TIJDSCHRIFTVOORVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH*INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAADALGEMEENEN BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN1927 N2 11 8' JAARGANG NOVEMBERGELUIDDEMPEND SPIJKERVASTGIPSXWANDBRANDVRIJEen Directeur van Qemeente-werken : ,, de opg^ane ei>-varing ie wel van dian aard,J STERKdat ik ze meer in de gemeante-bestekken van acheidingswandenzai voopsohpyvan "N. V. DE METEOOR TELEFOON aos DE STEEGVAN MUNSTER'8 UITQEVER8 MAATSOHAPPIJ -- HAARLEMMERWEG B 378 -- AMSTERDAM (W.)HUINCK'SBODWiTERIllLEillliDEL - OIRECHT6UU VOOR VERLICHTINQ van dWikm vertrekkenDETECTIVE {lai > VLOER- EN WANDTEGEL8HOUTGRANIET voor vioeren en iiitgesleten traptredenASBEST CEMENTPLATEN vlak en sceolM --TRAPWELSANDEN voor beseherming van traptraitenDEURSLUITERS slnHm deunn eiraisehloosNUINCKCOLIT om vioawi, kiMen, maran waterdichtm kurkdraog te makanVRAAGT KOSTELOOS iNLICHTINGENUTRECHT Telegram adres HUINCKTELEF. 11042 SPRINGWEG TELEF. 11042WONINGBOUW-VEREENIGiNGEN DIE ZICHRADIO-DISTRIBUTIE- INSTALLATIES AAI\i-SCHAFFEN OF REEDS IN GEBRUIK HEBBEN,KUIMNEN ZICH TEGEN BELANGRIJK GERE-DUCEERDEN PRIJS LUIDSPREKERS AAN-SCHAFFENBRIEVEN ONDER No. 144, BUREAU VAN DIT BLADiCENTRALE COOPERATIE VOORWONINGINRICHTINGHOBBEMAKADE 89AMSTERDAMIN ONZE MODELKAMERS ZIJN MEUBELEN8TOFFEERINGEN EN VERSIERINGEN VRIJ TEBEZICHTIGEN. ADVIES EN BEGROOTINGKOSTELOOS - FOTO'S OP AANVRAAI*^'^ ^JVi^l IJ-tllX NASSAUKADE 312 - TEL. 23485 - A'DAMISOLA-BOUWHET BE8TE EN GOEDKOOPSTE SYSTEEM VOORHET BOUWEN VAN COMPLEXEN VOLK8- ENMIDDENSTANDSWONINGEN. > 8ELF8UPPORTINGN.V. INTERN. GEWAPENDBETONBOUW BREDAWattig Gedeponesrd Handels-IWerkUITGEVOERD O.A. PLM. 370 WONINGEN VOOR OEGEMEENTE 's HERT0GENB08CH - NOG IN UITVOERINGO.A.|400 WONINGEN VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAMKONING & BIENFAIT-Da Costakade 104AMSTERDAMOnderzoek van alle materialen voor den VOLKSWONINGBOUWMAANDBLAD 8"= JAAROANG N" 11 NOVEMBER 1927TIJDSCHRIFT VOOR VOLKSHUISVESTINOmill II iiiiiii iiiiiiiiiiiiiii PKI QXPP^PR r^ I I \Y/ '"" ' ' ' '"""iiiiiiii I I I Ill nil L IN O 1 L Lv L D V^ U W mill I II mil IllORGAAN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUT VOOR VOLKSHUIS-VESTINO EN STEDEBOUW EN DEN NATIONALEN WONINGRAADALOEMEENEN BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGENREDACTIE VOOR HET INSTITUUTH. P. J. BLOEMEHS, J. DOUWES JR.,MR. D. HUDIG, IR. P. BAKKER SCHUT,IR. J. M. A. ZOETMULDERVASTE MEDEWERKERS : J. W. BOSSENBROEK,G. A. M. DE BRUYN, IR. A. KEPPLER, MR.J. KHUSEMAN, IR. A. M. KUYSTEN, JHR.A. H. OP TEN NOORT, JAN STUYT,M. VRIJENHOEK, L. VAN DER WAL, D.E. WENTINKREDACTIE VOOR DEN WONINGRAADMR. DR. G. VAN DEN BERGH, J. BOMMER,G. F. LINDEIJERADRES DERREDACTIEEN ADMINISTRATIE ENSECRETARIAAT VAN HETINSTITUUT EN VAN DENNATIONALEN WONINGRAADKLOVENIERSBURGWAL 70 - AMSTERDAMADVERTENTIESv. MUNSTER'SUITGEVERSMAATSCHAPPIJHAARLEMMERWEG B 378 - A'DAM (W.)ABONNEMENTSPRIJS f 8.-DE LEDEN VAN HET NEDERLANDSCH INSTITUUTVOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW(LIDMAATSCHAP VOOR PHYSIEKE LEDEN f 7.50)EN DE LEDEN VAN DEN NATIONALENWONINGRAAD ONTVANGEN HET BLADKOSTELOOSLOSSE NUMMERS f 1.50INHOUD: NED. INSTITUUT VOOR VOLKSHUISVESTING EN STEDEBOUW:Officieele Mededeelingen - Huize Lydia te Amsterdam door J. Boterenbrood - Juiste traceering vanhoofdverkeerswegen door Ir. J. D. Ruys - Binnenland - Wetten, Koninklijke Besluiten, enz.NATIONALS WONINGRAAD, ALGEMEENE BOND VAN WONINGBOUWVEREENIGINGEN:Officieele Mededeelingen - Tien jaar volkshuisvesting te Apeldoorn door T. Gerdes Oosterbeek.OFFICIEELE MEDEDEELINGENDe Nederlandsche Centrale Vereeniging totbestrijding der tuberculose heeft Mevrouw A. E. J.de Vries-Bruins als vertegenwoordigster in onsbestuur aangewezen in de plaats van wijlen denHeer H. Le Coultre.De Stedebouwkundige Raad van het Instituutheeft besloten, te zamen met de Vereeniging vanNederlandsche Gemeenten, een commissie in testellen, welke studie zal maken van de wettelijkeregeling van den stedebouw.HUIZE LYDIA TE AMSTERDAMAanvankelijk geprojecteerd in verband metmeer uitgebreide plannen der Vereeniging Provi-dentia, is dit gebouw gesticht door de R. K.Internationale Vereeniging ter bescherming vanMeisjes, afdeeling Amsterdam.Laatstgenoemde Vereeniging wenschte een nietal te omvangrijk gebouw, waar werkende vrouwenen meisjes in een rustige en vooral huiselijkeomgeving, zich thuis zouden kunnen gevoelen.Het zeer fraai gelegen terrein aan het RoelofHartplein bood hiervoor al vanzelf de kansen,kansen, die bovendien. gunstig beinvloed werdendoor den wensch van de vereeniging, om eenbinnentuin van behoorlijke afmetingen te sparen.Zoodoende ontstond er rond den binnentuineen vrij ondiepe bebouwing en daarmee het voor-deel, dat licht en lucht makkelijk en onbelemmerdbinnen kunnen dringen in alle daarvoor in aan-merking komende ruimten. Het belang van zoo'nbinnentuin voor een gebouw als het onderhavigeis m.i. niet te onderschatten; meer dan de helft dervertrekken ziet erop uit. Het scheen dus van belangdit bescheiden stukje natuur zoo genoegelijk moge-lijk te maken en te omsluiten. De uit den aardder zaak hoog opgaande gevelmuren zijn daar,op zichzelf, weinig gunstig voor. Daartegenoverstaat dat de groote variatie der achter de gevelsliggende ruimten, hier mogelijkheden opendevan organischen opbouw en uiterlijke verschijning,die niet genoeg gewaardeerd kunnen worden,juist omdat ze zichzoobetrekkelijkzeldenvoordoen.Met ruimte en beschikbare bouwelementen is hetzoodoende mogelijk geweest, met een zuiverorganischen opbouw, de noodige schakeering teverkrijgen. Wat alles te zamen mogelijk maaktehet harde mededoogenlooze van een stads-binnen-ruimte, omsloten door hoogopgaande muren, haargrootste hardheid te ontnemen. Zoodat, wanneerstraks het groen zal zijn aangeslagen, de in dentuin geplaatste banken druk in gebruik zijn, en de230 ARTIKELEN-- ^ 0 T 'f^-| > tal .-j I--B|'f--IHuize Lydia, Amsterdam. PlattegrondenARTIKELEN 2$Iwandfontein spuit, redelijkerwijze aangenomen zalmogen worden dat met dezen binnentuin hetaccent van intieme huiselijkheid voor alle ruimten,die erop uitzien, versterkt zal Worden. Het is eenaardige bijkomstigheid, dat hier naast het in- enexterieur ook het uitzicht te verzorgen bleek, watoverigens het eenige is, waardoor dit gebouw zichwerkelijk van andere dergeHjke onderscheidt.Voor het overige zou dus volstaan kunnen wordenmet naar de plattegronden te verwijzen, te meerdaar een algemeene toehchting, daar ze nu eenmaalniet tot de interessantste lectuur te rekenen is,Zelden gelezen wordt.Van den zuiver bouw-technischen kant gezienzijn echter misschien hier en daar enkele grepenter toelichting van de plannen niet geheel over-bodig.De hoofdingang werd op de gebruikelijke wijzezooveel mogehjk centraal gelegd. Verbhjf-, eet-en administratie-ruimten, trappenhuis, Hft enportiersloge sluiten erbij aan, de portierslogeis zoogelegen, dat de ingang voor de rijwielen van daaruitte controleeren is en de voornaamste ruimten inden omtrek van den hoofdingang er vanuit overzienkunnen worden.Bij het hellende vlak van de rijwiel-bergplaatsmondt de stortkoker voor huisafval uit, welke dooralle verdiepingen heen gebracht is. Boven hal eningang is een stoelenbergplaats, die bij enkelevoorkomende gelegenheden te gebruiken is alsprojectie-cabine voor de groote verblijfzaal.De keuken-afdeeling heeft een afzonderlijkeningang door den kelder, wat aanvoer en controlevan levensmiddelen vereenvoudigt. Een afval-kelder, terwille van het ruimen van buitenaftoegankelijk, is daar in de buurt. De keuken zelfheeft de gebruikelijke aanhangsels, als: groenten-spoelkeuken, ijskast, spoel-, servies-,administratie-en broodkamer.Van de ruimten op de hoofdverdieping heeftde eetzaal een hoogte van 5! M., de verblijfzaaleen hoogte van 4J M., de kleinere vertrek-ken een hoogte van ^^ M. Het is duidelijkdat de betrekkelijk groote hoogte van deeetzaal noodig was om die ruimte zoo frisch enluchtig mogelijk te houden; daarentegen mocht deverblijfzaal terwille van de intimiteit niet te hoogzijn, terwijl voor de kleinere vertrekken eengrooter hoogte uit den aard der zaak ongewenschtwas. Deze hoogteverschillen komen, zooals uitafgedrukte plannen blijken moge, organisch uitplan en opstand voort. Drie van de kleinere ver-trekken in den linkervleugel kunnen, door in hetplafond wegschuifbare schotten, tot een vertrekgemaakt worden, wanneer dit voor club-avondengewenscht mocht zijn.232ARTIKELENDe verdiepingenhebben de gebruike-lijke hotel-indeeling.De rechtervleugelheeft alleen aan detuinzijde slaapver-trekken. De betrek-kelijk smalle straataan die zijde, ge-voegd bij de N.W.ligging van den bui-tengevel, maakteditwenschelijk; boven-dien moest hier, inverband met debouw -verordening,op eenigszins ge-compliceerde wijzede eigenlijke op-gaande gevel bin-nen de rooilijn ge-houdenworden. Z66konden hier bouw-deelen als het waredoor den opgaandengevel heensteken,waardoor het ookhier mogelijk wasverschillende ruim-ten als organen tedoen spreken. Dekookkeuken is zoovrijwel aan deNoordzijde uitge-bouwd, en ligtdaardoor op zichzelf niet ongunstig.Aan deze zijde vanhet gebouw liggengeen slaapvertrek-jes, zoodat daar ook geen hinderlijke keukengeurtjes kunnen binnendringen. Hier zijn dusverschillende elkaar kruisende en dekkende over-wegingen de componeerende factoren geweest.Uitgaande van de veronderstelling dat er zichonder de bewoonsters clubjes zuUen vormen, zijn,zoowel van de verblijf- als van de eetzaal, de raam-wanden ingedeeld in zitnissen. Een gedeelte vande verblijfzaal is bovendien verhoogd, om tooneel-voorstellingen mogelijk te maken. De afgedrukteplannen geven een en ander voldoende duidelijkweer.In den linkervleugel geeft een dienstingangtoegang tot verschillende ondergeschikte ruimten.Langs dezen ingang zijn ook de bovengenoemdezaaltjes voor lezingen, direct van de straat af, tebereiken. Bij de zaaltjes zelf is daarvoor eengarderobe-ruimte gemaakt.De 158 slaapvertrekjes zijn verdeeld over vijfverdiepingen. Deze verdiepingen hebben, zooalsHuize Lydia, Amsterdam. Slaapkamertjeopgemerkt, een in-deeling overeen-komstig normale ho-telplannen. Op detweedeverdieping isruimte gewonnenvoor een ziekenzaal-tje metbijbehooren-de ruimten (sinds-dien van bestem-ming veranderd).Door de derde envierde verdiepinggaat een kapel vanzeer bescheiden af-metingen.Op elke verdie-ping is een spoel-keukentje aange-bracht ten behoevevan, door de be-woonsters zelf, tewasschen kleeding-stukken.De slaapkamer-tjes hebben in hetalgemeen een sluit-bare kast, een openkastje voor boekenen snuisterijen, eendoorloopende plankboven de deur eneen, in een nis weggebouwde, wasch-bak.Wat de afwerkinginwendig aangaatzij nog opgemerktdat, ter voorkomingvan eentonigheid dein verschillendekaraertjes verdiepmgsgewijskleuren werden afgeverfd, achtereenvolgens: ivoor-wit, groen, bruin-rood, blauw-groen en grijs.In verband met vorm en bestemming zijn eveneensde kleuren der grootere lokalen gekozen, als b.v.warme kleuren voor verblijfzaal, koelere kleurenvoor de hoog opgaande eetzaal.Door hun ligging ten opzichte van verschillendestraten werden eenige eischen gesteld en bodengevels mogelijkheden.De Coenenstraat, komende uit het nieuwe Zuidneemt in dit verband een belangrijke plaats in.Voor de lang gestrekte gevels in die straat was eensterk-sprekend verticaal accent noodig. Dit isgevonden in een dubbelen topgevel met ruiter-torentje. Het bijkomstige voordeel van dit torentjeis dat het, van alle kanten zichtbaar, de gevels,zij het op een bescheiden wijze, beheerscht, enzoodoende mede zorgt voor een steeds wisselendsilhouet.APTIKELEN 233Huize Lydia, Amsterdam. Gevel BronckhorststraatDe hierbij gereproduceerde foto's geven vanenkele punten een indruk; de teekeningen geveneen algemeen overzicht.Amsterdam, October 1927 J. BOTERENBROODZooals reeds in den aanhef werd medegedeeld,is het Tehuis gesticht door de R. K. InternationaleVereeniging ter bescherming van Meisjes, afdeelingAmsterdam. Deze is in staat het beheer op bizondervoordeelige wijze te voeren, omdat zij bij deexploitatie gebruik mag maken van de mede-werking van de Eerw. Zusters Dominicanessenuit Voorschoten, een orde, die 00k elders bij deexploitatie van dergelijke tehuizen en stichtingengroote verdiensten heeft getoond. Het geheelebeheer, 00k dat in de keuken, is aan deze zustersopgedragen. In een afzonderlijk, van het overigetehuis geheel afgescheiden gedeelte vinden zijhuisvesting en nemen zij haar maaltijden.Voor nachtverblijf en ontbijt wordt / 2.50 inrekening gebracht. Het is echter niet in de eersteHuize Lydia, Amsterdam. Hoek binnentuinplaats het streven der vereeniging aan passanteneen onderdak te verzekeren, maar voor velen degelegenheid te openen om langeren tijd van eenprettig tehuis te genieten. Regel is dat pension wordtgenomen. De prijs daarvoor varieert naar grootteen ligging der kamer, en begint met / 55.- permaand. Verlichting en verwarming is inbegrepen.Men kan 00k een kamer zonder pension huren.Voor ontbijt wordt dan / 7.50 per maand berekend.Het restaurant staat ook open voor anderen dande inwoonsters van het tehuis.In verband met het doel der exploiteerendevereeniging werd de behoefte gevoeld om ookpassanten, meisjes, die een betrekking zoeken alsdienstbode, werkster, de gelegenheid te bieden voorrustig verblijf. Deze zijn uit den aard der zaak nietin staat grootere bedragen uit te geven. Met hetoog daarop werd een regeling getroffen, welkehet voor deze meisjes mogelijk maakt tegen geringerprijzen een tijdelijk onderdak te vinden. Het nacht-verblijf kost dan met ontbijt / 0.75, het pensionper dag / 1.75. Voor deze categorie is de oostelijkevleugel van het gebouw met eigen ingang gereser-veerd; zij eten gezamenlijk in een zaal, welke in deneersten opzet voor andere doeleinden was bestemd.In het gebouw zijn enkele zalen aanwezig, welkevoor bijeenkomsten worden gebezigd. H.234 ARTIKELENHuize Lydia, Amsterdam. ConversatiezaalJUISTE TRACEERING VAN HOOFD-VERKEERSWEGENSedert eenigen tijd zijn uit rijwiel- en wegenbelasting in's Rijkskas de middelen begonnen te vloeien, die in staatmoeten stellen om de lang gewenschte verbeteringen enaanvullingen in het wegennet van Nederland tot stand tebrengen.Bij Kon. Besluit van 4 Juni 1927 is een Rijkswegenplanvastgesteld.Bij de behandeling van de Begrooting van Waterstaatwerd van verschillende zijden aangedrongen op grootevoortvarendheid t.a.v. deze wegverbetering.Het propaganda-comite voor wegenverbetering begonreeds eerder aan te dringen op versnelling van het tempoder wegenverbetering.Deze aandrang kan zeker ten goede werken, overal waarhet er om gaat om juist getraceerde wegen te verbreedenen/of in ander opzicht te verbeteren. In tal van gevallenzai echter de opgave een veel compliceerdere zijn -- endan past een viraarschuwing tegen overhaasting, waardooreen goede voorbereiding niet meergewaarborgdzouwezen.Het aantal van deze gevallen is niet gering, immers over-al, waar de bestaande uitvalpoorten van de steden te nauwzijn, en de mogelijkheid tot verbreeding daarvan om finan-tieele of om andere redenen uitgesloten moet worden ge-acht, daar moet voorkomen worden dat door eenvoudigeverbreeding van bestaande (veelal radiaal gerichte, fraaigestrekt getraceerde, en dus op den weggebruiker zeer sug-gestief werkende) straatwegen het groeiende verkeer geleidzou blijven worden naar stadswijken, waar verkeerswegenvan voldoende capaciteit ontbreken, en moeten blijvenontbreken.In ztilke gevallen zal in de nabijheid van steden dikwijlsaan hertraceering, c.q. aan verbreeding van een anderendaarvoor in aanmerking komenden weg dan ook de voorkeurzijn te geven boven verbreeding van den bestaanden straat-weg. Onderstaande schetsmatige voorstelling geeft de be-doeling van het bovenstaande weer.De uitvoerbaarheid van dezen maatregel zal bij kleinereplaatsen (vooral op zandgrond) m'et uitgesloten behoevente zijn. Overigens zal het toeval hier en daar, waar men opdeze oplossing attent is en het groote belang ervan inziet,nog zeer gelukkige mogelijkheden kunnen bieden.De waarde van zulk een hertraceering zal grooter zijn,naarmate het trace gestrekter is, naarmate het gedeelteDE dichter bij het centrum van de stadskern is gelegen,naarmate de hoeken DAB en ECF scherper zijn in hetkort: naarmate de traceering aan hoogere eischen voldoet.De waarde van een hoofdverkeersweg toch is (aannemendeARTIKELEN 235Huize Lydia, Amsterdam. Eetzaaldat de indeeling en de verharding ervan aan hooge eischenvoldoen)tenslottenoggeheel afhankelijk van het gehalte vanzijn traceering. Is deze gebrekkig, dan kan de fraaiste wegnog een mislukking blijken (als verkeersweg).Waar nu de waarde van een uitbreidingsplan voor eenbepaald deel beheerscht wordt door de juistheid van detraceering der hoofdverkeerswegen. daar komt men --gezien de groote moeilijkheid van hertraceering door eenbebouwd stadsdeel -- tot de conclusie:,,een van de kenmerken van een goed uitbreidingsplan is,,,dat bij het ontwerpen daarvan de belangen van het verkeer,,primair gesteld zijn aan de belangen van volkshuisvesting,,enz." Dit is dan niet gebeurd, omdat de verkeersbelangenzoo veel zwaarder moeten wegen dan de andere belangen,die door het uitbreidingsplan verzorgd moeten worden,maar alleen uit practische overwegingen.Er is nu eenmaal bij velerlei arbeid een bepaalde natuur-lijke volgorde in acht te nemen, zonder welke het gesteldedoel niet te bereiken is. Men denke bijv. aan de wijze,waarop in Europa de dienstregelingen van de spoorwegenin de verschillende landen tot stand komen. Deze spoor-wegen bedienen het nationale (snelle en minder snelle)verkeer. Dat zij bovendien ook gebruikt kunnen wordenvoor de zeer snelle internationale verbindingen, is alleenmogelijk, doordat de groote internationale treinen, telkenjare opnieuw, in internationaal overleg worden vastgesteld.Eerst daarna nemen de verschillende landen den uitbouwvan hun eigen dienstregeling ter hand.Dat men aan de internationale verbindingen dezenvoorrang verleent, beteekent natuurlijk niet dat men aanhet internationale expresseverkeer zooveel grooter gewichttoekent dan aan het nationale verkeer. Het beteekentalleen dat men inziet dat, indien men de spoorwegnettenvoor beide soorten van verkeer wenscht te gebruiken, mendezen voorrang moet geven, omdat men anders de grooteinternationale treinen er eenvoudig niet meer door krijgt.Wil men dus het belang, dat deze expressetreinen dienen,ook verzorgen, dan moet de verzorging daarvan voorafgaan.Bij het ontwerpen van een uitbreidingsplan bestaat ookzoo'n natuurlijke volgorde, die niet straffeloos genegeerdkan worden. Men behoort op een kleine schaal (i op20.000 of I op 25.000) te beginnen met de hoofdverkeers-wegen aan te geven, zich daarbij richtend naar bruggenover (respectievelijk tunnels onder) rivieren en spoorwegenen dergelijke vaste gegevens. Op zulk een kleine schaallaat zich het geheel goed overzien. Men kan daarop:1. beoordeelen of de zoozeer gewenschte beperking bijde vaststelling van het aantal hoofdverkeerswegen welvoldoende in acht gehouden wordt (zoo ergens, danzeigt sich hier in der Beschrankung der Meister!;2. beoordeelen of de aansluitingen aan bestaande inter-communale wegen, en die aan de netten van naburigegemeenten aan behoorlijke eischen voldoen;3. beoordeelen of ten slotte een goed, voor den wegge-bruiker duidelijk en overzichtelijk -- dus op hemsuggestief werkend -- geheel is verkregen;236 AHTIKELENHuize Lydia, Amsterdam. Trappenhuis Huize Lydia, Amsterdam. Hoofdingang4. aflezen voor welke wegen groote rooibreedten moetenworden vastgesteld (en dit natuurlijk zoo spoedigmogelijk), en voor welke straten deze rooibreedtenniet andersj'dan alleen maar plaatselijke beteekenishebben.Een gemeente, die nalaat cm zuik een weloverwogenhoafdverkeers-wegenplan te doen samenstellen kan lichtin groote moeilijkheden geraken.Een gemeente toch, die het anders doet, die vrijelijkkerken, musea, schoien, parken, fabrieken, ja geheelewoonwijken tot stand laat komen, kan in het algemeendaarna geen hoofdverkeerswegen meer tot stand brengen,blijft in het duister tasten ten aanzien van de plaatsen,waar de verkeersbelangen liggen, en dus ten aanzien van devast te stellen rooibreedten.Zulke gemeenten, die naiaten om de traceering barerwegen te differentieeren naar het karakter ervan, wordentelkens opnieuw overvallen door de eischen, die het verkeeraan bepaalde wegen gaat stellen. Zij moeten, telkens opnieuw,beteekenende bedragen besteden aan partieele verbete-ringen, veelal zonder in staat te zijn om een eindtoestandte scheppen, die aan redelijke eischen voldoet. Deze werk-wijze kan niet de juiste zijn.Wil een uitbreidingsplan de verkeersbelangen 00k be-hartigen,dan moet dus bij het ontwerpen aan deze belangenvoorrang worden verleend,Daar het belang van een juiste traceering van hoofd-verkeerswegen nog niet algemeen voldoende erkend wordt,daar ligt het op den weg van de verkeersmannan met er-varing op het gebied van traceering om, waar noodig, eenwaarschuwing te doen hooren. Voor de hoofdwegen in hetnieuwe plan Rotterdam-Zuid zoowel als voor den nieuwenverbindingsweg den Haag-Loosduinen is men gekomen toteen zoo krachtige traceering, dat'zij weinig meer verschiltvan die van een spoorweg. Dat zulk een traceering dejuiste is, noodig om den verkeersweg als zoodanig te doenbeantwoorden aan het doel, waarmede hij werd aangelegd,wordt in den laatsten tijd meer en meer erkend. (Vide 00kbebouwingsplan Land van Hoboken, Rotterdam).Kleine en middelbare gemeenten beschikken echter nietaltijd over speciale diensten, welke zulk een voorlichtingkunnen geven, als waarover Rotterdam en den Haag be-schikken.Gaat men in zulke gemeenten aan het werk, daarbij directvan kaarten gebruikmakend, die op te groote schaal zijn ge-teekend, dan is veelal het gevolg dat het etiket van ver-keerswegen gezet wordt op wegen met knikken en kortebochten, vaak 00k op een samenstel van aansluitende brok-stukken van bestaande wegen, waarvoor op een plattegrondof op een luchtfoto eenige samenhoorigheid geconstrueerdkan worden, maar waarvan de weggebruiker nimmer densuggereerenden, verhelderenden, vertrouwenwekkenden in-druk kan ontvangen, die van een goed getraceerden hoofd-verkeersweg uitgaat. Zulke ,,verkeerswegen" thans aange-duid, zullen later vaak een mislukking blijken. Erger isechter dat zij verhinderen dat er thans een studie gemaaktwordt, om de thans nog mogelijke goede oplossingen teontdekken en om de mogelijkheid van de tot standkomingdaarvan open te houden.Het ontwerpen van een uitbreidingsplan met een ratio-neel, goed samenhangend geheel van hoofdverkeerswegenis een scheppende arbeid van grooten omvang; een zeerverantwoordelijke arbeid bovendien, omdat de ontwikkelingvan een stad gedurende eeuwen er den invloed van zalondervinden.Hoe meer de ontwerper van een uitbreidingsplan zichARTIKBLHN 3371
Reacties