Het plan past binnen de ontwikkeling van de ‘IJ-stad’: het nieuwe Amsterdam gebouwd op voormalige haveneilanden in het IJ en aan de IJ-oevers binnen de stadsring. De totstandkoming van het stedenbouwkundig plan voor de Sluisbuurt was even boeiend als complex, en ging gepaard met wendingen en tegenslagen. Mirjana Milanovic, de hoofdontwerper van de gemeente Amsterdam, blikt in ‘Sluisbuurt’ terug op tien jaar planontwikkeling tegen de achtergrond van intensieve verstedelijking langs het IJ. Uitvoerig staat ze stil bij de weerstand tegen de plannen. Over erfgoedbeschermers die het silhouet van de oude stad verdedigen en bewoners van Landelijk Noord die de stilte koesteren. Niet op de laatste plaats waren er de bezwaren van stedenbouwkundige Sjoerd Soeters. Hij sprak van een rampzalig ontwerp; een buurt als een ‘brokkelige gatenkaas’, met een rafelige en onbestemde openbare ruimte. “In de Sluisbuurt wemelt het straks van de ruimtes die straat noch plein zijn en ook van gebouwen zonder voor- en achterkanten. Dat torens altijd zorgen voor veel wind en lange schaduwen, zal de onherbergzaamheid van de Sluisbuurt verder bevorderen”, waarschuwde Soeters.
De gemeente Amsterdam – traditioneel niet zo heel gevoelig voor wat mensen van buiten het stadhuis en de directie Ruimte en Duurzaamheid vinden – hoorde de kritiek op de ruimtelijke plannen aan, maar nam geen andere afslag. De voorgenomen hoogbouw past bij de toekomst van wonen in de stad, betoogt ook vandaag nog Mirjana Milanovic. Al komen er krassen op die zo ambitieuze bouwplannen. Rekenkamer Amsterdam betoogde in een kritisch rapport dat er in de stad in hoog tempo nieuwe woningen worden gebouwd, maar dat het op die nieuwbouwlocaties ontbreekt aan voldoende voorzieningen en voldoende groen. Oud-wethouder Reinier van Dantzig, de bestuurder van D66 die jarenlang vocht voor elke woning in de stad, gaf het ook toe: de stad heeft de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan hoge woningproductiecijfers en te weinig oog gehad voor woonkwaliteit.
Nog dit jaar wijzigde de gemeente inderhaast de plannen voor de Sluisbuurt. De voorgenomen bouw van duizend betaalbare koopwoningen wordt ingewisseld voor de bouw van evenveel huurwoningen. Reden: aan ontwikkelaars ontbreekt het niet, maar die betaalbare koopwoningen worden vanwege de hoge bouw- en grondkosten zo klein dat vooral alleenstaanden daar een plek zullen vinden. Er komen namelijk ook veel jongeren en studenten te wonen. En dan dreigt een buurt te ontstaan met een heel hoge mutatiegraad en weinig sociale binding. Wie krijgt gelijk: Soeters of Milanovic? De tijd zal het leren.