_TIJDSCHRIFTVOOR__IVOLKSHUISVESTINGEN STEDEBOUWORGAAN VAN HET NEDERLANDSCHINSTITUUT VOOR VOLKSHUIS:VESTING EN STEDEBOUW EN VANDEN NATIONALEN WONINGRAAD1924 N2 2 5' JAARGANG FEBRUARIZEVENDE STEDEBOUW-NUMMERMURITEEen soliede economische muur- en plafondtepleiste-ring met hooge kwaliteiten, waarop wij de aandachtvan Heeren Architecten gaarne vestigen.Een beschrijving van het materiaal is in dit nummeropgenomen. 0ns boekje over MURITE wordt op aanvraagonmiddellijk toegezonden.Firma J. MASSfiUS Wzn.Ged. Botersloot 119, ROTTERDAMMURITE is gemakkelUk to varwerkinMURITE maakt muren en plafonds hard alscementMURITE verdraagt zes deelen zandMURITE bindt langzaamMURITE droogt zeer snelMURITE kan direct beschilderd wordenMURITE kan direct beliangen wordenMURITE tast vert of behang niet aanMURITE is afwasehbaarMURITE is vorstvrljMURITE is geschikt voor buitenwerkMURITE 18 GOEDKOOPVAN MUNSTER'S UITGEVERS MAATSCHAPPIJ - HEERENGRACHT 246 - AMSTERDAMVAN OMMEREN & Co.PAUWSTRAAT-ARNHEMTELEFOON 800SPIEGEL-, VENSTERGLAS. VERF-WAREN, GESLEPEN GLAS ZOOWELBLANK ALS VERZILVERDSPECIAAL VOORMEUBELMAKER8 EN CAR0S8E Rl E-FABR I KANTE NDe DORDTSCi GUIS eo VMDElLIJNBAAN 47 TELEFOON 990DORDRECHTLevert U ALLE soorten GLAS voor de BOUW-BEDRIJVEN tegen uiterst concurrente prij^en.Spedaliteit in fijne LAKKEN en VERNISSEN.AUeenverkoop voor DORDRECHT en Omstrekenvan de beroemde VE L U V I N E VE R VEN.-- VRAAGT PRIJS --GABOTINEHOUTBEDERFWERENDE CREOSOOT-OLIEBEITSEN-VERF IN ALLE KLEURENg Het beste ter wereld en alleen^ dan echt en gegarandeerd, wan-% neer emballage gezegeld B. & Co.I levert billijk de Fa. BUDDING & Co.i CORN. TROOSTSTRAAT 59 - AMSTERDAMs Telefoon 25287mggjj^[PEETERS & CPYTHAGORASSTRAAT 1AMSTERDAM - TEL. 22393BELA8T ZICH MET HET UiTVOEREN VANGECOMBINEERDEN WERKEN,GEWAPEND EN ONGEWAPEND BETON=_=== EN BOUWWERKEN ,, =====N. V. Behangers-Fournituren-MaatschappijJ. OPTENAmsterdam, Singel 68Telefoon 35685 en 45234Na 6 uur No. 27630Filiaal: RotterdamSchiekade 182Telefoon 11208Specialiteit in Mum-, Stoffeerders- en lieubelmaliers-MaierJaalRaamgarnituren - Catalogus op aanvrageXSCHELPKALKGEBRUIKT SCHELPKALK, EEN PRIMA MATERIAALEEN BIJ UITSTEK NEDERLANDSCH PRODUCTVereeniging van Nederlandsche SchelpkalkfabrikantenAPOTHEKERSDIJK 34 :: LEIDEN>''BETONWONINGBOUW i|: VOLGENS BRONS PATENTEN S:Een uitkomst voor de Woning-voorziening. Goedkooper en ?beter dan Baksteenbouw - Aesthetisch verzorgd Vraagt inlichtingen ook omtrent uitgevoerde Woningcomplexen bij de IM. V. BOUWIVIAATSCHAPPIJ 2mOCCIDENT" te AMSTERDAIVI, Joh. Verhulststraat 156a, Telefoon 23506 - 20516 - 26851 Zm !!> A. VAN BROEKHandel in IJzer en MetalenLinnaeusparkweg 120, Amsterdam -Tel. 20877KOOPT ENVERKOOPT ALLESOORTEN OUD IJZER EN METAALBE^EDIGDE TAXATIES VAN OUDE STOOWl-IVIACHINES,STOOIV!KETELS,FABRIEKSINVEN-TARISSEN, CENTRALES, STOOWIGEIVIALEN enz.ADVIEZENElectrolux-ReinigingsmethodeAGENTEN OVER HETGEHEELE LANDonmisbaar in elk woonhuisziekenhuis, hotel enz.Vraag Prospectus !!N.V. ELECTROLUXDEN HAAG, WAIDECK PYRMONIKADE lUAMSTERDAM, LEIDSCHESTRAAT 100ROITERDAM, SIATIONSWEG 3^UTRECHT, SCHOUTENSTRAAT 5ARIIHEM, DAKKERSTRAAT 12 aHAARLEM, KRUISWEG TO cGRONIKGEN, GROOTEMARKT 32 te ALKMAAR: i5 LEVERT PRIMA SCHELPKALK TEGEN GONCURREERENDE PRIJS PER SPOOR EN PERSCHIP: Kantoor: HOUTWEG 19 - ALKMAARII-S"K*KX?K?K->K">->K*K?K?K-D-KA. D. E. JERPHANIONAdmiraal de Ruyterweg 187\ AmsterdamTelefoon Zuid 8761HANDEL IN BLAUWE PLINTSTEEN,GELE- en PAARSCHE VOORGEVELSTEEN,PROFIL- EN VE R B L E NDSTEEN,VUURVAST IW ATERI AAL-SEPTI C-TANCS, BETONRIOLEN, PANNEN ENZ.KXK">K&^ . ^, . . .^ tAu.^MkJAVAHOUTiS^>AMSTEFtPAM??H. DE JONGH Jr.AANNEMER VAN LOOD-,ZINK- EN LEIWERKEN11, m. 25564AUTO-TRANSPORT E.T.T.O.P.N. ENGELBLIK-- TELEFOON 43982 --PRINSENEILAND 12AMSTERDAMVERVOER VANSTEIGER- EN B OU WM AT E R IAL E NINTARSIA NATURA-MARQUETERIEFTRMA P. F. BAVIN Kle JAN STEENSTRAAT124, AMSTERDAMENGROS DETAIL - TELEGR.-ADRES INTARSIA - IMPORT EXPORTUITHEEMSCHE FINEER -- INLEG BIEZENINLEG MOTIEVEN -- PARELMOER -- IVOORim WORDI V[RV11IIRDIGD VOLGEliS [LK ONIWERP OF TE[KEIIIIIG - BEKROOi MEI EERE-DiPLOi OP DE HUISVLIIMENIOONSTELLIIIG IE HllliRLEM 1916BUITENGEWOON GROOTECOLLECTIE -- -- ZEER LAGE PRIJZENELECTRICITEIT OP ELK GEBIEDB.C.TELEFOON -- ELECTRISCHE SCHELLENLIGHT -- KRACHT -- VERWARMINGiiHiiiiiiiiiiHiMiiHiiiiiitiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiniiiiiiiiiimiiiimin- N. Z. KOLK11 - lELEFOON 40181 -J. DE WOLFF - UTRECHTELEGTROsTECHNISCH BUREAUELECTRICITEIT OP ELK GEBIEDBILDERDIJKSTRAAT 57 -- TELEFOON 1761LOON-ZAGERIJ en -SCHAVERIJ - I. SPETTERRuyschstraat 83-83^ - AMSTERDAM - Tel'efoon 24885, na vijf uur 24017OP DIT GEBIED OUDSTE FIRMA TE DEZER STEDEARTIKELEN 39bevoegdheid der gemeentebesturen, om zelfstandigregelingen te treffen, voor^ooverre deze niet metde Woningwet in strijd zouden geraken. Als zoo-danig gelden met name de bepalingen in de meestebouwverordeningen, betreffende het verbod vanbouwen anders dan aan bestaande wegen en aanvan gemeentewege, althans overeenkomstig ge-meentelijke voorschriften, aangelegde wegen, enbetreffende het in acht nemen van rooilijnen, inverband met de voor openbare wegen vastgestelderooilijnbesluiten der gemeentebesturen ten aan-zien van afzonderlijke terreinen.De Commissie wees voorts op de bepaling vanartikel 3a der Woningwet, inhoudende dat onderde verplichte onderwerpen voor regeling in debouwverordening behooren de door den gemeente-raad vastgestelde voorschriften betreffende deplaatsing van de gebouwen ten opzichte van denopenbaren weg en van elkander. De opvatting, welkewel werd verdedigd, dat de afzonderlijke rooilijn-besluiten hieronder zouden vallen, en dus onder-worpen zouden zijn aan de goedkeuring van Gede-puteerde Staten, volgens artikel 7 der wet, achttede Commissie niet juist. Volgens haar meeningvallen onder artikel 3a slechts verordenings-be-palingen van algemeene strekking, geldig voor elkenbouw, evenals het geval is met de voorschriftenvolgens de andere nummers van artikel 3, zooalsb.v. de bepaling in de Amsterdamsche bouwver-ordening, dat onder het oprichten van een gebouwaan een weg begrepen is het geval, dat zich tusschenhet gebouw en den weg een open ruimte of eentuin van ten hoogste tien meter diepte bevindt.Artikel 3a zou dus niet betrekking hebben op af-zonderlijk genomen rooilijnbesluiten voor specialebouwblokken. Intusschen heeft, zooals hieronderzal blijken, de Kroon onlangs op dit punt andersbeslist.De Commissie verlangde dat in paragraaf 6der Woningwet een algemeen voorschrift zouworden opgenomen, houdende dat elk raadsbesluitbetreffende een ,,plan van aanleg", onverschiUigof hieraan de naam van ,,uitbreidingsplan", ,,stra-tenplan" of ,,stel rooilijnbesluiten" wordt gege-ven, onderworpen zou zijn aan de verplichteter-inzage-legging en de goedkeuring van hoogergezag, evenals in artikel 31 ten aanzien van hetuitbreidingsplan is bepaald. Het uitbreidingsplanzou dus in het vervolg als een species (soort) vanhet genus (geslacht) ,,plannen van aanleg" wordenaangemerkt. In artikel 30 wordt trouwens 00k van,,het plan" gesproken, dat niet steeds het uit-breidingsplan van artikel 31 behoeft te zijn. Hetvoorstel der Commissie omtrent den nieuwenwetsterm ,,plan van aanleg", vormde evenwel voorhaar niet de hoofdzaak, doch wel het bereiken vanhet doel, dat niet, zooals thans veelvuldig voor-komt, een plan van aanleg voor enkele straten aande werking der wet wordt onttrokken, door het nietals ,,uitbreidingsplan" te betitelen, doch in eenanderen vorm, buiten de bepalingen der Woning-wet om, bij raadsbesluit vast te stellen.Daarentegen wees de Commissie crop, dat het,ook bij een gedetaiUeerd uitbreidingsplan voor deallernaaste toekomst, niet mogelijk is alle lijtien metzoodanige zekerheid vast te stellen, dat zij geachtkunnen worden onveranderlijk te zullen blijvengelden, terwijl het een overbodigen omslag zouvormen voor alle zulke kleine afwijkingen, denrechtsgang van de herziening van het uitbreidings-plan te volgen. Bij de definitieve uitmeting derbouwblokken blijkt dikwijls zulk een kleine af-wijking noodzakelijk, doch ook buiten dit gevaldoet zich meermalen de behoefte hieraan gevoelenin het belang eener richtige of behoorlijke be-bouwing, b.v. de afschuining van een hoek, hetlaten vervallen van voortuinen enz., hetgeen inden regel eerst blijkt bij de uitwerking van een be-paald bouwplan. Men moet dus uit rechtskundigoogpunt onderscheiden tusschen Raadsbesluitentot vaststelling of tot herziening der uitbreidings-plannen (of andere plannen van aanleg) en besluiten,strekkende tot de uitvoering dier plannen.Ten aanzien van het eerstgemelde geval, hetblijken van eenig verschil bij definitieve uitmeting,is in artikel 14 van het Woningbesluit aan den eischder praktijk voldaan, door te bepalen, dat bij hetbesluit tot vaststelling van een uitbreidingsplan aanBurgemeester en Wethouders de bevoegdheid kanworden voorbehouden, de grens of de richting vaneen straat, gracht of plein op eenig onderdeel nadervast te stellen, wanneer bij definitieve uitmetingblijkt, dat eenige afwijking noodzakelijk is. Ditvoorschrift behoort uitgebreid te worden voor hetandere genoemde geval (afwijking ten behoeve vanrichtige of behoorlijke bebouwing), en het heeftook nadere uitwerking noodig met betrekking totde vragen, of niet voor belanghebbenden de ge-legenheid moet worden geopend, bezwaren tedoen hooren, en of de besluiten vervolgens nietaan de goedkeuring van hooger gezag moetenworden onderworpen. Het komt mij evenwel juistvoor, dat het nemen van zoodanige uitvoerings-besluiten in artikel 14 als de taakvan Burgemeester enWethouders is aangemerkt, niet als die van den Raad,welk punt de Commissie uit het Instituut onbespro-ken had gelaten. Daarentegen is in het Woningbesluitgeen rekening gehouden met de omstandigheid,waarop in het Rapport is gewezen, dat dergelijkeuitvoeringsbesluiten alleen te pas mogen komenbij uitbreidingsplannen voor de allernaaste toe-komst, welke in bijzonderheden worden vastgesteld,doch niet bij geraamte-plannen, waarvan de uit-werking stellig bij nadere Raadsbesluiten, welkeonderworpen zijn aan de voorschriften van artikel31 Woningwet, zal moeten geschieden.Ten opzichte van de wenschelijkheid van de in-menging van hooger gezag in de regeling van ditgeheele onderwerp, gaf het lid der Commissie,de Heer Bakker Schut, in een afzonderlijke Nota30 ARTIKELENbij het Rapport blijk van een afwijkende meening.Hij verlangde volledige vrijheid voor de grootegemeenten, met meer dan 50.000 inwoners, welkeeen goed ingerichten dienst voor stadsuitbreidingbezitten, om tot vaststelling en herziening van uft-breidingsplannen over te gaan, indien deze be-trekking hadden op terreinen, die uitsluitend aande gemeente in eigendom toebehooren.Als ,,rooilijnbesluit" wenschte de Commissieslechts aangemerkt te zien een besluit, waarbij deaanwijdng geschiedt, langs een bestaanden wegvan de lijn, waaraan gebouwd 2;al moeten worden,alsmede het besluit, waarbij, op de kaart van hetvastgestelde plan, nader het juiste beloop van debouwlijn wordt aangegeven. Die naam komt dusniet toe aan een besluit, waarbij in werkelijkheidde aanleg op eenig terrein voor het eerst wordtvastgesteld. Laatstbedoeld besluit behoorde dusin elk geval aan de goedkeuring van hooger ge?agte worden onderworpen.Door een rooilijnbesluit ontstaat, in verbandmet de bovenvermelde algemeene bepalingen inde rneeste gemeentelijke bouwverordeningen, eenfeitelijk bouwverbod, waarvan de naleving wordtverzekerd door de gemeentelijke strafbepaling, be-rustende op artikel 161 der Gemeentewet. Daaren-tegen bevat de Woningwet geen strafbepaling tegenhet bouwen in strijd met een vastgesteld uitbrei-dingsplan, zoodat dit, indien er geen nadere bouw-verboden zijn uitgevaardigd, of gemeentelijke rooi-lijnbesluiten zijn genomen, sanctie mist.Naast het door rooilijnbesluit ontstaande fei-telijke bouwverbod staat het in artikel 30 Woning-wet geregelde wettelijke bouwverbod, dat ter ver-Zekering van een ,,voorafgaand raadsbesluit", datniets anders is dan een vooraf vastgesteld ,,planvan aanleg", het bouwen of herbouwen belet opden grond, bestemd voor aanleg in de naaste toe-komst van straten, grachten en pleinen, en datbeschermd wordt door de strafbepaling van artikel41 Woningwet.Bij de jongste herziening der wet in 1921 is nuechter in dezen geheelen onvoUedigen en inge-wikkelden rechtstoestand een nieuw bestanddeelingeschoven, door in artikel 5 de bepaling in telasschen, dat bouwvergunning wordt geweigerd,indien het bouwplan afwijkt van een goedgekeurduitbreidingsplan. Hierdoor werd incidenteel in-gegrepen in de bestaande regeling van hetonderwerp: uitbreidingsplan -- bouwverbod--rooi-lijnbesluit, waartegen ik mij, in mijn commentaarop de Woningwet, ae druk, biz. 53 volg. en 99volg., veroorloofde eenige bedenkingen te opperen,Mede als gevolg van dit incidenteele ingrijpendes wetgevers, heeft het gemeentebestuur vanTilburg onlangs maatregelen genomen, waardoorde geheele hierboven geschetste wettelijke regelingin een scherp licht is komen te staan. Het gemeen-tebestuur geraakte door deze maatregelen in eenvoortdurenden strijd met hooger gezag, en zagtegenover twee zijner besluiten het koninklijkvernietigingsrecht gebezigd. Onverdeeld succesheeft het Tilburgsche gemeentebestuur dus nietgehad, doch het verdient niettemin den dank vanalien, die in het vraagstuk van het recht der be-bouwing belangstellen, omdat de genomen maat-regelen en gevallen besHssingen voor alle gemeentendes lands beteekenis bezitten. Hierover echter ineen slot-artikel in het volgend nummer van dittijdschrift.Amsterdam, Januari 1924 MR. J. KRUSEMAN(Wordt vervolgd)DE VLIEGDIENST EN UITBREI-DINGSPLANNENIn No. 18 van La Vie Urbaine 15 Februari 1923(Institut d'Histoire, de Geographie et d'EconomieUrbaines de la Ville de Paris), wordt onder hethoofd ,,Le Maroc et I'airon Photographic" eenen ander medegedeeld hoe de fotografie, door denvliegdienst toegepast, groote waarde heeft voor het,,Urbanisme" (Stedebouw in ruimeren zin). Zoois de toepassing daarvan in de Vereenigde Statenop groote schaal reeds geschied.Verder wordt een beschrijving gegeven van devogelvlucht-opnamen, die in Marocco zijn gemaaktvan den gewijzigden aanleg en de uitbreiding derstad Casablanca, waardoor voor de geschiedenishet aanzien dezer stad is vastgelegd. Dit is geschieddoor beelden in schuine projectie. Uit het artikelwordt de indruk verkregen dat nog weinig bekend-heid is gegeven aan een mogelijken werkkringvoor elken militairen vliegdienst, die voor de tech-niek van het kaarten maken en de studie vanaanleg, bebouwing en woninggelegenheid van nogveel grootere waarde is dan de bovenbedoelde op-namen in vrije vogelvlucht-perspectief of schuineprojectie.Naar aanleiding dezer mededeeling moge hierde aandacht gevestigd worden op de gunstigeeryaringen, welke met onzen Nederlandschen Mili-tairen Vliegdienst in vredestijd ten bate van niet-militaire doeleinden mochten worden opgedaan.In het jaar 1921 werd op voorstel van onderge-teekende ten dienste van het uitbreidingsplan voorde gemeente Soest op verzoek van Burgemeesteren Wethouders dier gemeente door den Ned.Vliegdienst een fotografische kaart gemaakt, om-vattende plm. i8co H.A. De kaart is zuiver op schaalvan I op 5000 en geeft vorm en ligging van wegenen grondstukken zuiverder weer dan menigekaart zou doen, op de schaal van i op 2500 samente stellen door aan elkander sliiitend de kadastralekaarten te calqueeren. Immers er bestaan menig-maal langs de grenzen van de in kaart gebrachteonderdeelen belangrijke onnauwkeurigheden, dievoor den dienst van het kadaster minder bezwaarARTIKELEN31Munt en omgeving te Amsterdam Opname Kon. Luchtvaart Maatschappijhebben opgeleverd, maar hoogst bezwaarlijk zijnvoor het doel waarvoor deze kaarten bii uitbrei-dingsplannen worden gebruikt.In verband met deze omstandigheid ligt hetvoor de hand dat, sedert de toepassing der foto-grafie de vliegdienst zich zoo zeer heeft ontwikkeld,de vraag in studie werd genomen in hoeverrealle kartografisch werk aan vHegersopnamen zoudienen te worden vastgelegd.Om den lezer eenigszins te orienteeren in degevoeligheid van deze fotografische vliegopnamenmogen enkele technische eischen hier kort wordenaangestipt.Om zuiver van vorm en op schaal te zijn, moetworden gevlogen op vooraf bepaalde hoogte ; indit geval met de gegeven camera was dit { 2000 M.Die hoogte moet constant bhjven. De snelheidwordt beperkt door de maat van elke opvolgendeopname, die zoodanig is te regelen dat elk beeldhet onmiddellijk voorafgaande ten minste voor^,'3 bedekt als controle.De richting van de luchtbaan moet zoodanigworden geregeld dat de verschillende strekenelkander 00k weer dekken.'Bij het vliegen moet hetomklappen van de opvolgende opnamen dusnauwkeurig verband houden met de snelheid. Bijdit alles is goede verlichting, liefst zonneschijn enweinig windsterkte, dus een bepaalde vereischte.De noodige opnamen voor bedoelde kaart werdenvervaardigd in slechts 3 vluchten, waarbij 48opnamen van 13 X 18 c.M. het gansche veldbedekken.Deze opnamen werden tegen elkander geplakten toen fotografisch verkleind. De afdrukken derorigineele opnamen kunnen dienen als detail-studiebladen.Ten dienste der gemeente Velsen is een deelderduinen, waar thans het hoogovenbedrijf wordtingericht, op deZe wijze in kaart gebracht.De eerste luitenant Sar van den Ned. MilitairenVliegdienst is bereid bevonden op mijn verzoekhierachter eenige technische mededeelingen tedoen.De zeer verzorgde opnamen dienen voor de33 ARTIKELENHilversum Opname Ned. Mil. Vliegdienstofficieren van den fototechnischen dienst als dubbelnuttige oefeningen.Hierbij mag nog worden aangestipt dat dezeZuiver verticale opnamen, boven de schuine per-spectivische van vrije vogelvluchtopnamen, waarvanbij de foto's in Marokko sprake was, niet alleenhet voordeel hebben, van Quiver maten te geven,maar dat zij door de schuine verlichting der zonne-stralen een nog zeer begrijpelijk beeld geven vande massa en groepeering van gebouwen, bosschen,lanen, dijken enz., zoodat de stereometrischevormen en het stedebouwkundig karakter bijeenige aandacht ook hierin te lezen zijn.Dat de architectonische detailleering eenerbebouwing, in schuine projectie op grooter schaalopgenomen, nog voor ander doel zeer leerrijk is,behoeft geen betoog voor al wie uit de reproductiesin Bouwkundig Weekblad en vele andere perio-dieken zulke opnamen van Amsterdam en anderesteden kent. Het bureau van den Bond van Neder-landsche Architecten bezit een reeks van zulkeopnamen van Parijs en andere Fransche steden.Hoofddoel dezes was, de aandacht te vestigenop den schoonen kartografischen arbeid van onzenNed. Mil. Vliegdienst, die voor dezen nuttigenvredesarbeid van stedebouwkundigen aard zoogoed werd ingericht.Het bovenstaande wordt door den eerstenluitenant J. H. Sar R. I., chef van den fotogra-fischen Militairen Vliegdienst te Soesterberg nadertoegelicht in het volgende.,,Het onmiddellijk op juiste schaal opnemen isuitgesloten om de volgende redenen : a. instrumentfouten (hoogtemeter) ;b. atmosferische invloeden (warmtegraad envochtigheid) ;c. hoogtepeil van het op te nemen terrein ;d. verheffingen op dit terrein.Aangezien ons land voor groote gedeelten weinighoogteverschillen geeft, zijn de bezwaren c. en d.in 't algemeen niet van grooten invloed.Dus luidt de conclusie dat foto-kartografischeARTIKELEN 33kaarten op juiste schaal alleen te verkrijgen zijnlangs den weg der reproductie, indien bepaaldeafstanden op dat terrein bekend zijn.De zuiver verticale opname is ook zeer moeilijk.Wij zijn erin geslaagd deze zeer nabij te komen.Verlangt men zuiver foto-kartografisch werk opjuiste schaal en verticaal, dan is de af te leggenweg niet zoo eenvoudig, omdat hierbij ook detweede factor optreedt, n.l. het steeds op de juistevlieghoogte blijven.Door uitstekende samenwerking tusschen vliegeren waarnemers is het zeker dikwijls mogelijk goedeopeenvolgende verticale opnamen te doen op de-Zelfde hoogte, maar de weersinvloeden en tech-nische factoren van het vliegtuig spelen hierineen rol.De opnamen geschieden met platen of films.De werkwijze wordt als volgt:a. de opnamen worden gemaakt;b. elke opname wordt gecontroleerd, tot eenloodrechte opname teruggebracht, op de verlangdeschaal;c. de kaart wordt daarna samengesteld.Punt b. is alleen te verwezenlijken, als de foutenbekend zijn door vergelijking met punten op hetterrein. Een voorbeeld dezer toepassing vindt menbij de nieuwe kadastersamenstelling van de ver-woeste gebieden in Frankrijk, langs luchtfoto-grafischen weg met behulp van een appareil derestitution van Roussilhe en door het weder foto-grafeeren vanuit de lucht van de z.g. poirits derepere (merkpunten). Op deze wijze is hier inHolland het schietterrein Oldebroek gedeeltelijkherzien. Deze merkpunten kunnen door kringen,cirkels enz. zichtbaar worden aangegeven.Op een belangrijk punt wil ik echter wijzen.De bruikbaarheid van een luchtfotografische kaarthangt geheel af van het doel, waarvoor die kaartis gemaakt.Bij de film-automatische opname b.v. op 2500Meter met een brandpunt 25 c.M. en dus eenschaal pl.m. i : 10.000 kunnen in zeer korten tijdbelangrijke gegevens worden verstrekt. Deze ca-mera heeft het volgende rendement. 125 Meterfilm van 6 c.M. breedte geeft op de schaal vanongeveer 10.000 de mogelijkheid een terrein van2400 Meter breedte en 150 K.M. afstand in eenvlucht op te nemen. Zijn alle factoren gunstig,dan ontstaat als overzichtsbeeld een zeer belangrijkmateriaal. Als voorbeelden van opnamen van dezenaard mag ik noemen :1. het Noordzeekanaal;2. Rotterdam als havenstad (in het stadhuis teRotterdam) ;3. nauwe samenwerking met de militaire ver-kenningen ter herziening van de topografischekaarten (gedeeltelijk Overijsel, Drente, Veluwe,Betuwe enz.) ;4. het waterleidingsysteem van Amsterdam;5. het ontwerp voor het tuindorp Laren ;6. de Biesbosch;7. gedeelten van den Nieuwen Waterweg voor hetkadaster.Wanneer deze opnamen verticaal zijn opgenomenop dezelfde vlieghoogte, en dus een goed aaneen-sluitend geheel vormen, is de schaal bijzaak ge-worden. Alle onderlinge verhoudingen zijn immersjuist, de foto teekent alles juist uit. Zijn derhalveeenige afstanden bekend, dan kan op zulk eenfotokaart met vrij groote nauwkeurigheid wordengemeten.Nog verschillende factoren spelen een rol. Hetzou mij te ver voeren daarop hier dieper in te gaan.De panoramabeelden zijn naast de verticaleopnamen van groot nut om de fotokaart beter telezen, omdat de schaduwwerking daarop een juistbeeld van de verhoudingen geeft, vooral op ter-reinen met groote hoogteverschillen, waarbij stereo-scopische opnamen, zoowel als panorama als lood-recht genomen, groote diensten kunnen bewijzen."Ir. JOSEPH TH. J. CUYPERSRoermond, Januari 1924DE REORGANISATIE DER AMSTER-DAMSCHE SCHOONHEIDSCOMMIS-SIEDe reorganisatie van dit lichaam heeft al vele jaren inde lucht gehangen en de verklaring dat ze binnenkort konworden tegemoet gezien, is reeds vaak gehoord.Thans is onder dagteekening van 25 Januari j.l. eenvoordracht tot herziening door B. en W. bij den gemeente-raad ingediend.Eenige overwegingen hebben tot reorganisatie geleid:de behoefte aan vertegenwoordiging van op het gebiedvan het stadsschoon werkzame lichamen in de commissie,de uitbreiding der werkzaamheid, nu niet alleen de gevel-ontwerpen van gebouwen te stichten op erfpachtsgrond,maar, sedert opneming der welstandsbepaling in de bouw-verordening, alle gevelontwerpen zullen moeten worden-gekeurd, het feit dat ook de hinderlijke reclame om adviesnaar de commissie zal gaan.Ten slotte zal de Commissie adviseeren omtrent allekwesties van stedebouw, als het dempen van grachten,het sloopen van oude, uit een oogpunt van architectuur ofoudheidkunde belangrijke perceelen en het behoud vanhet oude stadsschoon, tenzij aan speciaal daartoe door denRaad of door Burgemeester en Wethouders in het levengeroepen commissies het adviseeren over bepaalde onder-werpen wordt opgedragen.De taak der nieuwe commissie wordt in de voordrachtals volgt omschreven :A. het samenstellen van een lijst, bevattende een opgavevan bouwwerken, weike behouden dienen te blijven,om hun architectonische waarde, als typische uitingvan een bepaaldfe richting in de bouwkunst of omhun beteekenis in verband met de omgeving;B. het op uitnoodiging van Burgemeester en Wethoudersdienen van advies omtrent:1?. uitbreidings- en voorgevelrooilijnplannen;2?. den aard en de wijze van bebouwing van door henaan te wijzen stadsgedeelten;3?. een schema van bebouwing van door hen aan tewijzen bouwblokken;4?. het oprichten, wijzigen, herstellen of sloopen vanmonumenten op of aan den openbaren weg;i34 ARTIKELEN5?. het graven, wijzigen of dempen van grachten;6?. het aanleggen, vtfijzigen of rooien van beplantingen ;7?. het aanbrengen van belangrijke wijzigingen in denaanleg van de stad ;8?. het sloopen van de sub A bedoelde bouwwerken;C. het op uitnoodiging van Burgemeester en Wethoudersdienen van advies bij de toepassing van die bepalingender Bouwverordening en der Algemeene pohtiever-ordening van Amsterdam, vi^elke betrekking hebbenop de handhaving of bevordering van het stadsschoon,een en ander behoudens in gevallen, waarin het dienenvan advies aan bijsondere daartoe door den Raad ofdoor Burgemeester en Wethouders in het leven ge-roepen commissies is opgedragen.DE Commissie is bevoegd, alle opmerkingen, welkezij in het belang van de handhaving of ter bevorderingvan het stadsschoon gewenscht acht, onder de aandacht vanBurgemeester en Wethouders te brengen.Ten aanzien van het onder B a en 3 genoemde merkenB. en W. op :,,Het vaststellen van een schema van bebouwing voorbepaalde stadsgedeelten komt ons voor een harmonischestadsuitbreiding van eminent belang voor.,,De schema's van bebouwing van door Burgemeester enWethouders aangewezen bouwblokken zullen natuurlijkmoeten passen in het schema van bebouvi^ing voor het stads-deel, waarin een bouwblok ligt, ontworpen. Wij achtendeze schema's voor bouwblokken hoogst gewenscht. Zijmaken n.I. niet alleen de kans van niet-goedkeuren vanplannen minder groot, maar bovendien zullen zij een har-monische wijze van bebouwing ten zeerste bevorderen.Thans toch wordt elk bouwwerk door de Schoonheids-commissie op zichzelf beoordeeld. De Commissie weetimmers niet, welke gebouwen of welk type gebouwennaast het te beoordeelen ontwerp zullen worden gesticht.Daardoor is het niet uitgesloten, dat een bouwwerk, hoewelhet verdienstelijke hoedanigheden bevat, met zijn omgevingniet overeenstemt en dientengevolge een onbevredigendenindruk maakt. Door het vaststellen van schema's van be-bouwing zal dit worden voorkomen."B. en W. vestigen er bovendien de aandacht op dat ten aan-zien van het onder B. en C. genoemde alleen advies wordt uit-gebracht op uitnoodiging van Burgemeester en Wethouders.Hierin ligt een opzettelijke beperking. Immers B. en W. --zoo schrijven deze -- zijn zich ten voile bewust van de taak,welke zij in het algemeen hebben te vervullen ten aanzienvan vragen van stadsschoon, tot welker oplossing de ge-meente is geroepen. Niettemin zal, zooals uit de redactie'van het artikel blijkt, de commissie zich 00k ongevraagdtot B. en W. kunnen wenden.De commissie zal zijn samengesteld uit 9 architecten,I schilder, i beeldhouwer, i tuinarchitect, 1 oudheid-kundige en 4 in het stadsschooii belangstellende leeken.Alleen de architekten hebben stem; de overige in de ccm-missie zittende personen zijn slechts raadgevers. Over hetleekenelement heeft, naar de voordracht vermeldt, bijvereenigingen, die te dezen hebben geadviseerd, verschilvan meening bestaan. Terwijl B. N. A. en N. I. v. V. en S.van meening waren dat aan deze een plaats behoort teworden ingeruimd, verklaarde A. en A. zich daartegen,,niet alleen omdat hun vermogen, om over projecten vanbouwwerken, stadsuitbreidingen, enz. te oordeelen moetworden ontzegd, maar ook omdat daardoor wantrouwenin vakkringen over de uitspraken der Schoonheidscommissiekan worden gewekt." Het curieuze in dit advies is dat aan-genomen wordt dat de architecten geen leeken zouden zijn.Ten aanzien der architectuur mag men dit misschienaannemen; dat architekten qua talis bevoegd zouden zijntot oordeelen in zake stadsschoon en stedebouw is een ver-wonderlijke aanmatigmg.Over den gang van zaken bij het beoordeelen van gevel-ontwerpen zegt de voordracht:,,De daarvooringestelde sutacommissie dient Burgemeesteren Wethouders hieromtrent van advies. Luidt dit en even-tueel het nader advies, dat wordt uitgebracht door een ver-gadering van de Commissie, waaraan ten minste 5 archi-tecten deelnamen, ongunstig en vereenigen Burgemeesteren Wethouders zich daarmede, dan wordt de betreffendebouwvergunning geweigerd. Volgens art. 34 van de Bouw-verordening kan dan de belanghebbende in beroep komenbij den Raad. Ter voorbereiding van de behandeling vanhet beroep door den Raad is bij art. 37 van de Bouwver-ordening een vaste commissie ingesteld, als bedoeld in art. 54eerste lid der Gemeentewet. Aan deze commissie brengtde Schoonheidscommissie in haar geheel advies uit overhet ontwerp, waarvoor ingevolge het ongunstige adviesvan de subcommissie door Burgemeester en Wethouderseen bouwvergunning is geweigerd. Er zijn dus waarborgente over, dat deugdelijke adviezen worden verkregen."De leden der Commissie hebben zich te onthouden van devervaardiging of wijziging van gevelontwerpen voor ge-bouwen, waarvan de gevelontwerpen door de commissieszijn afgekeurd, tenzij het beoordeelde ontwerp van henafkomstig is. H.Het is waarschijnlijk niet geheel toevallig, dat kort voorde indiening der Amsterdamsche voordracht het geheeleinstituut der Schoonheidscommissie bespreking heeftgevonden in een vergadering van den Bond van Neder-landsche Architecten. Dit geschiedde aan de hand van eendrietal praeadviezen, uitgebracht door de Heeren Ed.Karsen, Ir. A. Plate en Ir. D. Roosenburg. De besprekingwas op de volgende vraagpunten geconcentreerd.1. Heeft het instituut der Schoonheidscommissie totop heden aan de in den aanvang daaraan gestelde ver-wachtingen beantwoord ? Zoo ja, mag dan aangenomenworden, dat de ontwikkeling der bouwkunst met dezemstelling gebaat is ? En, als de resultaten niet bevredigendzijn, wat zou de oorzaak kunnen zijn van deze mislukking ?2. Is het mogelijk en gewenscht de werkwijze van deSchoonheidscommissie aan bepaalde regels te binden,geldig voor iedere gemeente ? Wanneer deze wenschelijkheidblijkt, zou het dan noodig zijn de samenstelling van dezeinstelling te herzien en in welke verhouding zou zij dankomen te staan tegenover de gemeentebestu
Reacties