De loep ligt al lang op naoorlogse woonwijken met veel sociale woningbouw. Alle grote actuele vraagstukken - slechte, niet duurzame woningen, toenemende criminaliteit, groeiende armoede, gebrekkig onderwijs en veel bewoners met een slechte gezondheid - komen samen in deze gebieden. Ondanks de langdurige aandacht van de overheid, ervaren de bewoners nauwelijks of geen verbetering. Enkele goede voorbeelden daargelaten, is in veel wijken sprake van een verslechterende leefomgeving, groei van het aantal (heel) kwetsbare bewoners en een toenemend slecht imago.
Beleidsmakers pleiten vervolgens voor forse ruimtelijke ingrepen en toevoeging van grote aantallen woningen. Maar als dergelijke ruimtelijke processen leidend zijn, is het risico groot dat de beschikbare ruimte wordt ingenomen met nieuwe ‘milieus’ voor beter gesitueerde nieuwkomers. De oorspronkelijke bewoners zien dan hun buurt ingrijpend veranderen; meer stenen, minder groen, alsook nieuwe voorzieningen - leuke cafeetjes en restaurants - die voor hen onbetaalbaar zijn, maar hun eigen problemen, zowel sociaal, sociaaleconomisch als ruimtelijk worden niet opgelost.
Elisabeth Boersma en Paul Terwisscha van Scheltinga constateren dat de bewoners van een wijk amper invloed voelen op wat er in hun directe woonomgeving gebeurt. Geef het collectief alsnog een stem en een wezenlijke positie bij het optuigen van een integrale wijkaanpak, bepleiten zij. Versterk de lokale democratie. Vernieuwen vanuit de visie van bewoners is volgens hen een veel betere manier om al die verschillende vraagstukken daadwerkelijk en in samenhang met elkaar op te lossen.
Socioloog Maurice Crul vindt dat de tijd is aangebroken om afscheid te nemen van integratiebeleid. Hij heeft twee boodschappen. Het moet in buurten veel meer gaan over samenleven. En we moeten onder ogen zien dat het in buurten niet vanzelf goed komt, daarbij verlangt hij ook een inspanning van mensen zonder migratieachtergrond, een groep die door hem wordt aangeduid als de vergeten ‘nieuwe minderheid’. Hij is voorstander van een praktische aanpak, waarbij het goede van een wijk niet door bestuurlijke onachtzaamheid verloren mag gaan.
De wijk Schalkwijk in Haarlem-Zuid is zo’n naoorlogse wijk waar de gemeente drastisch ingrijpt. Anouk Corel schetst de noodzaak van een integrale wijkaanpak. Alleen differentiatie in woningbouwsegmenten, vernieuwing van openbare ruimte en bestaande woningbouw is niet voldoende. De aanwezigheid van veel kwetsbare huurders maakt een stevig sociaal programma meer dan ooit noodzakelijk.
In dit nummer gaat het ook over het rapport van de speciaal VN-rapporteur over discriminatie op de woningmarkt, de voordelen van gemengd wonen, de wens om ‘water en bodem sturend’ met terugwerkende kracht betekenis te geven en gebrek aan draagvlak voor natuurbeleid. Beleidsmakers hebben onvoldoende aandacht voor de verschillende waarden die de natuur heeft voor mensen.
Bert Pots
Senior redacteur
Anouk Corel
Redactielid
Reacties