeentescholen ;Centrale School v/h ydeleerjaar, U.L.O. School,Scholen E. en F. i6iAfstand van hetsportpark1.600 K.M.1.000 ,.0.900 ,,0.800 ,,2.200 ,, 1.350 K.M.0.550 K.M.Bijeen 116 uur.De meeste klassen komen per rijwiel, waardoorhet tijdverlies wegens de eenigszins afgelegenligging zeer wordt beperkt.Het beoefenen van hockey- en voetbalspel isdoor het gemeentebestuur aan de leerlingen derscholen verboden, omdat de grasmat daarbij teveel werd vernield. 's Winters en bij ongunstigweer maken de onderwijsinrichtingen weinig ge-bruik van het sportpark.De terreinen A, B, C en E zijn bovendien nogverhuurd aan een vijftal sportvereenigingen, nadervermeld in het volgende staatje :Naam derSportvereenigingIn huurtotBedragdergedurende hurenper jaarGooische Hockey-en BandyclubVoetbalvereenigingB.F.C.AenBiCricketclub,,De Vleermuizen"Voetbalvereeniging..Allen Weerbaar"16 Sept./ I April21 April/21 April21 April/15 Sept.15 Sept./i5 AprilI Mei/ 15 Sept.21 April/21 AprilaI April/21 AprilWoensdagmiddagZaterdagmiddag f 200.-ZondagmiddagWoensdagayondVrijdagavond / 275.-ZaterdagavondZondagmiddagDinsdagavondZaterdagmiddag / 150.-ZondagmiddagDinsdagavondWoensdagmiddagDonderdagavond / 500.-ZaterdagmiddagZondagmiddagDonderdagavondZaterdagmiddag / 150.-Zondagmiddagtot ongeveer eind MaartE Eerste BussumscheKorfbalclub,,01ympia"Gedurende het tijdvak eind Septemberworden de speelvelden 's avonds niet gebruikt.In de huur zijn alle onkosten begrepen, uitge-zonderd de controle tijdens wedstrijden en hetaanschaffen en onderhouden van goalnetten. Bijvergelijking der huuropbrengst van goed weiland,die meer dan / 300.- per H.A. bedraagt, is hetbedrag der huur van de terreinen buitengewoonlaag.Het gemeentebestuur maakt van zijn rechthet gebruik der terreinen te verbieden een uiterstmatig gebruik. Daar het z.g.n. doelspelen voorde goals der speelvelden verboden is, zijn ten be-hoeve daarvan langs de lange zijden der terreineneenige kokers in den grond aangebracht, waarinhulpgoals geplaatst kunnen worden.Terrein D is niet aan een sportvereenigingverhuurd, doch wordt gebezigd voor het houdenvan voetbalwedstrijdcii, alsmede voor gymnastiek-en athletiekdemonstraties. Per jaar wordt het35 a 30 maal voor deze doeleinden gebruikt. Voorhet gebruik van dit terrein is een deel der opbrengstvan de toegangsbewijzen verschuldigd, n.l. :20 % bij een bruto opbrengst tot / 100.-25%,, ,, ,, ,, van/ioi.-tot/I5o.-30 % ,, ,, ,, ,, van/151.- tot/200.-,, ,, ,, van meer dan / 200.-.Ten slotte wordt des zomers voor korten tijddoor een of meer gymnastiekvereenigingen weleens gebruik van het sportparl; jemaakt voor hethouden van oefeningen in de open lucht.35%ARTIKELEN 33B. ONDERHOUD DER SPEELVELDENNiet alleen het aanleggen van een goede grasmatvoor voetbal- en hockeyspel op onzen bodem isduur, ook het onderhoud is vrij kostbaar en ver-eischt veel zorg en toewijding.De belargrijkste werkzaamheden van het onder-houd der grasmat zijn maaien en rollen. Begonnenwerd het gras te maaien met de zeis en het hurenvan een 50-tal lammeren om het gras kort tehouden. De resultaten waren niet bevredigend,zoodat reeds in Juli 1923 een motormaaimachinein gebruik werd gesteld en korten tijd daarna delammeren werden verwijderd. Voor het verkrijgenvan de noodige bedrijfszekerheid is in 1935 nogeen motormaaimachine aangeschaft. Het gebruikvan een motormaaimachine biedt vele voordeelen.Het gras, dat in den zomer wekeHjks gemaaid moetworden, is gemakkehjk kort te houden en kan opde grasmat blijven liggen. Het m^aaien van eenspeelterrein vordert ongeveer een dag. En dekosten zijn goedkooper dan van maaien met dezeis, Bovendien wordt het terrein tegelijkertijdgerold door een aan de motormaaimachine beves-tigde ijzeren rol, hetgeen de grasmat zeer ten goedekomt.2 3 4 maal per jaar worden de terreinen meteen rol van 233 ton gerold. Dit rollen moetgeschieden in alle richtingen en vele malen op enneer. Den paarden, die als trekkracht van deze rolworden gebezigd, worden zakken of leeren schoenenaan de pooten bevestigd om te voorkomen dat zijgaten in de grasmat slaan.Hoewel de mollen in 1922 geheel waren uitge-roeid, komen er af en toe nog wel eens mollenvan de aangrenzende terreinen in het sportparken moet daartegen voortdurend worden gewaakt.De moeilijkste tijd voor het onderhoud is hetnajaar en een zachte winter. Dan zijn de terreinenaltijd vochtig, wordt de grasmat het gemakkelijkstbeschadigd en moet herstelling wachten op hetvoorjaar, wanneer het gras weer begint te groeien.Het is zeer moeilijk gedurende dezen tijd met desportvereenigingen op goeden voet te blijven,claar zij veelal vergeten dat een grasmat een levendorganisme is, waarvan beschadiging alleen tijdens4e groeiperiode van het gras kan worden hersteld.C. DE KOSTENI. Kosten van het terrein'jt'lJet terrein is in 1917 door de gemeente aange-l^Bcht voor / 45.000.-. De oppervlakte bedroegtppn 4.99.30 M^. Door verbreeding van den Meer-w^g langs de Noordzijde van het terrein is deofipervlakte verminderd tot 4.91.40 M^. In 1923is het terrein, waarvan de kosten door renteverliestot / 58.851.85 waren gestegen, voor dit bedragiii de exploitatie opgenomen. De kosten per M^.bedroegen derhalve :a. hi] aankoop in 1917 ruim / 0.90 ;b in 1923 bij opname in de exploitatie ongeveer/ 1.20.2. Uitgaven voor de inrichting van het terreinTengevolge van verschillende omstandighedenhebben de uitgaven de raming aanzienlijk over-schreden. Ten eerste wegens het uitvoeren dergrondwerken als z.g.n. productieve werkverschaf-fing. Vervolgens door het aanbrengen van eenigebelangrijke verb^teringen tijdens de uitvoering.En ten slotte door ct",igc niet in de raming opge-nomen uitgaven bij de stichtingskosten te voegen.Wanneer de raming met deze posten wordt ver-hoogd, verkrijgt men ruim het bedrag, dat voorde inrichting van het terrein is uitgegeven.a. Raming met extra posten1. Raming / 53-575--2. Meerdere kosten wegens uitvoering dergrondwerken door werkeloozen ,, 5.000.-3. Aangebrachte verbeteringen :a. Meerdere kosten wegenshet spitten en bezaaien c.a.van het bestaand gedeelteweilandb. Het aanbrengen van eensproeileiding in het terreinen het aanschaffen vansproeiers en slangenl.... ,, 2.560.-c. Het aanbrengen van gas-en electricische ieidingenin het buffet en de kleed-kamers, alsmede van rol-luiken voor het buffet ..d. Meerdere kosten wegensuitbreiding der beplantingen het aanbrengen vantaluds naast de tribune/ 1-300.-1.340.900.- .100.-4. Niet in de raming' opgenomen posten :e. Bedrijfsonkosten ,, 3.945.-/. Goals en netwerken .... ,, 600.-g. Kosten onderhoud speel-velden gedurende 1922 ,, 2.100.-h. Aanschaffing motormaai-machine met eenigeonderdeelen ,, 1.577.- 8.222.-Raming|met7extra posten _/_ 72.897.-b. Werkelijke uitgavenUitgaven in 1921 f 1.058.79'*,, 1922 ,,50.974.53,, ,, 1923 ,, 18.086.84^,, ,, 1924 ,, 608.81/Bijeen 70.728.983. StichtingskostenDe stichtingskosten hebben bedragen :/ 58.851.85,, 70.728.98Bijeen /129.580.83a. Kosten van het terreinb. Uitgaven voor het inrichten van hetterrein24 ARTIKELEN - RECTIFICATIE - BINNENLANDTe verminderen met het bedrag, dat de uit-voering der grondwerken door werkeloozenmeet heeft gekost....................Blijft voor de stichtingskosten .......5.000.-/ 124.580.834. Zuivere kostenVoor het verkrijgen der zuivere kosten moethet bedrag der stichtingskosten nogworden verminderd met:a. de ontvangen Rijkssubsidie / 24.000.-b. bouwpremie voor de woningontvangen ,. 600.- 24.600.-Bedrag der zuivere kostenof afgerond / 100.000.-/ 99.980.83D. EXPLOITATIE-HEKENINGDe meerdere uitgaven wegens uitvoering dergrondwerken door werkeloozen, die feitelijk niethi] de stichtingskosten van het sportpark behooren,zijn wel in de exploitatie-rekening opgenomen.Hieronder volgen de cijfers der exploitatie-rekening, ontleend aan de gemeente-begrootingvan 1926.Ontvangstena. Terreinhuurb. Aandeel der gemeente in de te ont-vangen recettesc. Pacht buffet en rijwielstaUing ......d. Opbrengst tribuneplaatsene. Vergoeding voor het gebruik door deonderwijsinrichtingen ............../. Vergoeding voor de ambtswoning ..Bijeen/ 1.250.-yf i.ooo.-fy i.ooo.-}y 200*-)} 3.240.-ft 300.-/ 6.990.-2. Uitgavena. Onderhoudplantsoengrasvelden,en maai-machines .. f 2.350.-b. Onderhoud weg, afras-teringen, (:ricketbaan enpaden .... It 235--c. Onderhoud gebouwen .. tt 660.-Bijeen / 3.245.-d, Aandeel algemeene be-drijfsonkosten .......... ,, 1.093.23e. Loon van den werkman benevenskindertoeslag ..................../. Jaarlijksche betahng wegens aankoopder tribune ^)g. Huur voor een deel van den houtwalom het sportpark ^)h, Vergoeding voor controle entreegeldenen verkoop tribunekaarten ........i. Grondlasten, brandverzekering entelefoon;'. Pensioenbijdragen en ongevallenver-verzekeringk. Rente en aflossing geldleeningen....OntvangstenNadeelig saldoBijeen/ 4.338.231.896.20300.-75.-125.-226.30f1 307.66^^8.902.80f 16.171.19^6.990.-/ 9.181.19=^) In 1923 door de gemeente overgenomen^) In 1923 gehuurd van Stad en Lande van GooilandDe aflossing van den grond kan als kapitaal-vorming worden beschouwd, waardoorhet nadeelig saldo wordt verminderd met ,, 1.961.73Zuiver nadeelig saldo / 7.219.46'IV. EVENTUEELE UITBREIDINGIn het voorjaar van 1924, toen door een tennis-club aan Burgemeester en Wethouders terreinvoor een zestal tennisbanen in of nabij het Sport-park werd gevraagd, is reeds een plan tot uitbrei-ding door mij opgemaakt. Deze uitbreiding,waarin behalve bovenbedoelde tennisbanen nogtwee voetbalvelden en een hockeyveld waren opge-nomen, besloeg een oppervlakte van ruim 4 H.A.heidegrond, geiegen aan de zuidzijde van hetsportpark.Hoewel er in Bussum nog behoefte bestaat aangoede sportvelden en de tennisclub bereid was eenruitne vergoeding voor het verlangde terrein tebetalen, was het niet mogelijk meer huur te be-,dingen dan door het gemeentebestuur voor denheigrond moest worden betaald, zoodat de kostender inrichting van het terrein, geraamd op ruim/ 9000.-, voor rekening der gemeente zoudenkomen. Deze omstandigheid was oorzaak datvoren bedoelde uitbreiding niet werd uitgevoerd.In 1923 is ten westen van het sportpark door eenparticuliere vereeniging een zweminrichting ge-maakt, die, hoewel geen uitbreiding van hetsportpark, bij een groote uitbreiding daarinwel kan worden opgenomen.Bussum, Januari 1927 G. HARTSTRA(Vervolg zie biz. 25)RECTIFICATIEIn het artikel ,,Edele Bestrijding" in het vorigenummer, werd ten onrechte aangenomen dat deschrijver H. in ,,Ons Eigendom", Mr. E.HollanderJr. zou zijn. Deze bericht ons dat hij niet alleenniet de schrijver is, maar 00k met de plaatsingvan het bewuste artikel niet bekend was.BINNENLANDCOMMISSIE VOOR GEWESTELIJKE UITBREI-DINGSPLANNENAan den Heer A. W. Bos is op zijn verzoek eervol ontslagverleend als lid van de door de Ministers van Arbeicf,Handel en Nijverheid, van Binnenlandsche Zaken ; enLandbouw en van Waterstaat ingestelde Commissie Voorde bestudeering van het vraagstuk van Gewestelijke Uit-br
Reacties